Norðri - 09.12.1911, Síða 1

VI. 49.
NORÐRI
Akureyri, 9. desember.
1.
Tveggja alda afmælisdagur
SKÚLA MAGNÚSSONAR
landf ógeta
er næsta þriðjudag. Verzlunarmannafélag Akureyrar hefir tekið að
sér að minnast dagsins hér í bænum, og mun vera að safna í
minningarsjóðs fyrir Skúla, og á að verja vöxtum af þeim sjóði
til styrktar þarflegum framleiðslufyrirtækjum í landinu.
Almenn samkoma á að vera í Temlarhúsinu þennan dag. F*ar
verða ræðuhöld og nýtt kvæði sungið eftir séra Matth. Jochumsson.
Inngangur kostar 50 aura og rennur til minningarsjóðsins.
Samkoman hefst kl. 4 e. h.
Um kvöldið ætla um 70 bæjarmenn að hafa samát hjá Vig-
fúsi, og dansa og spila á eftir.
Útburðavæl
í síðustu blöðum Norðurlands.
Pvættingur, ósannsögli og nautheimska
kaupamannanna í »Norðurlandi«, sem
þeir voru að flagga með í fyrravetur
þar í blaðinu, var alt kveðið niður, bor-
ið út og dæmt dautt og ómerkt við
þingkosningarnar í haust, og kaupa-
mennirnir og allur þeirra ósómi var
dysjaður undir moldarbarðinu í »Landi«.
En svoleiðis lýður Iiggur sjaldan kyr
þótt í haug eða dys sé lagður, og all-
reimt gerist nú í »Landinu«, er dagar
styttast, því oflátarnir frá í fyrra vetur,
sem illa una óförunum og ekki vilja
kyrrir liggja, heldur brjótast um til að
rísa upp til nýrra Hjaðningavíga, vilja
sem fyrst komast á kreik, og hyggjast,
ef til vill, fá í lið með sér illa þokkaða
slæpingja, sem helzt geta látið eitthvað
bera á sér í óaldarliði, og þjónað þar
lund sinni.
I fyrra vetur höfðu kaupamenn Nl.
með mikilmenskugorgeir skotið þing-
ræðisbrotsdellu sinni undir dóm alþýð-
unnar, en allur sá ósómi, sem þeir í
því máli suðu saman var af henni fyr-
irlitinn og dæmdur ómerkur. En eigi
að síður eru þó þessir útburðarkaupa-
menn komnir á kreik í síðustu blöðum
»N1.«, vitaskuld hvorki vitrari né frfni-
legri en áður.
Af því að það hafði orðið hlutskifti
mitt að eiga við þessa Bölverka í sinni
fyrri tilveru, nenni eg eigi að láta þá
óhindrað ganga úr haug og ösla í skúma-
skotum og myrkrakrókum Norðurlands
með margskonar þvætting og ósann-
sögli, án þess að reyna að bregða Ijós-
týru inn í skúmaskotin, þar sem reim-
leikinn er mestur, lygaöfgarnar magnað-
astar og útburðarvælið ámáttlegast, ef
vera mætti, að það kynni fremur að
aftra hinum pólitísku draugamessum í
»NI.«, sem flestum mönnum hljóta að
vera kvumleiðar.
Það er 25. nóvémber s. 1., sem drauga-
messan byrjar fyrir alvöru í Landinu.
Þar er talað um að Heimastjórnarmenn
hafi unnið óheiðarlegan sigur við þing-
kosningarnar í haust og sagt: »eða er
það ekki að vinna óheiðarlegan sigur,
að vera í ósamrými við meirihluta þjóð-
arinnar í aðalmáli hennar, vita það en
en láta sem minst á því bera, en rægja
á hinn bóginn mótstöðuflokkinn og hafa
áhrif á kosningarnar með því?«
Heimastjórnarflokkurinn fór eigi dult
með það fyíir kosningarnar, að hann
héldi fram óbreyttri stefnu sinni f sam-
bandsmálinu, hið sama gerðu líka flest
þau blöð, sem þann flokk studdu;
þessu til sönnunar má benda á, að mið-
stjórn Heimastjórnarflokksins auglýsti
það í flestum blöðum, að hún »teldi
sjálfsagt, að flokkurinn haldi fram ó-
breyttri stefnu um ■sambandsmálið« lýsti
aðeins yfir, að hún vildi eigi að því
máli væri ráðið til lykta án þess að
bera það sérstaklega undir kjósendur.
Eg ritaði um stefnu Heimastjórnar-
manna fyrir kosningar í Norðra með
samþykki blaðstjóra og fleiri flokksmanna
hér meðal annars á þessa leið:
»Við\íkjandi ummælum annars blaðs
hér á Akureyri út af yfirlýsing Heima-
stjórnarflokksins vil eg leyía mér að taka
fram, að það er eigi rétt, að Heima-
stjórnarmenn ætlist til að sambands-
málið hafi ekki nein áhrif á kosningarnar.
Eg er viss um að allur fjöldi þeirra
vill einmitt að það hafi það, og á þing
verði kosnir menn, sem hafa vilja á að
leita samkomulags við Dani um ný
satnbandslög, sem bygð verði á grund-
velli millilandanefndaruppkastsins með
þeim breytingum, sem minni hluti þings-
ins 1909 vildi gera, en hvorki beinir
skilnaðarmenn eða þeir, sem heldur
vilja að alt sitji óbreytt, ef loforð fæst
eigi fyrir fullu persónusambandi.
Hitt er annað mál, þótt flokkurinn
vilji leggja jafnmikilsvarðandi mál sér-
staklega undir atkvæði þjóðarinnar, eins
og hann hefir áður viljað og gert, og
er í vændum að lögskipað verði.«
Þessum ummælum í aðalmálgagni
hins fjölmenna Heimastjórnarflokks á
Norðurlandi er hvergi mótmælt, þau
eru opinberlega borin fram, og eigi
dult farið með að hverju þau stefna.
Kaupamenn Nl. þorðu þá eigi að
mótmæla þeim, þótt þau rækju þá of-
an í þá frekjuleg ósannindi, og þau
ein eru nægileg til að reka ofan í aft-
urgöngurnar, að vér Heimastjórnarmenn
höfum dregið í hlé og látið sem minst
bera á því máli, sem talið er að mest
skifti flokkum.
Pá eru kaupamennirnir að bera það
á Heimastjórnarmenn að þeir hafi rægt
mótflokkinn, þessi sakaráburður er eigi
á rökum bygður. Aftur veit eg ekki hvað
rógur er, ef svo mætti ekki nefna sak-
aráburð kaupamannanna sjálfra og ísaf.
á núverandi ráðherra og Heimastjórn-
armenn. Kaupamennirnir jöpluðu um
þingræðisbrot o. fl„ þar til þeir voru
orðnir að undri og athlæi í augum allra
skynberandi manna, og ísafold stagað-
ist á því og margföldu stjórnarskrárbroti
í alt sumar fram að kosningum. Annars
er það furða að afturgöngurnar skuli
halda að rógur um mótflokkinn hafi á-
hrif á kosningarnar rógberunum í vil,
eftir útreiðina, sem þeir og ósanninda-
vaðall þeirra hefir fengið í haust.
Enn segja kaupam. 25. f. m.
»En Norðri segir þingmenn meiri
hlutans muni þess tiú albúnir að taka
sambandsmálið fyrir á næsta þingi, ef
þjóðin vilji það, og hægt sé að fá Dani
til samninga á þeim grundvelli, sem
meiri hluti nefndarinnar Iagði 1908.
Hvílíkt blygðunarleysi.«
Petta sýnir Ijóslega að kaupam. hafa al-
veggleymt því, að flokkur þeirra hét þjóð-
ræðisfl. fyrir nokkrnm árum, og að ýms-
ir forkólfar hans hafa viljað láta líta svo
út, sem þeir vildu að kjósendur réðu
sem mest í stórmálum landsins. Nú
kalla kaupar það blygðunarleysi, ef þing-
menn vildu leyta samninga við danska
fulltrúa um sambandsmálið á ákveðnum
grundvelli, ef meiri hluti þjóðarinnar
æskti þess (þ. e. komi áskoranir um það
frá meiri hluta þjóðarinnar). Pað er
auðskilið af ummælum Norðra, að blað-
inu þykir þjóðin enn eigi hafa látið þann
vilja í Ijós, hvenær hreyfa skuli málinu
eða í hvaða formi, hitt er annað mál,
þótt hún hafi valið í meiri hluta þá menn
sem eigi hafa farið dult með, að þeir
væru á sömu skoðun í sambandsmálinu
og minnihlutinn 1909.
Kaupam. Nl. ættu sem fæst að tala
um þann nýja grundvöll, sem lagður
hafi verið 1909. Sá grundvöllur var eigi *
annað en óundirbúin og ótímabær krafa,
sem fór langt um lengra en Jón Sig-
urðsson og sporgöngumenn hans höfðu
borið fram, og var eigi virt svars af
þingi Dana eða stjórn konungs. Hins
bæri fremur að minnast, að stefna Jóns
Sigut'ðssonar liggur til grundvallar fyrir
samþyktum millilandanefndarinnar, og
mundi íslendingum háfa orðið það til
meiri auðnu og sóma að kvika eigi frá
stefnu forsetans mikla 1909, heldur en
að flækjast inn á ókleifar brautir á eft-
ir bráðónýtum forgöngumönnum, sem
engin bjargráð kunnu í sambandsmálinu
er í ófærurnar var komið, en klofnuðu
þá í tvo flokka og rifust innbyrðis, og
skriðu eigi saman fyr en þeir höfðu rek-
ið sjálfa sig úr valdasætinu.
Það þarf engan að undra, þótt meiri
hluti þjóðarinnar hverfi aftur frá fylgi
við slíka gasprara og sundrungarmenn,
og kjósi heldur að fylkja að nýju und-
ir merki Jóns Sigurðssonar, svo um það
verði nú fylkingin þéttari en 1909, þeg-
ar ofmargir góðir drengir yfirgáfu það
merki af athugaleysi og flokksæsingu.
Pá rangfæra kaupamennimir það fyr-
ir Norðra, sem hann segir um stjórnar-
skrána, hafa það eftir honum, að »ann-
aðhvort eigi nú að breyta henni mikið
eða fella hana algerlega.« Norðri hefir
Blls eigi lagt til að stjórnarskrárfrumv.
yrði felt, hann hefir aðeins sagt, að
engan þyrfti að undra, þótt alþingi felti
frumvarpið eða breytti því nokkuð, þeg-
ar þess væri gætt, hvernig málið er
undirbúið. En blaðið gerir miklu frem-
ur ráð fyrir að frumvarpinu verði breytt
og á efalaust eftir að koma ineð tillög-
ur í þá átt.
Það situr illaá útburðutn sjálfstæðis*
manna að bregða Heimastjórnarmönn-
um um, að þeir ætli að fella stjórnar-
skrárfrv., því 6 garpar úr sjálfstæðisfl.
sýndu frumvarpitiu banatilræði á síðasta
þingi, og kunnugir menn og trúverð--
ugir hafa sagt, að menn úr sjálfstæðis-
flokknum hafi reynt að koma á sam-
tökum um að hefta framgang frum-
varpsins.
Kaupamennirnir spyrja hvernig menn
uni því alment ef stjórnarskránni (á að
vera stjórnarskrárfrumvarpinu) verði
breytt.
Eftir öllum horfum að dæma mun
meiri hluti alþingiskjósenda í landinu
una því vel, þótt frumvarpinu verði
nokkuð breytt, t. d. í þá átt að kosn-
ingarétturinn verði eigi aukinn jafnmik-
ið í einu og gert er ráð fyrir heldur
smátt og smátt, að allir þingmenn efri
deildar verði kosnir með hlutfallskosn-
ingu um land alt, og ef til vill að ráð-
herrunum verði ekki fjölgað að svo
komnu. Sjálfstæðismenn buðu sig fram
í haust upp á að vinna á móti milliríkja-
samningum á grundvelli milliríkjanefnd-
arinnar frá 1908, og upp á óbreytt
stjórnarskrárfrumvarp, en þeir lágu eins
og skötur á þessum stefnuskrám, og
bendir það á, eð meiri hluti kjósenda
sé því eigi mótfallinn, að leitað verði
samninga við danska fulltrúa á grund-
velli milliríkjanefndarinnar og eftir stefnu
Jóns Sigurðssonar, og að þeir muni og
vera því fylgjandi að stjórnarskrárfrv.
sé breytt.
Um breytinguna á frv. segja kaupar:
»Fyrst og fremst hefir það í för með
sér aukinn kostnað og óþarfan, auk
þess dráttar, sem á málinu verður.«
Meðan flokkur Sjálfstæðismanna höfðu
völdin tafði hann sem mest fyrir fram-
gangi stjórnarskrárbreytingarinnar og
stjórn þeirra vanrækti algerlega að und-
irbúa málið, flokkurinn barðist gegn því
að aukaþing yrði 1910, þótt þá hefði
verið hægt að taka stj.br.málið fyrir, og
Norðurland flutti þá kenningu með mik-
illi mælgi, að réttast væri að útkljá mál-
Ið elgl tll fttlls f frttmrarpsforml 1911