Norðri - 01.12.1909, Blaðsíða 4

192
NORÐRl
NR. 48
Raunar engar
nýungar.
Nú er ekkert hægt að gera fyrir pen-
ingaleysi, segja menn hér; jafnvel er ár-
ferði ekki svo slæmt, nema í verzlun,
og fast gengið eftir að menn borgi þar
viðskiftaskuldir, með því að bankarnir
lána lítið út — en innkalla meira og
svo þurfa »ábyrgðarmennirnir« að
borga.
Þessi peningaekla er því ekki ein-
göngu harðindum landsins að kenna
og slæmri verzlun, heldur og því, að
menn vantar verklega þekkingu og þeir
kunn aekki að afla auranna eða með þá
að fara, þó þeir vilji eignast þá, og er
''þeir vilja byrja á einhverju fyrirtækj-
um, byggja þeir of mikið í loftinu, og
margir of mikið á því að aðrir fram-
leiði.
Rað er gott og gagnlegt að afla sér
fjár, ef menn gera það með starfsþreki
sínu — við notkun landsins og hús-
dýranna, afla á sjó o. fl.
Það er oft um byrjendur, að þeir
leita fyrir sér um, hvað muni arðvæn-
legast, ef þeir ekki binda sig — að
mestu — við gamlar venjur og sagnir.
íslendingar eru nú byrjendur enn
í sínum »framfaramálum« og ekki lítur
út fyrir, að þeir viti enn allir — hvað
sé arðvænlegast fyrir farsæld landsins.
Raunar vita þeir þó, að aðalatvinnu-
vegirnir eru landbúnaður og fiskveið-
ar.
Nú er talið, að um 60 prc. af inn-
búum landsins lifi á landbúnaði, og þá
hefir sá atvinnuvegurinn mest gildi, þótt
nokkrir lifi á iðnaði og verzlun.
Rví er um að gera fyrir okkur, sem
förum þá Ieiðina, að rata sem réttast —
þá koma hinir fúsari á eftir.
Til að komast þar áleiðis verðum við
að fjölga búfénu, sauðum og nautum,
og þá einkum sauðum, því að þeir eru
beztu húsdýrin. En til þess að fjölga
búfénu, þurfum við að auka fóðurafla,
því þó t. d. sauðfé lifi töluvert á »beit«
á veturna, er það eins og allir vita,
mjög mikið hættuspil að »setja á guð
og gaddinn.*
Til þess að auka hag eða fóðurafla
af landi, þurfum við að nota vel áburð-
inn og hagnýta vel þann áburð, sem
við höfum, áður en við förum að flytja
inn útlendan, «tilbúinn« áburð. En nú
notum við illa áburðinn; hús vanta —
sem ekki kosta svo mikið — fyrir hann
allvíðast. Regar hann er hafður úti í
haugum, eyðist hann mjög af lofti og
vatni — ekki síst þegar mold er hvorki
undir eða ofan á í haugnum og svo
berum við ekki nóg í flórana, svo að
fljótandi áburðurinn rennur burtu og
sígur ofan í jörðina, í haugstæðunum.
Rað eru einkum 3 efni, sem jarðveg-
urinn þarfnast til jurtafæðu og nefna'st:
Köfnunarefni, kalí og fosfór. Fosfórsýr-
an finst einkum í fasta áburðinum
(mykjunni) en köfnunarefnið og kalíið
í hinum fljótandi (þvaginu). Við að bera
mold í flórinn, bindast þessi efni og
koma að notum mikið betur, moldin
varnar þeim að síga burtu með vatn-
inu og bindur loftkent efni, sem strax
byrjar að gufa upp í fjósinu, það nefn-
ist ammoniak (sem er vatnsefni og
köfnunarefni)
Við bæina eru víða gamlir rústar- og
öskuhaugar og tóftarbrot út um tún, af
þeini er ágætt að bera í flórinn.
Menn verða spentir, þegar þess er
getið, að gull finst í jörðu — steinefni
sem vinna má gull úr. Úr þessum rúst-
arhaugum má cinnig vinna gull.
Svo þurfum við að taka upp meiri
»svörð« og nota sauðatað, sem mest,
til áburðar, hafa safngryfjur (forir), veita
vatninu o. fl.
Heyin þurfa að vera góð, ef hús-
dýrin eiga að verða arðsöm. T. d.
þá fáum við sauðfé okkar aldrei hraust
eða dugmikið tii afurða, nema við öl-
um það vel upp og viðhöldum; — en
sumstaðar eru heyin svo slæm, að ekki
er hægt að ala vel upp, þar þarf féð að
hafa töðu, með útheyinu, eða einhvern
fóðurbæti. Oft er kindum misboðið
þannig, að þær þurfa að melta mikið
af þurru og léttu heyi, sem útheimtir
mikla áreynslu fyrir meltingarfærin, en
svo vanta efni í þetta hey t;l viðurhalds
líffæruni skepnanna og þannig verða
oft til meltingarkvillar hjá þeim.
Til að létta meltinguna er »súrhey«
hentugt handa skepnum, og utanlands
er það oft gefið mjólkurkúm og fé, í
staðinn fyrir næpur.
Pó að það tapi ögn af næringar-
gildi við »geringuna« vinst það upp
aftur við það, hvað það er auðmeltan-
legt og fljótlegt að vinna við það á
sumrin.
Fóðurbæti gætum við haft meiri, ef
fóðurmél væri unnið úr einhverju af
fiskúrgangi þeim, sem fleygt er á sjó
út og þá eins úr þeim sem ekki er
fleygt og svo úr síldinni. Síldarmél er
notað til fóðurs í Noregi. Verðið á þvíer
alt að kr. 13,50 pr. 100 kíló; hálft kilo (0,5)
er álitið að innihaldi eina fóðureiningu
eða jaíngildi einu kg. af beztu töðu
og væri ágætt að gefa það ögn með
léttu útheyi. — Ólíklega mundu nú
þurfa dýrar verksmiðjur, til að vinna
fóðurmélið; kvarnirnar ættu að ganga
fyrir vatni, en svo þyrfti töluvert af
kolum, til að þurka sí!d,þorskhausa og
annað, sem malað yrði. — Safngryfjur
þyrfti að hafa fyrir iunýfli úr síldinni
o. fl. það blandað með öskunni
yrði góður áburður. Sumir bera síld
og þorskhausa á túnin, oft fer þó mik-
ið af þessu til spillis og svo er þetta
mikið lakari jurtafæða heldur en dýra-
fæða; í síldarméli geta verið um 20 prc,
fita.
Ætli að þesskonar fyrirtæki geti ekki
borið sig, t. d. á Siglufirði, og víðar?
Ögn mætti flytja að, frá öðrum fiski-
stöðvum, og ódýrt mundi oft verða
efnið í mélið.
Norðmenn hafa mélgerð úr leyfum
frá hvalveiðum sínum hér við land, (á
Vestfjörðum og Austfjörðum). Ætli ein-
hver röskur maður vildi ekki kynna sér
aðferð Norðmanna, og athuga, hvort
þessi mélgerð gæti ekki lánast. Ein-
hvern tíma kemui aðþví, að menn hag-
nýta betur ýmislegt, sem til fellst við
fiskistöðvarnar ogtil einkis er nú notað.
— — Svo eru menn nú ögn að
rækta kartöflur, rófur og fleira, er að
notum kynni að koma. Jurtagarðar ættu
að vera á hverjum bæ, rækta þar í tré
og reyna með ýmsar inatjurtir. Rað
getur bæði verið til gagns og prýði. —
Við verðum að hagnýta alt, sem er
innlent, þótt það sýnist ekki mikils
virði og skammast okkar ekki fyrir að
spara.
Hófsemin er okkur nauðsynleg, ein
af höfuðdygðunum og starfsemin líka,
og þær hjálpa okkur bezt, ef þær neyta
sín rétt. —
Blessaðir! Hugið inn til landsins, þar
á lífæðin uptök sín, og þaðan verður
hjarta þjóðarinnar að fá næringu sína
ef það á að slá með fullum og íslenzk-
um krafti.
Tíminn leiðir eitthvað betra í Ijós,
ef við viljum og þorutn
»að elska’ og byggja og treysta’
á landið,«
sem er og verður höfuð skilyrðið fyr öll-
um framförum þjóðarinnar, eins go einn
okkar bezti íslendingur hefir sagt.
fón H. Þorbergsson.
Fyrir 8000 krónur
komu nýjar vörur með „Lauru“ til
Brauns verzlunar „Hamburg“.
Karlmanna vetrarjakkar.
Drengja —»« —
Kamgarnsbuxur.
Skinntreyjur, ágætur.
Skinnvesti, mjög fín.
Unglingaföt, svört og mislit.
Karlmannapeysur, bláar og mislitar.
— « » — færeyskar.
Drengjapeysur
Vetrarhúfur, margar tegundir
Nærföt og sokkar.
Hálslín.
Enskar húfur.
Hanzkar.
Tvisttau tvíbreið.
Svuntutau, svört, úr ull.
—«»— mislit, — —
Kvensvuntur, tilbúnar.
Alklæði.
Peysufataklœði.
Ensk vaðmál.
Hálfklæði.
Milliskyrtutau frá 0,25 al. (20 teg.)
Flónel frá 0,25 al. (25 teg.)
Léreft frá 0,18 — 0,30 al.
Flauel, svört og mislit.
Handklæðadregill 0,20 — 0,25 al.
Höfuðsjöl hvít, svört og mislit.
Svört, hvít og mislit silkitau í blússur og svuntur
höfum við fengið af ýmsum fögrum litum og gerðum.
Hver sem kaupir fyrir minst 10 krónur fær auk þess
10% afslátt.
HÉR MEÐ ER SKORAÐ Á ALLA
#
þá, er skulda dánarbúi EIRÍKS HALLDÓRSSONAR frá Veigastöðum, er
druknaði 8. sept. þ. á., að borga skuldir sínar ti! undirritaðs hreppstjóra, eða
semja um þær við hann sem fyrst, og ekki seinna en innan febrúarmánaðarloka
n. k. Að öðrum kosti verða þær innheimtar með lögsókn.
Svalbarðsstrandarhreppi, Þórustöðum 2. nóvember 1909.
f umboði erfingjanna.
Árni Guðmundsson.
OTTO MÖNSTEDS
danska smjörlfki er bezt.
Biðjið kaupmann yðar um þessi merki:
»Sóley» »Ingólfur<<
»Hekla« eða »Isafold«
Haustull
hvít, á 0,55 pundið,
prjónasaum
Og
rjúpur
kaupir hæsta verði verzlun
/. V. Havsteens.
Lögrétta,
Oefin út af hlutafélagi í Reykjavík
stjórnað af ritstjóra Rorsteini Gíslasyn,
og ritnefnd Guðm. Björnssyni landlæknii
Jóni Magnússyni bæjarfógeta og Jóni
Porláksyni verkfræðing, er nú á þessu
ári orðin stærsta blað landsins að um-
máli og tölublöðum fjölgað að,| mun.
Areiðanlega bezta og áreiðanlegasta rétta
blað landsins. Nýir kaupendur, er vilja
láta senda sér blaðið beint, snúi sér til
afgreiðslumannsins, bóksala Arinbj.
Sveinbjarnarsonar, Reykjavík eða út-
sölumanna blaðins á Akureyri, Hallgr.
Valdemarssonar Aðalstræti 13. og
Kristjáns bóksala Guðmundssonar
á Oddeyri.
Steinolíuföt
hrein, kaupir hæsta verði eins og að
undanförnu, verzlun
J. V. Havsteens Oddeyri,
oo- borgar i peningum.
Þrigg'a kr. virði fyrir ekki neitt.
í ágætum sögubókum, fá nýir kaupendur'að
VIII. árg. »Vestra», ef þeir senda virði
blaðsins (kr. 3,50) með pöntun. Árg. byrjar
1. nóv.
Útsölumaður á Akureyri er
Hallgrímur Pétursson.
«?Vorð/*/« kemur út á fimtudaga fyrst um
sinn,52 blöð um árið. Argangurinn kostar3 kr
innanlands en 4 kr. erlendis; í Ameríku
einn og hálfan dollar. Gjalddagi erfyrir 1. júlí
ár hvert. Uppsögn sé bundin við árganga-
mót og er ógild nema hún sé skrifleg
afhent ritstjóra fyrir 1. seft. ár h -ert.
Auglýsingar kosta eina krónu fvrir hvern
þuml. dálkslengdar og tvöfalt meira á fyrsru
síðu. Með samningi við ritstjóra geta menn
sem auglýsa mikið fengið mjög mikinn afslátt
Prentsmiða Björns Jónssonar