Norðri - 23.12.1909, Síða 1

Ritstjóri Björn Líndal Brekkugata 19,
IV, 51, Akureyri, fimtudaginn 23. desember. 1909.
Til mintiis.
Bæjarfógetaskrifstofan opin kl. 10—2, 4—7
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og laugardaga kl. 4—.7
Ritsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h
helga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið hvern virkan dag 9—2og4—7.
helgid. 10—11 f. h.
Utbú Islandsbanka 11 —2
Utbú Landsbankans 11—12
Stúkan Akureyri fundard.þriðjud.kv. kl. 8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
Trúföst mánudagskv. kl. 8.
Hallgrímur Sveinsson
biskup.
Eftir vinsaml, tilmæium yðar, herra
ritstjóri, vil eg minnast á hinn nýlátna
merkismann með fáeinum persónulegum
minningarorðum, því eg var honum ná-
kunnugur frá æskudögum okkar og
vinfengi okkar entist meðan við lifðum
báðir. Eg kom til latínuskólans árið
1859 og settist í 3. bekk A; voru jjar
þá 6 piltar fyrir: Hallgrímur Sveinsson,
efstur, Jónas Björnsson, síðar prestur
að Ríp, námsmaður mikill, hinn 3. var
Jón Ásmundsson frá Odda, síðar sýslu-
maður, þá Rórkell Bjarnarson, hinn
alkunni fræðimaður, Páll, sonur Páls
Melsteðs sagnfræðings; hann Iézt norður
á Hofi, ungur og efnilegur, og hinn 6.
var Friðrik Oddsson Thorarensen frá
Akureyri, er einnig lézt ungur og mann-
vænlegur. Allir þóttu þeir góð manns-
efni og alla reyndi eg þá að bezta
drengjum. Eg var þeirra langelstur,
því eg kom nærfelt 24. ára í skólann.
En nú hefi eg lifað þá alla. Pví er
það ekki án angurblíðra tilfinninga, að
eg lít nú aftur á bak yfir hinn fagra
hóp félaga minna, sem þá og æ síðan
hafa verið mér kærir. Sumir aðrir sátu nær
méríbekknum en H. S.,ogurðutnér hand-
gengnari; sat eg í fyrstu neðarlega, því
lengi galt eg míns misjafna undirbún-
ings er líka hafði spilt heilsu minni,
svo eg naut mín misjafnt. En ef eg
man rétt, hlutum við allir I. einkunn
* að lokum, og með mjög líkum vitnis
burði. En Hallgrímur hlaut nokkrum
stigum meira, eða fulla ágætiseinkunn.
I þann tíð öfundaði enginn oklcar ann-
an, og man eg, að það var allra okkar
skoðun, að H. S. ætti að verða hlut-
skarpastur við prófið. Hann var í öllu
tilliti kjörinn »dux» (fremstur), þvíhann
var fyrirmynd okkar hinna að reglu og
siðprýði, lipurð og gáfum. Þó þori
eg ekki að fullyrða eius um afburði
hans að gáfunum til, því þærerumarg-
ar, enda koma sjaldan fram í æskunni
og undir skólareglum, svo þær verði
metnar rétt eða aðgreindar svo vel sé.
Hitt er víst, að hann var betur talaður
í tímum og við próf, en við hinir, og
lipnrð hans var aðdáanleg. En að frum-
Ieik í hugsun eða skilningi þóttu aðrir
taka honum frani. Hann hafði og not-
ið frábærrar kenslu föður síns, sem var
talinn meistari í að kenna piltum og
undirbúa. F.n helzt eru mér nú í fersku
ttilnni hlrtlr áðttf tiefrtdu slðferðlskostlr
hinslátnabiskups. Pá var hann, ef eg man
rétt, «inspektör» skólans, er öllum okkur
umsjónarpiltum tókst í félagi, að hnekkja
óreglu, einkum drykkjuskap, í skólan-
um. Er það dálítil saga út af fyrir sig,
sem hér yrði of löng, en þess skal get-
ið, að það var mést fyrir hans lipurð
og gæzlu þeirra laga, er við setturn, að
sú óregla hvarf — já, hvarf öll okkar
ár í skólanum. Og lengi naut þessa okkar
æskufyrirtækis. Minnisstæðastir^í iþeirri
baráttu voru, auk Hallgríms, þeir Páll
Sigurðsson, síðast pr. á Gaulverjabæ,
málsnillingur mikill, E'ggert Ó. Briem,
er mest ritaði, og lögreglustjóri vor
kappinn Skapti Jósefsson,. er duglega
gekk fram í viðlögum, (því nokkrir rif-
baldar voru á móti). En þeir Skapti,
Hjörtur o. fl., er fylgdu okkur fremur
af drengskap en heilögu vandlæti, voru
þá á förum úr skólanum.
Annað atriði frá þeim æskudögum
er mér í fersku minni. Rað varskemti-
för okkar Hallgríms eftir burtfararpróf
okkar, vestur á land. Við lögðuni upp
með seglskipi (skonnortu) og stefndum
upp á Mýrar. Þá var logn mikið og
sólbráð, enda vorum við framundir
viku á leiðinní. Vistafátt varð í káetunni,
og komu sömu álftarbeinin áborð fyrir
okkur dag eftir dag. Gerðutn við held-
ur en ekki gaman að og kölluðum hin
sármögru álftabein «álftina hans Nóa«
Á Mýrunum fengum við okkur gæð-
inga, og riðum beint að Staðarstað. Sr.
Sveinn tók okkur tveim höndum og á-
varpaði okkur ýmist á latínu eða grísku.
Hallgrímur svaraði fullum hálsi grísk-
unni, svo karl virtist heldur hrökkva
fyrir, en þótt eg þættist all »verbosus»
og hafa lesið meira en sumir aðrir la-
tínuna, fór eg brátt á hæli, þegar karl
tók að færast í aukana, Kom okkur H.
saman um það, að hefði sá öldungur
verið Skallagrímur og eg Rórður Lamba-
son, hefðu mín beztu bein illan enda
fengið. Á Staðarstað var gamaldags bæ-
jarbragur, og þótti mér skemtilegra en
latínan samtalið við dóttur prófasts, því
gáfur óg góðleiki skein af ásýnd henn-
ar. Síðan riðum við inn um hérað ogtil
Stykkishólms og lifðum mánuð eða
lengur í »vellystingum praktuglega.»
Að H. S. yrði framur maður og
síðast biskup bjóst eg við snemnia. En
ekki sé eg mér hent, að segja hans
embættissögu, það munu þeir gera, er
færari eru. Ávalt entist okkur hitin
gamli félagsskapur og alla æfi reyndist
ltann mér góður og umburðarlyndur
og í öllu valmenni. Nú fagna eg því;
að hann er heim farinn — eftir lengri
baráttu við dauðann en nokkur annar
íslandsbiskup nema Gizur ísleifsson.
M. /.
Slys.
Jón Jónsson kaupmaður í Bolungar-
vík datt niður af tröppum og beið bana
af. Grunur leikur á að þetta hafi orðið
af mannavöldum og hefur maður verið
tekinn fastitr Sf þelrrl ástæðti. (Slrtifrétt),
Til þátttakanda
mótmælafundinum f Reykjavtk
Sunnudaginn 28. nóv. þ. á.
Regar þér sýnduð mér þá virðingu
að fela mér að flytja ráðnerranum er-
indi yðar með aðstoð yðar og að yður
viðstödduni, þá var eg vongóður um
að mér myndi takast það sæmilega. En
nú er sú ratin á orðin, að enn til þess-
arar stundar hefir tnér ekki tekist að
flytja ráðherranum erindið, og skjalið,
sem fundaryfirlýsingin og áskorunin er
skráð á, er enn í mínum vörzlum.
Flesttim yðar er nú að vísu nokkurn
veginn kunnugt það er fram fór í gær
úti fyrir ráðherrabústaðnum og á göt-
unum næstu. En með því að mann-
fjöldinn var svo afarmikill og hávaði,
vita að líkindum ekki allir fullgerla um
þau nánari atvik að því, að eg ekki
fékk flutta ráðherranum fundarályktunina,
eins og til var ætlað. Skal eg því segja
söguna hér, að því sem hún snertir mig.
Pegar kom að bústað ráðherra inum
dýra og fagra, er landssjóður keypti í
vor til þess að láta fara vel um gamla
mannintt, bar þar fyrst og mest á nokkr-
um víglegum mönnum í einkenntsbún-
ingi. Var þar komið lögreglulið bæj-
arins alt, undirforustu Rbrvaldar Björns-
sonar. Liðinu var skipað ofan við stein-
riðið, er Iiggur að götunni upp að ráð-
herrabústaðnum. En á steinriðinu sjálfu
stóðu nokkrir unglingar, sem auðsjáan-
lega voru til þess settir að verja mér og
öðrum, seni taka vildu til máls. Reyndi
eg hvað eftir annað að flytja erindi mitt
en íyrir ópttm þessara stráka heyrðist
ekkert orð.
Eftir nokkra stund fékk eg vitneskju
um það hjá lögregluþjónunum að mér
væri einum heimilt að koma nær. Eftir
nokkrar hrindingar og hnjask af hendi
strákanna á tröppunum komst eg upp
til lögreglttþjónanna, og krafðist þegar
að fá að flytja erindi mitt þaðan í alira
áheyrn. En formaður lögreglunnar
kvað það harðlega bannað. Rar á
móti væri mér leyfilegt að fara inn í
húsið á fitnd ráðherra þar. Rví boði
hafnaði eg þegaf, með því að mér
hafði verið falið að flytja ráðherranum
fundarályktunina að þeim ásjáandi og
áheyrandi, er 'gáfu mér það umboð.
Svo var vígahugurinn mikill í liðinu,
að ekki var laust við að mér væri
hrundið fram af flötinni og niður í tröpp-
urnar, þar til er eg gat í gegnum há-
vaðann látið þá heyra þau orð mín, að
þeir mættu vera þess fullvissir, að eg
mundi hlýðnast lögregluskipun, þótt eigi
væru lagðar á mig hendur. Reir áttuðu
sig víst á því, að svo mundi vera, og
sýndu mér enga ókurteisi. Retta tek eg
fram til þess að koma í veg fyrir mis-
hermi um það.
Litlu síðar las eg fundarályktunina
upp svo hátt og skýrt, sem eg hafði
róm til. Rá var hávaðinn sem mestur,
og voru það þvf víst ekki næsta margir,
sem heyrðu orð mín.
Annað sinn náði eg uppgöngu til lög-
réglttliðsins, Eg gerði mig aftítr Ifklegan
til að taka til máls, en mér var bannað
það algerlega, og boðið að hypja mig
það bráðasta á brott þaðan.
Síðast gerði eg þá tilraun til að fá
enda á þetta, að eg beiddi bæjarfógeta
að afhenda ráðherra fundaráskorunina
á skrifttðu skjali. Litlu síðar afhenti bæj-
arfógeti mér skjalið, og kvað ráðherra
hafa neitað að taka við því, þar á móti
mundi hann taka við því á embættis-
skrifstofu sinni næsta dag.
Síðan varð það að ráði með okkur
Knud Zimsen, að við skyldum flytja
áðherra erindi fundarins á skrifstofu
hatis í stjórnarráðinu. Kl. 12 í dag var
eg staddur hjá Zimsen, og bjuggumst
við til að ganga á fund ráðherra og
með okkur Rorsteinti Gíslason ritstjóri.
En áður við færum út, þótti ráðlegt
að fóna til stjórnarráðsins og spyrjast
fyrir, hvort ráðherrann væri kominn.
gerðum við ráð fyrir að Magnús dyra-
vörður mundi verða fyrir svörum að
venju. — En viti menn— hans hágöfgi
kom sjálfur. Sneri þá Zimsen þegar máli
sínu til hans og skýrði honum frá, að
við 3 óskuðum að tala við hann og
flytja honum erindi fundarins í gær.
Ráðherra svaraði á þessa leið:
«Eg gaf Jóni í Múlakostá því þrisv-
ar í gærkveldi að tala við mig.
Eg hefi annað að gera við minn tíma
en að taia við þá menn, sem vilja gera
á mig allskonar árásir.
Ef þið hafið eitthvert skjal, getið þið
sent nijer það.
Eg á ekkert vantalað við ykkur.«
Lengra er þessu máli ekki komið enn.
Eg hefi skýrt hér svo satt og rétt, að
eigi ntun hnekt verða, frá orsökum þess,
að mér hefir eigi tekist betur að reka
erindi yðar, og byð yður velvirðingar.
Aðferð ráðherrans kunnið þér víst að
meta rétt.
Hér er að ræða um yfirlýsing og á-
skorun, sem gerð er af þúsundum manna.
Oss er fyrirmunað á allar lundir að flytja
ráðherranum hana, á þann kurteislega
og stillilega hátt, sem vér sjálfir óskum.
Hvernig var með þjóðræðið og þjóð-
ræðiskenninguna hérna um árið? — Var
ekki Björn Jónsson eitthvað við það rið-
inn? — Hvað minnir yður, átti það að
verða svona?
Reykjavík 29. nóv. 1909.
Jón /ónsson.
Símfréttir til Norðra.
Cook svikari.
Háskólinn i Kaapmannahöfn hefir nú
ransakað skjöl dr. Cooks, viðvikjandi
fundi norðurpólsins, er honum voru send
frá Ameriku. Hefir niðurstaða hans
orðið sú, að nær óhugsandi sé að Cook
hafi komist til pólsins, eftir þessum skil-
rikjum að dœma.
Óðara en þessi fregn barst út strauk
Cook, cn hafði áður svikið út 200þús-
dollara. Vita menn nú eigi hvar hann
hefst við.