Norðri - 16.12.1909, Blaðsíða 1

Ritstjóri Björn Líndal Brekkugata 19,
*
IV. 50, ' Akureyri, fimtudaginn 16. desember. 1909.
Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opin kl. 10—2, 4—7
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og laugardaga kl. 4—.7
Kitsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h,
helga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. íimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið hvern virkan dag 9—2og4—7.
helgid. 10—11 f. h.
Utbú islandsbanka 11 —2
Utbú Landsbankans 11—12
Stúkan Akureyri fundard.þriðjud.kv. kl. 8.
Brynia miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
Trúföst mánudagskv. kl. 8.
~N0RÐRÍ,
eitt hið hreinskilnasta blað lands-
ins, segir hispurslaust skoðun
sína, hvort sem vinir eða ó-
vinir eiga í lilut, og færir rök
fyrir henni. — Eindregið minni-
hlutablað. — Ef þér hafið eigi
keypt blaðið hingað til, þá fáið
nokkur tölublöð af því lánuð,
lesið þau með gaumgæfni og
hugsið yður vel um, hvort blað-
ið sé ekki þess vert að kaupa
það. Arg. kostar 3 kr.. Nýir
kaupendur, sem borga næsta
árg. fyrirfram, fá í kaupbæti það
sem út verður komið af skáld-
sögunni »Jakob«, eftir norska
skáldið Alex. Kjelland, einni af
hans beztu sögum. Einnig fá
nýir kaupendur ókeypis það sem
út kemur af þessum árg. eftir að
pöntun þeirra er komin ritstjór-
anum í hendur.
Bjargráð.
Eru íslendingar siðmenningarþjóð,
drenglynd, göfug og réttsýn þjóð, sem
ekki vill vamm sitt vita og metur heið-
ur sinn meir en alt annað, eða eru
þeir hugsunarlaus, gapandi skríll, sem
lætur hafa sig að leiksoppi og skálka-
skjóli, lætur sig engu skifta þótt hún sé
gerð að undri og athlægi í augum annara
þjóða?
Úr þessari spurningu verður bráðlega
leyst. Nú gefst henni kostúráaðsvaraþess-
ari spurningu í verkinu, skýrar og
greinilegar en nokkru sinni áður.
Vill þjóðin takast á hendur siðferðis-
lega ábyrgð á atferli Björns Jónssonar
ráðherra eða vill hún það ekki? Hér er
enginti meðalvegur. Annað hvort verða
menn að hefjast handa, lýsa yfir van-
þóknun sinni á þessu atferli og krefjast
þess að ráðherrann víki tafarlaust úr
völdum, eða þeir geri sig siðferðislega
samseka ráðherranum og samþykkja
atferli hans með þögniuni. bjóðin er
sá dómstóll, sem eigi aðeins á rétt á að
fella fullnaðardóm i þessu máli, heldur
er það einnig siðferðisleg skylda henn-
ar, bæði gagnvart sjálfri sér, minningu
feðra sinna og mæðra og framtíð sona
sinna og dætra,
Prentuð vantraustsyfirlýsingtil ráðherr-
ans og jafnframt áskorun um það að
víkja úr ráðherrasæti tafarlaust verður
seud inn á hvert einasta heimili á land-
inu, til þess að hverjum einasta kjósanda
gefist kosítir á, fyrirhafnarlaust, að gera
borgaralega og siðferðislega skyldu sína,
rita nafn sitt undir þann dóm yfir ráð-
herrann, sem lögmál allrar siðtnenningar
og réttlætistilfinningar héimtar.
Vera má að sumum verði á að spyrja:
Hvað gagnar þetta?Tekur ráðherrann
þessar áskoranir til greina? Ætli hann
láti þær eigi eins og vind um eyrun
þjóta og sitji í ráðherrasætinu eftir sem
áður?
Hvað snertir fyrstu spurninguna þá
er því þar 1i! að svara, að hvort sem
ráðherrann virðir vilja þjóðarinnar að
vettugi eða ekki, þá getur hún nú að-
eins á þennan eina hátt látið í Ijós,
skýrt og skorinort skoðun sína á atferli
ráðherrans gagnvart Landsbankastjórn-
inni, þvegið af sér þá smán og svívirð-
ingu, að slíkt sé með hennar vilja gert;
því að ef hún lætur þetta viðgangast,
án þess að láta í Ijós vanþóknun sína
á því, þá verður henni ekki að ástæðu-
lausu gefin sök á því, að ráðherrann
hafi gert þetta í skjóli þjóðarviljans.
Enn þá er langt þangað til þingkosning-
ar eiga að fara fram. Eftir þeim má þvf
eigi bíða.
Tveimur seinni spurningunum er eigi
unt að svara ennþá. En það hlýtur
þjóðra’ðismönruim að minsta kosti að
koma mjög óvænt, ef þjóðrœðisráð-
herrann þeirra virðir vilja þjóðarinnar
að vetlugi. Fari svo, að hann sitji í
ráðherrasætinu eftir sem áður, þótt mikill
meiri hluti þjóðarinnar skori á hann
að víkja þaðan, þá sýnirþað að minsta
kosti berlega, hversu einlægur hann hef-
ir verið þjóðinni áður, þegar hann var
að prédika fyrir henni þjóðræðið og
þóttist vera frömuður og foringi þeirrar
kenningar, að „viljiþjóðctrinnar" ætti öliu
að ráða. Eða hafa menn gleynrt bænda-
fundinum sæla í Reykjavík og öllu rit-
símafarganinu?
A því getur enginn efi leikið að hver
einasti minnihlutamaður á landinu, und-
antekuingarlaust mun rita nafn sitt und-
ir þessa áskorun. Hér skal ekkert um
það rætt hvortminnihlutamennmuni verða
réttlátari dóinarar í Landsbankamálinu
en aðrir pólitískir flokkar í landinu og
að þess vegna megi fullyrða að þeir
riti allir undir áskorunina. En þeir hafa
svo margar aðrar pólitískar dauðasakir
á hendur ráðherranum, að í þeirra aug-
um verður þjóðinni eigi unnið þarfara
verk en að koma hontim frá völdum.
En hvernig mun nteiri hlutinn snú-
ast í þessu ntáli, þeir menn, setn stutt
hafa að því beinlínis eða óbeinlínis, að
Björn Jónsspn varð ráðherra? Enginn
heiðarlegur maður hefir leyfi til þess að ó-
reyndu að efast um.að þeirséuyfirleittsvo
heiðctrlcgir og réttsýnir nienn, að þá
hrylli við þeirri aðferð, er ráðherrann
hefir beitt gegn bankastjórnlmti, að þeir
séu svo skynsamir og skilningsgöðir
menn, að þcir sjái og finni, að öll þessi
árás á bankastjórnina er að ósekju ger,
og að fjárhag landsins og heiðri þjóð-
arinnar hefir með henni verið stofnað
í hinn mesta háska, og að þeir séu svo
miklir föðurlandsvinir, áð þeir af heil-
um hug vilji og geri sitt ítrasta til-þess,
að bjarga þjóðinni úr þessum heljar-
greipuni harðstjórnar og gerræðis.
En hitt virðist aftur á móti í fljótu
bragði vera hugsanlegt, að þeim sé að
einhverju leyti sárt um þennan mann,
ekki sakir hans sjálfs, því það væri að
meta manninn meira en heill og heið-
ur þjóðarinnar, — og slíkt skal þeim eigi
ætlað, heldur sakir einhverra þeirra mál-
efna, sem þeim eru heilög og þeir telja
Björn Jónsson færastan um að fylgjatil
sigurs.
En hvaða málefni geta það verið?
Látum oss athuga það lítið eitt.
Þér skilnaðarmennl Berið þið það
traust til Björns Jónssonar, að yðar
málefni sé þá bezt borgið, að hann sé ráð-
herra? Er hann yðar stefnu slíkur mátt-
arraftur, að yðar bygging skaðist nokk-
uð við það, að honum sé í burtu kipt?
Hefir hann eigi talið yðar málefni hé-
gómamál. Hefir hann gert nokkuð það
fyrir yðar málefni, sem geti komið yð-
ur til þess, að hika við að dæma hann
réttldtum dómi?
Þér sjdlfstæðismenn eða konungs-
sambandsmenn! Hvernig hefir Björn
Jónsson reynst trausti yðar? Hann skríð-
ur fyrir Dönum í utanför sinni, og full-
yrðir við þá, að vér getum eigi án
þeirra verið. Eítiraðhann kom heim úr
þessari för,vill hannekkert viðsambands-
lög yðar eiga. Og þegar hann gat
eigi hindrað, að þingið samþykti þau
styngur hann þeim undir stól, og nú
veit enginn nema hann, hvað af þeim
er orðið. Hefir hann ekki blátt áfram
svikið yður i trygðum? Hefir hann
gert nokkuð það fyrir yðar málefni,
síðan hann varð ráðherra, sem geti kom-
ið yður til þess að hika við það, að
dæma hann réttldtum dómi?
Pér landvarnarmennl Eru ekki orðin
»í ríkisráði«, enn þá í stjórnarskránni?
Hefir eigi Björn Jónsson látið flokk
sinn gleypa yður með húð og hári og
drepa í höndum yðar eina blaðið sem þér
af veikum mætti reynditð að halda
uppi? Hefir hann nokkuð það fyrir yð-
ar málefni gert, sem geti hamlað yður
frá því, að dæma hann réttldtum dómi?
Pér sparsemdarmenn! Hvernig hefir
Björn Jónssonreynsttrausti yðar? Reyndi
hann ekki af fremsta megni að koma
þjóðintti út í eitt hið glæfralegasta fjár-
hættuspil — Thore-skipakaupin — sem
nokkurntíma hefir verið reynt að giitna
þjóðina út í? Er ekki fé landsins aus-
ið út í pólitíska flokksbræður ráðherr-
ans og fjárlög síðasta alþingis glæfra-
legri en nokkru sinni hefir áður verið?
Hefir Björn Jónsson ekki blátt áfram
svikið traust yðar í þessu efni? Hefir
hann nokkuð það fyrir yðar málefni
gert, er geti koinið yourtil þess, að hika
við að dæma hann réttldtum dömi?
Pér framsóknarmenn eða frnmfara-
menn! Lengi reyndi Björn Jónsson að
kenna flokk sinn við yður. Hverjar eru^
þær framfarir, sem hann hefir barizt
fyrir, síðan hann varð ráðherra? Leitað-
ist hann eigi við að verða þröskuldur
í vegi allra framfaramála, sem stjórn
Hannesar Hafsteins reyndi að korna í
framkvæmd? Og hefir eigi síðasta þing
felt flest öll framfaramál, er þar voru á
dagskrá, með fullkomnum vilja ráðherr-
ans? Og þó jukust útgjöld landsins í stað
þess að minka. Hefir hann rokkuð það
fyrir yðar málefni gert, er geti komið
yður til þess, að hika við að dæma
hann réttldtum dómi?
Nei; Björn Jónsson ráðherra hefir
brugðist yður öllum undantekningar-
laust, öllum nema þeim einum, sem
láta völd og eigin hagsmuni sitja fyrir
-öllu öðru, láta sér alt annað í léttu
rúmi liggja, þefm einum, sem hann
hefir efnt við loforð sín um bitlinga og
önnur eiginhagsmuna laun.
Vér særum yður við alt, sem yður
er heilagt, föðurlandsástj yðar og
heiður þjóðarinnar, föðurást yðar og
sonarást, réttlætistilfinningu, mannúð og
drenglyndi! Látið það ekki sannast,
að ráðherrann geti beitt takmarkalausu
gerræði, gagnvart saklausum mönnum,
flekkað nafn þjóðarinnar og stofnað
henni í voða, í skjóli meiri hluta henn-
ar sjálfrar og með hennar samþykki.
Reynist föðurlandi voru sannir og verð-
ugir synir.
„ Óscinngirni, “ Dana.
«Pótt lögunum stýri þau Oddur og Egg
Pótt öxin sé heiðruð og virt,
er þolanlegra, og eg þakkir legg,
niót því, ef með orðum er myrt.
Pví dómstóll ræðr við Ragnahvel.
En fyrst skal ormurinn út úr
og afskræmi tímans sjást svo vel
að ranghverfan öll snúi út!«
(Úr: Lincolns Mord.)
«Slæmir eru Danir enn,« segjameiri-
hluta blöðin. «Lítið nú á, hvernig þeir
ganga á grið og gervar sættir !!! En
oss í minnihlutanum verður spurn: «Við
hverju var að búast? ákærá Dana gegn
þeim, sem hrundu nefndarsamningnum
var og er þessi: Pið íslendingar æskið
að rjúfa ríkisheild vora og ráða land
ykkar undan oss. Petta eru landráð, og
svo mundi hver ríkisréttur dæma og svo
látið þið í veðri vaka, að þið viljið ein-
göngu hlýta persónusambandi Danakon-
ungs. Og nú megið þér vita, að slíkt
samband er ómögulegt þar sem lög-
bundinn og ábyrgðarlaus konungur ræð-
ur löndum. Pessi er ákæra Dana. Og
hvað segja svo blöðin. Pau látast tárast
yfir gerræði og ójöfnuði Dana, að taka
ekkert tillit til «viIja meirihlutans!« Já, sá
meirihluti, setn búinn er til með æsing-
um ! Og nú er aft tr farið að blása und-
ir potti gamalla hálfdcuðra hleypidóma
haturs ,misskilnings, mati.mgs og mann-
vonsku. Petta er hinn allra versta póli-
tík t heimi, og um hana segir Ibsen,
að þolanlegri sé Oddur og Egg, cg