Norðri - 18.11.1909, Qupperneq 1

IV. 46,
Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opin kl. 10—2, 4—7
Bæjarsjoður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og laugardaga ki. 4—.7
Ritsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h.
helga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið hvern virkan dag 9—2og4—7.
helgid. 10—llf.h.
Uíbú Islandsbanka 11--2
Utbú Landsbankans 11—12
Stúkan Akureyri fundard.þriðjud.kv. kl. 8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
frúföst mánudagskv. kl. 8.
NORÐRI,
eitt hið hreinskilnasta blað lands-
ins, segir hispurslaust skoðun
sína, hvort sem vinir eða ó-
vinir eiga í hlut, og færir rök
fyrir henni. — Eindregið minni-
hlutablað. — Ef þér hafið eigi
keypt blaðið hingað til, þá fáið
nokkur tölublöð af því lánuð,
lesið þau með gaumgæfni og
hugsið yður vel um, hvort blað-
ið sé ekki þess vert að kaupa
það. Árg. kostar 3 kr.. Nýir
kaupendur, sem borga næsta
árg. fyrirfram, fá í kaupbæti það
sem út verður komið af skáld-
sögunni »Jakob«, eftir norska
skáldið Alex. Kjelland, einni af
hans beztu sögum. Einnig fá
nýir kaupendur ókeypis það sem
út kemur af þessum árg. eftir að
pöntun þeirra er komin ritstjór-
anum í hendur.
Stephán G. Stephánsson:
„Andvökur“.
Nafnið er alþekt orðið fyrir löngu
síðan alstaðar hér á landi, þótt eigandi
þess hafi dvalið langvistum lengra burtu
frá ættjörðu sinni en nokkurtannað ís-
lenzkt skáld. bað er fallið mér úr minni,
hvenær eg fyrst sá kvæði hans í blöð-
um og tímaritum, en hitt man eg, að
eigi hafði eg lesið fleiri en eitt þeirra
eða tvö, er mér var orðið það Ijóst,
að hann gæti ort svo, að mér þætti
gaman að lesa, og var eg þá barn
að aldri. Síðan hefi eg lesið alt, sem
eg hefi náðíeftir Stephán Q. Stepháns-
son og jafnan óskað þess, að fá að
sjá meira.
hví get eg þessa hér, að eg hygg,
að fleiri en eg, bæði ungir og gamlir,
hafi snemma veitt Ijóðuin þessa skálds
eftirtekt og iitið á þau líkum augum og
eg hefi gert.
hegar kvæðasafnið «Á ferð og flugi«
kom út fyrir allmörgum árum, gat eng-
uin, er vit hafði á Ijóðum, blandast hug-
ur um, að höfundur þess væri skáld,
rnjog éinkéhhilegt skáld, auðugt af hug-
Ritstjóri Björn Líndal Brekkugata 19,
Akureyri, Fimtudaginn 18. nóvember. 1909.
T V Ö PILS KIP
,Orion‘ og ,01ga‘
eru til sölu á Siglufirði með öllum útbúnaði, annað til hákaflaveiða en hitt til
fiski og síldarveiða, og af alveg sérstökum ástæðum er verðið óvenjulega lágt
og borgunarskilmálar sérlega góðir.
Nánari upplýsingar gefur
B. Porsteinsson.
myndum og orðgnótt, og ramíslenzkt
skáld í anda og orðfæri, þótt ótrúlegt
mætti virðast, er þess er gætt, að hann
fór ungur og ómentaður að heiman
vestur í óbygðir Ameríku og hefir lengst
af dvalið þar á afskektum stað.
bað er því undarlegt, að íslenzkir
menningarstraumar, eigi sterkari en þeir
eru, skyldu geta náð til hans í slíkri
fjarlægð. Hafa þeir farið fyrir ofan
garð og neðan hjá mörgum, er nær
hafa staðið.
Gleðitíðindi hin mestu munu það al-
ment hafa þótt, er sú fregn barst út
um landið, að Ijóðasafn höfundarins
væri verið að gefa út í tveim bindum.
Nú gafst kostur á að endurnýja gaml-
an kunningsskap við mörg hinna eldri
Ijóða og kynnast nýjum, eins góðum
eða betri.
Nú eru þessar bækur komnar almenn-
ingi fyrir sjónir. Fyrst er litið á hið
ytra útlit, Pað er eigi aðeins óaðfinn-
anlegt, heldur og mjög snoturt; pappír-
inn er góður og eins prentunin, próf-
arkalestur í allgóðu lagi og bandið snot-
urt. í stuttu máli: Hvað hið ytra snert-
ir, eru bækurnar hinar eigulegustu í
alla staði.
En bækurnar eru eins og mennirn-
ir: »Oft er flagð undir fögru skinni
og dygð undir dökkum hárum» Þótt
hið ytra útlit skifti nokkru, er þó hitt
mest um vert, hvernig hinn innri mað-
ur er, —
Allir höfum við heyrt lausavísur og
smákveðlinga eftir Stephán G. Stepháns-
son, fleiri eða færri, og vart mun nokk-
ur sá, sem karin greinarmun skáldskap-
ar og leirs, fyndni og glópsku, að hann
hafi eigi fest í minni eitthvað af þess-
am kviðlingum. Qss verður það fyrst
fyrir, að blaða í gegnum bækurnar og
leita þessa gömlu kunningja, og svipast
eftir fleirum óþektum, af sama taginu,
er oss langar til að kynnast.
Sú hlið skáldsins, er berlegast blas-
ir við oss í þessum lausavísum hans
flestum, er einna þektust hér á landi,
enda eru margar þessar vísnr orðnar
þjóðkunnar. Þar er hann einhver hinn
ramasti og bitrasti háðfugl og orðhák-
ur, annar en Bó.'u-Hjálmar, er uppi
hefir verið á landinu síðan í fornöld.
Hann er manna glöggskyggnastur á alla
andlega óvætti, sem í eðli manna búa, og
manna hagastur á að smíða þau vopn,
er þeim mega að grandi verða, enda
vígir þau slíkutn kyngiyrðum, að þau
nema aldrei í höggi stað.
Hér koma nokkur sýnishorn:
«Úr kirkjunnar helgidóm háum
Hann hellir út ræðum og bækl-
ingagjörð. —
Á annara strokkuðum áfum.
Hann elur upp volaða guðskálfahjörð.
Hans sannfæi ing var aktionsgóz
og ábatans eg ann
og ánægjunnar honum. — Pað
er gamla sagan.
En þráfalt misti drengskapurinn
þrefalt betri mann —
og það kvað liggja vegur til
hjáftatis gegnutn magann.
Óbæn þinni, Illfús minn
æðri kraftur reiðist —
Guði finst hún framhleypin,
Fjandanum kvabbið leiðist,
Liggur hjörð við horfall tæpt
harðni að og kóln’ um. —
Það er meira en mikilgæft
moðið þitt af stólnum.
BIFLÍULJÓÐIN.
Já, spjaldafull er bókin sú frá Brími,
hálf-biblfan í þúsund króna rími. —
En ætli að mér nú efasýkin batni
þótt innblásturinn taki inn í vatni.
List er það líka, og vinna,
lítið að tæta upp í minna,
alt af í þynnra þinna
þynkuna allra hinna.
Hann lofaði fögru, sem enginn gat ent,
er atkvæði var hann að sníkja. —
En slympinner þjóðviljinn, slysið er hent
hann slapp ekki á þing til að svíkja.
En láðu ei forlög, sem fella hvern
mann —
hann fékst við sinn andstæðing rama,
sem bæði var lagnari og lýgnari en hann
og iofaði alveg því sama.
Framh.
Stjórnarskrárbreyting.
Meirihlutinn hrópaði í sífellu, þá hann
var í minnihluta, um stjórnarskrárbreyt-
ingu, sérstaklega um rýmkun kosninga-
réttarins og afnám konungkjörnu þing-
mannanna. Blöð þeirra fluttu greinar um
þetta efni og sýndu fram á, að þetta
væri eitt af þeim helztu lífsskilyrðum
fyrir þjóðina til að geta aukið sjálfstæði
sitt. Á þinginu 1907 barðist svo minni-
hlutinn fyrir þessari skoðun sinni, og
vildi þá óvægur koma fram stjórnar-
skrárbreytingu. Meirihlutinn liélt því aft-
ur fram að stjórnarskrárbreyting ætti að
verða samhliða sambandslögunum, se n
þá voru komin í undirbúning, því bæði
þessi lög yrðu svo nátengd, og hlytu
að ganga fram jafnhliða, til þess að bæði
lögin gætu orðið jajóðinni til sem mestra
hagsbóta. Móti þessari skoðun kom ekki
fram nein skynsamleg ástæða af hendi
minnihlutans, eins og hver maður get-
ur sannfærst um, sein les alþingistíðind-
in frá þeim tíma. Breyting á stjórnar-
skránni ásamt sambandslögunum var
böiti að festa djúpar rætut hjá þjóðinni,
og einróma álit hennar var, að stjórnar-
skrárbreyting ætti að verða á þinginu
1909. Flestir þingmálafundir á landinu
skoruðu á þingmenn sína að koma þessu
máli fram, og var sérstaklega tekið fram
afnám konungkjörnu þingmanna, og um
rýmkun kosningaréttarins.
Stjórnin lét ekki á sér standa, heldur
stóð við orð sín frá þinginu 1907, og
lagði fyrir þingið 1909 frumvarp til
stjórnarskrárbreytinga, og stóð f því
frumvarpi, allt það sem minnihlutinn
var áður búinn að æskja, ásamt ýmsum
fleiri réttarbótum.
Pað hefði því mátt búast við, að
minnihlutinn, sem þá var orðinn að
meirihluta, mundi taka fegins hendi á
móti þessu frumvarpi, bæði fyrir þá sök,
að í því fólust þær réttarbætur sem
þeir voru búnir að telja þjóðinni trú
um að væru eitt af helztu skilyrðum
fyrir sjálfstæði hennar, og í öðru lagi
voru þeir búnir að 1 o f a kjósendum
sínum að útvega þeim þessa réttarbót,
og kjósendur munu fæstir hafa búist við,
að drengskapur fulltrúa j*eirra sem þeir
höfðu kosið í beztu tiltrú, stæði á svo
lágu stigi, að þeir svikju loforð sín þeg-
ar á þing kæmi.
En hvað skeður? Meirihlutinn á þingi
svæfir málið. Nefnd sú er sett var í
það kom aldrei fram með tillögur sín-
ar, en samdi þingsályktunar tillögu til
stjórnarinnar, að leggja fyrir næsta þing
frumvarp til stjórnarskrárbreytinga og
voru tekin fram í þeirri tillögu helztuí
ákvæði^þau sem stóðu í frumvarpi þv
tilstjórnarskrárbreytingar, erláfyrirsíðasta
þingi.
Petta var sá plástur sem slett var á
kjósendur. Áskorun til hinnar nýju
stjórnar um stjórnarskrárbreytingu. En
hver verður árangurinn?
Meirihlutanum mun vera annara en
svo um þingsætin, og ráðherranum um
að sitja í völdunum, að þeir fari að
knýja fram stjórnarskrárbreytinguá næsta
þingi, og hætta sér á þann hála ís að
efna til nýrra kosninga. Nei, allar þær
kröfur um réttarbætur sem þeir gjörðu
til hinnar fráfarandi stjórnar, virða þeir
nú einkis, og þykjast góðu bættir að
vera nú í meirihluta við kjötkatlana.—
Sambandslögin og stjórnarskrárfrum-
varpið lét meirihlutinn fara í sömu gröf-
ina. Landsréttindi íslands urðu að leik-
soppi í höndum meirihlutans, og þeim
sýnt banatilræði.—
Hafa íslenzkir kjósendur nokkru sinni
verið jafn grátt leiknir af þingmönnum
sínum?
Hafa þingmenn eins fótuin troðið vil-
ja kjósenda sirrna í einu þeirra hjart-
fólgrtasta máli?