Norðri - 04.11.1909, Blaðsíða 1

IV. 44,
Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opinkl. 10—2, 4—7
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og laugardaga kl. 4—.7
Ritsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h.
helga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. fiintud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið hvern virkan dag 9—2og4—7.
helgid. 10—11 f. h.
Uíbú Islandsbanka 11 —2
Utbú Landsbankans 11 — 12
Stúkan Akureyri fundard.þriðjud.kv. kl. 8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
rrúföst mánudagskv. kl. 8.
Falsvittii.
«ÆtIa mætti, að deilurnar um það,
hvað standi í þessum samningum (c:
samgöngusamningunum við Tborefélagið)
gætu fallið niður, þegar menn hafa satnn-
ingana fyrir sér, svart áhvítu,« segir rit-
stjóri Norðurlands í síðasta tbl. blaðsins.
Petta, úl af fyrir sig, er skynsamlega
mælt. Að óreyndu skyldi enginn gera
rád fyrir því, að jafn þýðingarmikill
samningur og hér ræðir um, þar seni
ráðstafað er nærfelt 700.000 kr. af lands-
fé, sé þannig úr garði gerður, að efni
hans geti orkað tvímælis. Og því síð-
ur skyldu menu ætla þetta, sem samn-
ingsaðilinn af íslands hálfu, ráðherrann,
og flokksmenn hans, hafa hingað til
þókst leggja afarmikla áherzlu á tví-
mælislausa samninga, eins og líka rétt
er. Að sönnu getur oftast komið fyrir,
að ýms minni háttar ákvæði langra og
margbrotinna samninga geti verið efa-
söm, en þess verður að krefjast, að minsta
kosti, að höfuðákvæðin séu skýr og
glögg. -
Sé þessi samningur lesinn með at-
hygli og það sem ritað hefir verið um
hann, bœði með og móti, getur naum-
ast hjá því farið, að öllum skynsömum
mönnum verði það Ijóst að minnsta
kosti, að allmargt í honum getur «ork-
að tvímælis* og að engin ákvæði finn-
ast í honum, um ýms afar þýðingar-
mikil atriði t. d. það hve stór og
hvernig útbúin þau skip eiga að vera,
er nota á til inillilandaferðanna. Einnig
getur menn deilt á um það hversu hag-
vænlegur þessi samningur í heild sinni
sé landinu til handa, en um skýr og
glögg ákvæði hans ætti enga læsa og
heilvita menn að geta deilt á, ef þeir
á annað borð hafa kynt sér hann og
nent að. hugsa um hann, og vilja segja
sannleikann.
Hér skal eigi að þessu sinni frekar
gert að umræðuefni hver ákvæði kunna
að vanta í samninginn, og eigi heldur
hver þeirra geti orkað tvímælis, og ekki
einu sinni það, hvort samningurinn, í
heild sinni, sé landinu hagvænlegur eða
ekki. Hér skal aðeins tekið til athugun-
ar eitt einasta ákvæði í samningnum, er
stendur þar berum og skýrum orðum.
það er ákvæðið um að Thorefélagið
fái 6000 kr. á ári fyrir að flyta póst frá
íslandi til annara landa (að Hamborg
undanskilinni) samanborið við 13. gr.
A. 2. tölulið fjárlaga íslands um árin
1910-1911.
Ritstjóri Björn Líndal Brekkugata 19.
Akureyri, Fimtudaginn 4. nóvember.
Fyrir það að halda uppi öllum hin-
um áskildu ferðum, bæði strandferðun-
um og öllum millilandaferðunum fær
Thorefélagið 60000 kr. á ári. Þetta stend-
ur skýrutn orðum f samningum, svo að
um það virðist naumast unt að deila.
Þetta er fast tillag, sem félagið fær í
10 ár.
í 13. gr. fjárlaganna A. 2. eru veittar
12000 kr. áári til þess að flytja póst-
sendingar «með skipum, sem ekki njóta
fasts tillags, milli íslands og útlanda.«
Af þessu fé eru Thorefélaginu veittar
6000 kr. á ári. Þetta félag nýtur fasts
tillags, og þó er því veitt það fé,
sem aðeins má veita skipum, er ekki
njóta fasts tillags. Er unt að breyta
greinilegar þvert á móti ákvceðum fjár-
laganna? Er hægt að drýgja greinilegra
fjárlagabrot?
Þrátt fyrir þessi skýru og tvímælis-
lausu ákvæði samningsins og fjárlag-
anna, þrætir Isafold stöðugt fyrir það,
að ráðherrann hafi hér brotið fjárlögin,
án þess auðvitað að geta fært eina
einustu skytisamlega ástæðu fyrir máli
sínu. Lesið þér sjálfir ísafold til þess
að sannfærast um, að þetta er satt.
Það virðist þurfa meira en meðal ó-
svífni til að þræta fyrir það, sem er
jafn auðsær og óhrekjanlegur sannleiki.
Jafnvel ísafold sjálfri virtist naumast
trúandi til slíkrar fúlmensku, þótt hún
sé margreynd að því, að láta sér ekki
alt fyrir brjósti brenna. En þessi hefir
samt orðið reyndin á.
En sé þetta mál nákvæmlega athug-
að, þá verður því ekki neitað, að Isa-
fold hefir hér ofurlitla afsökun. Það
er alsiða, að stórglæpamenn þræti fyrir
glæpi, sem þeir eru sakaðir um, þótt
sannað sé með órækum sönnunum, að
þeir séu valdir að verkinu, og jafnvel
þótt þeir hafi verið staðnir að því.
Þeim er dálítil vorkunn. Þeir eru að
reyna að koma sér undan hegningu og
það vill flestum verða, að klóra í bakk-
ann í lengstu lög. Jafnvel þótt ísafold
hefði borið þennan framburð sinn fyrir
réttihefði þaðnaumastgetaðtalizthegning-
arvert athæfi, því hegningarlögin leggja
ekki hegningu við fölskum framburði,
ef sá, er gerir sig sekan um hann, hef-
ir ástæðu til að halda, að málefnið
varði hann sjálfan eða það er svo
í raun og veiu. Ráðherrann á sjálfur ísa-
fold, annar sonur hans er ritstjóri blaðs-
ins og hitm sonúr hans hefir gert samn-
inginn fyrir hönd Thorefélagsins. Þetta
mál varðar þá því sjálfa persónulega.
I þessu liggur afsökun »ísafoldar». Hún
er af sama toga spunnin, og afsökun
þeirra glæpamanna, er þræta fyrir glæpi
sína, afsökun þeirraljúgvitna,erbera falsk-
an vitnisburð f sínum eigin málum.
En ótrúlegastvirðist það vera, að nokk-
urt blað annað en ísafold og nokkur
annar maður en ráðherrann sjálfur og
sonur hans mundi taka í þenna sama
streng og gera sig meðsekan f jafn
fölskum vitnisburði frammi fyrir dóm-
stóli þjóðarinnar.
Helztu flokksblöð ráðherrans, Þjóð-
ólfur og Þjóðviljinn, hafa líka fundið
að þessu athæfi eða leitt það hjá sér.
Aðeins «Norðurland eitt blygðast sín
ekki fyrir að bera vísvitandi falskan vitn-
isburð í þessu máli. Ritstjóri þess, þing-
maðurinn okkar Akureyrarbúa, álítur það
sóma sínum samboðið, að þræta fyrir
það sem stendur svart á hvítu í hans
eigin blaði. Og hann hefir enga afsök-
un, ekki einu sinni samskonar afsökun
og «ísafo!d», því þetta mál varðar h.ann
ekki sjálfan, og hann hefir enga ástæðu
til að ætla að svo sé. Hans vitnisburð-
ur væri því hegningarverður að lögum,
hefði hann verið borinn fyrir rétti, því
að hann er vísvitandi falskur, svo fram-
arlega sem ritstjórinn er með öllum
mjalla og læs — og það er hann.
Ef sá er nokkur, er dirfist að mæla
þessu athæfi »Norðurlands«-ritstjórans
bót, þá skal hér með skorað á hann að
gera það öpinberlega, sjálfum sér og
þjóðinni til maklegs heiðurs — eða
svívirðingar.
Ferðalag fugla í Vesturheimi.
Úr Review of R.
Tvisvar á ári falla eins og sjávarflóð
um alla Norður-Ameríku ógrynnisöldur
fleygra fugla — menn gizka á hálft
fjórða þúsund miljóna. A haustin ber-
ast þær öldur frá norðri til suðurs, en
frá suðri til norðurs á vorin. Þó ná
margir hinna seinfærari ekki alla leið á
vorin, þangað til í júnímánuði, enda
leggja hinir fyrstu flokkar aftur á stað
í suðurför sína þegar líður fram í júlí.
Aætlunin um fjöldann, sem gizkað er á,
hún er bygð á því, að ein ekra er ætl-
uð hverjum einstökum fugli að meðal-
tali. Annars ferðast fuglar mjög mistangt
í búferluin sínum, sumir færa sig lítið
lengra en 100 mílur frá vetrar til vor-
stöðva, en aðrir mörg hundruð mílur,
og flestir fljúga tvisvar á ári hverju milli
nyrðstu og köldustu landa Ameríku og
Patagóníu allra syðst, en það eru 1600
danskar mílur.
Rök þessa ferðalags eru mönnum lítt
kunn enn. Má vera að fuglarnir í fyrstu
hafi flúið að norðan sakir fæðuskorts;
en þó er það skrítið, að margir þeirra
leggja einmitt á stað suður, þegar næg-
ast er í kringum þá af þeirri fæðu sem
þeim þykir bezt. Sumar tegundir lifa
mest af skordýrum, en hverfa þó suður
snemma í júlí, þegar mestar eru nægt-
irnar. Aftur fara flestir eins að ráði sínu,
þegar þeir hverfa norður, þá fara þeir ein-
mitt frá allsnægtunum; verður það til
þess, að hretin norður frá bana þeim
með sulti og frosti þúsundum saman.
en það horfa þeir ekki í.
Ekki er heldur svo hægt að segja hvar
hið verulega fósturland fuglanna sé,
hvort það sé í kuldanum norðurfrá eða
í hitanum suður f löndum. Engin teg-
und þessara fugla verpir suður frá í
vetrarstöðvum sínum, heldur flykkjast
þær allar norður eftir álfunni til að
verpa þar og koma upp ungviði sínu —
á þeim sömu stöðvum, þar sem þeir
sjálfir fæddust upp.
Enn er það kynlegt, að fuglarnir velja
1909.
aldrei aðra hvora þá leið, sem vér
mundum kjósa af visku vorri eða fá-
vizku. Önnur sú leið er svo eðlileg,
að fuglafræðingar vorir álitu það lengi
sjálfsagt, að farfuglarnir færu hana; en nú
hefir eftirtektin kent annað. Sú leið, sem
langflestir fuglar fara er frá Flórída-
skaga til Suður-Mexikó og Mið-Ameríku,
sem fyllir 700 mílna veg þvert yfir
Mexikóflóann, auk ótal háskasemda. En
vér hefðum kjörið að fara eyjaleiðina.
Nei, þá leið vilja þeir ekki, en flóinn og
Flórída er fult af ferðafugli 8 mánuði
ársins. Venjulega eru fuglarnir á ferð á
ncttunni, en ekki á dagion.
Mesti ferðataskur allra fugla mun vera
blessuð heiðlóin (lóan). Á sumrin býr
hún fyrir norðan heimskautsbaug en á
veturna 500 danskar mílur fyrir sunnan
miðjarðarlínu! Pær verpa mjög í kring-
um hinn kalda Húdsonsflóa og norður
við Behrings-sund, og jafnvel sumar
miklu norðar en það. í ágústm. eru
ungarnir orðnir stálpaðir; fara þær þá
suður á Helluland (Labrador) og fita
sig þar á krækiberjum. Síðan halda þær
til Nýja Skotlands og sé veðráttan þol-
anleg, alla leið til Suður-Ameríku, 480
mílur; koma þær þá hvergi við land,
nema stöku sinnum á Bermudaeyjunum
eða Antillunum. í sept. eru þær komn-
ar suður í Brasilíu og Argentinu. Par
dvelja þær í 6 mánuði og njóta sælla
stunda eftir margar þungar raunir og
mikið umstang og armæðu Tyrir sér og
börnum sínum.
Pað er því heill sorgarleikur, sem
fólginn er í hinum litlu lóu visum, sem
enda svo hörmulega:
«alla étið hafði þá
hrafn fyrir hálfri stundu»!
M. J.
Hreint loft.
»Það vita allir,» segir enskur læknir,
«að loftið, sem vér öndum að oss,
hefir mestu áhrif á heilsu vora og lífs-
krafta; ferskt loft er hið fyrsta lífsskil-
yrði. En það er sáður öllum ljóst, að
oss er vel hægt að auka loftraun og
loftþol lungnanna. En það er þó flest-
um kunnugt, að þeir sem hafa stærst
og sterkust lungu eru æfinlega hraust
menni og fyrir þá sök gæddir góðu
skilyrði til að ná hárri elli. En þó er
þess ekki síður vert að geta, að grann-
ir og veikbrjósla menn geta stórum styrkt
andardráttarfæri sín með jafnri og mátu-
legri æfingu og aðbúnaði. Aðalráðið er
að draga djúpt andann, þangað til sú
regla er orðin að vana. Par næst er
að neyta sí og æ hreina loftsins, bæði
nótt og dag. Ofmikið ferskt loft hefir
enginn, sem orðinn er því vanur, en
hitt er tíðara, að menn anda að sér
skemdu lofti.
Gleymum ekki, að hver maður get-
ur án fæðu lifað heila viku eða leng-
ur; haldið heilsu og kröftum, án þess
að hreyfa sig svo og svo lengi, vera
svefnlaus dægrum saman — en án lofts
aðeins fáeinar mínútur.* M., J.
r