Norðri - 11.11.1909, Síða 1

Ritstjóri Björn Líndal Brekkugata 1Q,
IV. 45,
Akureyri, Fimtudaginn 11. nóvember.
1909.

Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opinkl.10—2, 4—7
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og laugardaga kl. 4—.7
Ritsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h,
helga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið hvern virkan dag 9—2og4—7.
helgid. 10—11 f. h.
Utbú Islandsbanka 11--2
Utbú Landsbankans II—12
Stúkan Akureyri fundard.þriðjud.kv. kl. 8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
rrúföst mánudagskv. kl. 8.
NORÐRI,
eitt hið hreinskilnasta blað lands-
ins, segir hispurslaust skoðun
sína, hvort sem vinir eða ó-
vinir eiga í hlut, og færir rök
fyrir henni. — Eindregið minni-
hlutablað. — Ef þér hafið eigi
keypt blaðið hingað til, þá fáið
nokkur tölublöð af því Iánuð,
lesið þau með gaumgæfni og
hugsið yður vel um, hvort blað-
ið sé ekki þess vert að kaupa
það. Arg. kostar 3 kr.. Nýir
kaupendur, sem borga næsta
árg. fyrirfram, fá í kaupbæti það
sem út verður komið af skáld-
sögunni »Jakob«, eftir norska
skáldið Alex. Kjelland, einni af
hans beztu sögum. Einnig fá
nýir kaupendur ókeypis það sem
út kemur af þessum árg. eftir að
pöntun þeirra er komin ritstjór-
anum í hendur.
Siglufjörður.
Einhver X. hefir tekiðsér fyrir hend-
ur að rita um yfirgang útlendra síld-
veiðamanna fyrir Norðurlandi og að-
gerðalausa lögreglu, í 46. tbl. »Lög-
réttu«. Hér skulu eigi gerð að umræðu-
efni ummæli hans um aðgerðir eða að-
gerðaleysi varðskipsins danska, þótt full
ástæða sé til þess að taka þar f sama
streng og höf., en hitt skal athugað lítið
eitt, hvort dómar hans um lögregluna
í landi í Siglufirði séu fyllilega á rök-
um bygðir.
Eins og kunnugt er, veitti alþingi
1907 1000 kr. á ári til þess að launa
aðstoðarlögreglustjóra í Siglufirði. Mun
ástæðan til þess einkum hafa verið tals-
vert ýktar sögur um ofbeldisverk þar
þetta sumar, er bárust út um alt land
og einnig til annara landa. F*á voru einn-
ig talsvert margir útleridir síldveiðamenn
gripnir og sektaðir fyrir ólöglegar veið-
ar í landhelgi og mun það einnig hafa
ýtt undir þingið með þessa fjárveitingu.
Allir, sem til þekkja í Siglufirði og
láta sig eigi algerlega einu gilda lög
og landsrétt, hljóta að viðurkenna, að
eigi var aðeins full þörf á aukinni lög-
gæzlu þar, heldur "og óumflýjanleg
tiauðsyn. Fyrst og fremst er það of-
ætlun hreppstjóranum einum, að halda
þar uppi góðri stjórn og reglu og auk
þess er vald hans svo takmarkað, að
fæst af því, sem þar fer aflaga, heyrir
undir hans valdsvið. Á þessu hefir
í fljótu bragði virst meiga ráða bót með
skipunaðstoðarlögreglustjórans. Linginu
hefir verið Ijóst, að á þessu var brýn
nauðsyn og þess vegna samþykt fjár-
veitinguna, án þess að málið væri að
neinu leyti undirbúið, ogsennilega án þess
að gera sér Ijóst, hve gagnslítið þetta
starf hlaut að verða, og langt frá því
að geta náð tilgangi sínum. En við
nánari athugun er það auðsætt, að
þanniglöguð aðstoðarlögreglustjórn get-
uraðeins aðsáralitlu haldi komið. Til þess
eru margar ástæður: í Siglufirði er
engin lögreglusamþykt, en án hennar
er öll lögreglustjórn á slíktim stað ó-
möguleg að mestu leyti. F*ar geta menn
barist og bitist, skattyrðst og skamm-
ast á almannafæri án þess að lögreglu-
stjórinn geti komið fram nokkurri refs-
ingu að lögum, nema sá, er misgert
er við, krefjist þess. F*ar geta menn
Iegið augafullir fyrir hunda og manna-
fótum, án þess að lögreglustjórinn hafi
nokkurn rétt til þess að lögum að refsa
þeim fyrir slíkt. Afarmargt, sem mundi
þykja hin mesta óhæfa hér á Akureyri.
í Reykjavík og öðrum þeim kaupstöð-
um, setn lögreglusamþykt hafa, verður
lögreglustjórinn í Siglufirði að lála al-
gerlega afskiftalaust.
Og þótt meiðingar og misþyrmingar
og önnur óbótaverk keyri svo úr hófi,
að þau heyri undir hegningarlögin eða
önnur almenn lög, þá eru hin mestu
vandræði við slíkt að eiga sakir þess,
að ekkert fangahús er til í Siglufirði.
Ef slíkir afbrotamenn eru teknir fastir,
er einskis annars úr kostar, en að flytja
þá hingað til Akureyrar, með alhnikl-
um kostnaði, og allur rekstur slíkra
mála verður margfalt örðugri og dýr-
ari, sakir fjarlægðarinnar milli þess stað-
ar, er afbrotið er framið á og þess
staðar, er ransóknin fer fram á. Verði
því eigi viðkomið, að flytja slíka menn
hingað til Akureyrar jafuskjótt og þeir
eru teknir fastir, er oft óumflýjanlegt að
setja þá í bönd eða járn og margir
menn verða að vaka yfir þeimoggæta
þess, að félagar þeirra brjótist ekki inn
til þeirra og nái þeim brott, og getur
slíkt hæglega gefið tilefni til óspekta
og upphlaupa, sem annars yrði hjá
komist.
Að þessu öllu athuguðu ætti það
að vera öllum ljóst að aðstoðarlögreglu-
stjórinn á Siglufirði er löglega afsakað-
ur frá því, að halda þar uppi þeirri
stjórn og reglu, er þörf er á og vera
bæri. Eins og nú standa sakir getur
hann naumast verið annað en fuglafæla,
sem ekki getur fært sig úr stað, og eng-
an geig unnið öðrum en þeim, er falla
fyrir sjóninni einni saman.
Vera má, að höf. «Lögréttu<-greinar-
innar, hafi rétt fyrir sér í því, að það
skifti nokkru, hvort þessi aðstoðarlög-
reglustjóri er Stór vexti eða lítll. Stórar
hræður eru sennilega öllu ægilegri, en
litlar. En tilætluð not geta aldrei orðið
að honum meðan hann er hræða, og
lítið eða ekkert annað.
A framangreindum annmörkum er til-
tölulega auðvelt að ráða bót. Til þess
að geta fengið lögreglusamþykt þarf
Siglufjarðarkaupstaður aðeins að gerast
sérstakt hreppsfélag, og það ætti ekki
að vera örðugt, ef Siglfirðingar sjálfir
æsktu þess í alvöru. Enginn ókleyfur
kostnaður er heldur við það, að koma
þar upp viðunanlegu fangelsi. Hrepps-
félagið er efnað, enda er hægt að leggja
mikið af kostnaðinum á auðuga Norð-
menn, sem búsetttir eru á Siglufirði
eða reka þar atvinnu, er hefir í för með
sér útsvarsskyldu. Sennilega mundi al-
þingi einnig veita styrk til byggingar
fangahússins, ef þess væri farið á leit. —■
Nú mun það vera afráðið, að koma
þar upp slíku húsi á næsta vori og
sennilega munu Siglfirðingar bráðlega
gera gangskör að því að fá lögreglu-
samþykt. En þó þessu hvorutveggja
yrði komið í framkvæmd, skortir mikið
á, að úr þessu máli sé fyllilega ráðið
eftir þörfum.
Gildandi lög um skiftingu lögsagnar-
umdæma og meðferð dómsmála eru
því til fyrirstöðu, að valdsvið aðstoð-
arlögreglustjórans geti verið ein» víð-
tækt og nauðsyn krefur. Honum hefir
aðeins verið gefið dómsvald í málum,
er rísa út af brotum útlendra síldar-
veiðamanna á fiskiveiðalöggjöf landsins
og í málum út af lögreglubrotum. er
norskir síldarveiðamenn kunna að
drýgja í Hvanneyrarhreppi, á landi eða
í landhelgi. Hann skortir þannig dóms-
vald í öllum sakamálum og einkamálum
og öllum lögreglumálum, er snerta inn-
lenda menn. Tollgæzla öll er honum
algerlega óviðkomandi og eins ólögleg
vínsala á landi. Af þessu öllu er auð-
sætt, að þessi aðstoðarlögreglustjórn
getur ekki orðið annað en gagnslítil
málamyndastjórn, jafnvel þótt Siglu-
fjörður fengi lögreglusamþykt og fanga-
hús, nema dómsmálalöggjöf-
inni verðibreytt.
Pað má gera á tvennan hátt. Annar
er sá, að veita með lögum öllum sýslu-
mönnum og bæjarfógetum landsins
heimild til þess.að fá sér skipaða lög-
lærða aðstoðarmenn með dómsvaldi.
F*essi breyting á löggjöfinni er í raun
og veru mjög nauðsynleg yfirleitt og
verður nauðsynlegri og nauðsynlegri
því meira sem fólkið fjölgar og allskon-
ar viðskifti aukast og margfaldast; sýslu-
menn og bæjarfógetar eiga nú þegar
sumstaðar óhægt með að komast yfir
það, sem þeim er ætlað að gera. Og
ef aðflutningsbannslögin komast nokk-
urntíma í framkvæmd, og ætlast er til
að gæzla verði höfð á því að þeim
verði hlýtt, mun eigi veita af aukinni
löggæzlu í öllum lögsagnarumdæmum
landsins.
En slík breyting á löggjöfinni er eigi
einhlýt til þess að bætt verði úr þörf-
inni í Siglufirði. Til þess þyrfti þar að
auki að veita fé til þess að launa lög-
reglustjóra þar og jafnframt gera sýslu-
manninum i Eyjafjarðarsýslu að skyldu
að hafa slíkan aðstoðarmann og láta
hann dvelja í Siglufirði að minsta kosti
yfir síldveiðatímann. Pannig mætti koma
þessu fyrir, svo að viðunanlegt kynni
að verða fyrst um sinn.
Hin aðferðin er sú að g e r a S i g 1 u -
fjörðað sérstöku lögsagn-
a r u m d æ m i, eða með öðrum orðum,
skifta Eyjafjarðarsýslu ítvö
lögsagnarumdæmi. Og það
verður heppilegasta úrræðið og jafnvel
óumt'lýjanlegt áður en langt um líður.
F*að hefir löngum þótt nóg af sýslu-
mönnum f Iandi hér, og má því vera
að flestum virðist í fljótu bragði, að hér
sé borin fram allheimskleg tillaga. En
við nánari athugun ætti mönnum að
geta skilist að svo er ekki.
Slíkt agaleysi og í Siglufirði hefir tíðk-
ast í nokkur ár, getur þjóðin naumast
verið þekt fyrir, vilji hún heita siðuð
og löghlýðin þjóð. Á þessu verður
því að táða bót, en til þess verður aft-
ur að Ieggja fram fé. I samanburði við
laun annara sýslumanna á landinu ættu
2400 kr. árslaun að vera nægileg
handa sérstökum sýslumanni í Siglu-
firði og norðurhluta Eyjafjarðarsýslu.
Árleg útgjöld landsjóðs mundu þá
aðeins aukast um 1400 kr. á ári við
stofnun ,þessa embættis, frá þvísem nú er,
eða rúmlega það, því að þeim 1000
kr. er veittar hafi verið í fjárlögunum
hefireigi verið variðöllumtilaðstoðarlög-
reglustjórnarinnar. Og það ætti engum að
geta blandast hugur um, að skynsam-
legra er að verja 2400 kr. á ári til
nauðsyulegrar lögreglustjórnar, sem get-
ur komið að fullu gagni, heldur en að
verja 500-800 kr. á ári til málamynda-
lögreglustjórnar, sem aðeins geturað litlu
gagni komið eða engu og hlýtur að
vera löggæslunni í landinu til háðung-
ar.
Og naumast þarf sérlega duglega lög-
reglu í Siglufirði og þar í kring til þess
að landsjóður græði beinlínis á því, að
þar yrði stofnað sérstakt sýslumannsem-
bætti.
Ef það yrði til þess að tveim skip-
um fleira, en annars yrði náð við ólög-
legar veiðar og þau sektuð samkvæmt
lögum, þá væri það nægilegt til þess
að vega upp á móti útgjaldaaukanum.
Og væri tollgæslan þar í bezta lagi mun
það naumast ofmælt, að landsjóður
mundi fá all mörgum krónum meiri
tolltekjur þaðan, en nú er.
Sýslumanns og bæjarfógeta embættið
í Eyjafjarðarsýslu og Akureyrarkaupstað
er orðið svo ervitt, að það er ofætlun
einum manni að hafa það á hendi leng-
ur. Einhverskonar skifting er því óum-
flýjanleg.
Allmargir munu þeir vera, einkum
hér í Akureyrarkaupstað, er æskja þess
að bæjarfógeta embættið verði gert að
sérstöku embætti og að sérstakur sýslu-
maður verði skipaður í Eyjafjarðarsýslu,
En þótt það yrði gert, væri Siglufjörð-
ur litlu bættari, því að það má heita
óhugsandi, að sýslumaðurinn í Eyja-
fjarðarsýslu gæti haft aðsetursstað í Siglu- <
firði. Heppilegast virðist því vera að