Norðri - 29.03.1913, Blaðsíða 1

1913.
-*s N0R8RJE «>•
VIII., 9. Akureyri, 29. marz.
Farmgjöld
Og
farþegjagjöld.
Undanfarin ár hafa farmgjöld verið
að stíga í Norðurálfunni, og telja fróðir
menn og framsýnir, að þau muni hafa
náð hástiginu nú um síðustu áramót, og
hljóti að fara að falla aftur næsta ár.
Þeir telja að nú sé orðið svo arðvæn-
legt að gera út flutningsskip að fram-
kvæmdir í þá átt hljóti að vaxa, og
skipaútgerðin því að aukast meira en
flutningaþörfin krefur.
Tímaritið »Ægir* hefir gert þetta mál
að umræðuefni og farast honum meðal
annars þannig orð:
»Með árinu 1910 fór smátt og smátt
að lifna yfir siglingum aftur. A áliðnu
ári 1911 komust farmgjöld svo hátt, að
að þau höfðu ekki komist eins áður um
mörg ár, og því hámarki hafa þau hald-
ið síðan, þrátt fyrir það þó skipasmíða-
stöðvarnar hafi aldrei bygt jafnmik-
ið af skipum og einmitt þessi ár. En
allur þessi floti hafði nóg að starfa, því
flutningsþörf heimsverzlunarinn.ar var á-
valt meiri en framboð á skipastól til
flutninga. Við lok ársins 1912 var eins
og flutningsþörfin yrði nokkuð minni,
sem stafaði af atríðinu á Balkanskagan-
um og pólitískum óeyrðum samfara því.
Eftir mjög áreiðanlegum skýrslum er
það reiknað út, að milli 2000000 og
3000000 brúttó smálestir séu mánaðar-
lega settar á flot í heiminum, og ef
öll þessi skip eiga að hafa nóg að starfa
án þess að farmgjöld lækki, verði flutn-
ingsþörfin að aukast minst um 20 — 30
miljónir smálesta á ári, fram yfir það
sem nú er.
Þrátt fyrir það þótt alt útlit sé fyrir
að nú í næstu mánuði sé nóg að flytja
fyrir þennan sívaxandi skipastól, þá
virðist þó aukinn flutningur ekki vaxa
í hlutfalli við þann skipafjölda, sem bæt-
ist við jafnt og þétt.
Það er þessvegna útlit fyrir, að há-
markinu sé náð hvað viðvíkur farm-
gjöldum, og að það líði þessvegna ekki
langur tími þangað til farmgjöldin lækka,
og þótt árið 1913 verði gotl ár fyrir
útgerðarinenn, þá verði það ekki eins
hagsælt og 1912.
Maður hefði nú mátt ímynda sér að
ísland hefði staðið vel að vígi, þarsem
það var búið að tryggja sér fyrirfram
flutninga og verzlunarsamgöngur um
svo langan tíma með lOára samningum
við 2 félög; en reyndin varð alt önnur;
annað félagið biður um uppgjöf á samn-
ingum strax í þingbyrjun 1912 og fær
lausn, en hitt Sameinaða gufuskipafé-
lagið — hækkar fargjöld og flutningstaxta.
Svona er þa astandið í byrjun ársins
1913, að þrátt fyrir okkar 10 ára samn-
ing verður staðreyndin sú, að við höf-
um í raun og veru engan samning þeg-
ar við þurftum þess helzt með.«
* * * *
* *
Eigi er það rétt hjá Ægi að vér höf-
um engan samning. Vér höfum eins árs
samning um strandferðir við það sam-
einaða, og vér teljum rétt að hann var
eigi nema til eins árs, þar sem hann
var gerður á þeim tíma er allir flutning-
ar voru í hinu hæsta verði. Síðan 1909
hefir Island engan styrk veitt Sameinaða
eimskipafélaginu danska til vöru eða
póstflutninga til Islands eða með strönd-
um fram, fyr en í ár, og því var eigi
að búast við að vér þau ár gætum gert
nokkurn ábyggilegan samning við það
félag, enda hafa margir eigi skilið hvers
vegna Islands ráðherra er látinn undir-
rita samning sem danska stjórnin gerir
víð það sameinaða þegar hún ein styrk-
ir ferðir þessar.
Pað kemur til þingsins kasta að suinri
að ákveða á hvern hátt og hve mikið
það vill styrkja strandferðirnar næsta
fjárhagstímabil, svo og þau félög, sem
halda hér uppi ákveðnum millilanda-
ferðum. Tillögur um þetta tnál þarf að
búa sem bezt undir þingniálafundi í vor
og ætti í þeim að taka glögt fram há-
mark þess fjár, sem alþingiskjósendur
vildu að veitt væri til styrktar flutning-
um á sjó (meðal annars á póstflutningi)
og hve mikið fé menn vildu að gengi
til millilandaferða.
Aætlun Flóru birtist hér í blaðinu.
Afgreiðslumenn skipsins fullyrða að
hvorki farþegjagjöld né farmgjöld með
skipinu verði sett upp, má almenning-
ur fagna því. Flóruferðirnar hafa reynst
hér vel fyrirfarandi og verið til mikilla
bóta, og hefir Bergénsfélagið, sem held-
ur þeim ferðum nppi, unnið sér hér
traust og velvild.
Sfldveiði á Eyjafirði.
Pess hefir áður verið getið í Norðra
að bændum alment í kring um Eyja-
fjörð væri illa við herpinótaveiði á
Eyjafirði og hefðu þá skoðun að sú
veiðiaðferð spilti því oft að síldin stað-
næmdist á firðinum, og fengist síldin
því síður í lagnet á haustum og fyrri-
hluta vetrar eins og hún hefði jafnaðar-
legast fengist meira og minna á ár-
unum 1885 til 1908, en síðan hafi
herpinótaveiði verið rekin hér með aukn-
um skipafjölda ár frá ári. Athugulir eldri
menn hér við Eyjafjörð, sem fengist
hafa við síldveiði og athugað síldar-
göngur yfir 20 ár eru margir þeirrar
skoðunar, að hertpinótaveiði eins áköf
og hún hefir verið tvö síðustu ár, og
búast megi við að hún verði framvegis,
spilli til stórra muna lagneta og rekneta-
veiði á Eyjafirði, svo og landnótaveiði,
sem að vísu sé nokkuð stopul.
í vetur var haldinn fulltrúa fundur á
Hjalteyri um málið og var þar samþykt
að leita til sýslunefndanna í Eyjafjarðar-
og þingeyjarsýslu um að banna herpi-
nótaveiði á Eyjafirði innan við Hrólfs-
sker. Pað þótti að vísu talsvert tvísýnt
að slík samþykt kæmi að notum því
nokkrir efuðust um að henni yrði beitt
gegn þeim opnu bátum sem fylgja eim-
skipum og ekki framkvæma veiðina til
fulls nema með aðstoð eimskipsins.
Sýslunefndin í Pingeyjarsýslu samþykti
þó frumvarp til fiskiveiðasamþyktar um
að banna herpinótaveiðar á opna báta
á Eyjafirði, enda þótt hún væri í eng-
um vafa um, að efasamt væri að sam-
þyktin yrði að tilætluðum notum. Sýndi
hún með því að hún í aðalatriðinu var
á sama máli og Hjalteyrarfundurinn.
Lögfræðinga greinir og á um það atriði,
hvort fiskiveiðasamþykt gæti náð til
þeirra báta, sem fylgja eimskipum við
herpinótaveiðar.
1. þingmaður Eyfirðinga hefir sagt
oss, að hann í sumar hafi verið að
hugsa um að bera upp lagafrumvarp í
þinginu um að banna herpinótaveiðar
innan við Ólafsfjarðar Múla, en þá hafi
einn af mikilsmetnum lögfræðingum
þingsins ráðlagt sér að koma því banni
fram með fiskiveiðasamþykt, en við
nánari athugun eftir þing hafði þessi
lögfræðingur þó komist að þeirri niður-
stöðu, að þctta bann mundi eigi fást
fram með fiskiveiðasamþykt.
Sýslunefndarmaður Arnarneshrepps
lagði þetta mál fyrir sýslunefnd Eyfirð-
inga á dögunum. Bæjarstjórn Akureyrar
kaus 3 fulltrúa til að taka þátt í undir-
búningi málsins í sýslunefndinni. Málið
komst þar í nefnd, sem komst að þeirri
niðurstöðu, að fiskiveiðasamþykt um að
útiloka herpinótaveiði af Eyjafirði mundi
ekki koma að tilætluðum notum, og
lagði til, eins og nefndarálitið sýnir,
sem prentað er hér á eftir að skjóta
málinu til þings.
Það má því búast við að málið komi
fyrir á þingmáiafundum í vor, og ættu
þeir, sem ant er um að fá útilokaðar
herpinótaveðar á Eyjafirði, að fylgja
málinu á þingmálafundum og semja
rökstuddar áskoranir til þingsins um
málið. Sumir Akureyrarbúar og stöku
bóndi við Eyjafjörð eru því fremur
mótfallnir, að herpinótaveiði sé bönnuð
á Eyjafirði, og óttast að síldveiði muni
við það mikið minnka hér, og færri
skip hafa veiðistöðvar í Akureyrarbæ.
Pví skal eigi neitað að eitthvað kynni
að veiðast minna af síld stöku sinnum,
en hinsvegar má taka fram, að utan-
ríkisskip, sem stunda hér síldveiði, hafa
sum haft veiðistöðvar á Akureyri, þótt
þau hafi ekki mátt veiða á firðinum
og að mjög mikið af þeirri síld, sem
söltuð er árlega á Eyjafirði og Siglufirði
er als eigi veidd á Eyjafirði heldur úti
fyrir landi, á Skagafirði og Skjálfanda
og í kringnm Tjörnnes.
Málinu til skýringar settjum vér hér
álit nefndar þeirrar er sýslufundur Ey-
firðinga setti í málið.
* *
*
Uiidirritaðir kjörnir menn úr hinni
sameiginlegu nefnd sýslunefndar Eyja-
fjarðarsýslu og bæjarstjórnar Akureyrar-
kaupstaðar, er kosnir vorum til að gjöra
álitum frumvarptil fiskisamþyktar á Eyja-
firði, sendum henni tillögur þessar og
athuganir um málið.
Tilgangur samþyktar þeirrar er hér
ræðir um er auðsæilega sá, áð koma með
öllu í veg fyrir síldveiðar með hringnót
á mestum hluta Eyjafjarðar.
Vér teljum engan efa á, að hægt sé
samkvæmt gildandi lögum, að koma í
veg fyrir þésskonar veiði á opnum bát-
um og þiljubátum undir 15 smálesta
stærð, með héraðssamþykt. En þareð
oss ekki dylst, að aðaltilgangurinn er
sá, að útiloka hringnótaveiði stærri skipa,
getum vér ekki lagt til, að máli þessu sé
haldið lengra að sinni þá leið’er lög 14.
des. 1877 gjöra ráð fyrir, sakir þess
að tveir okkar telja efasamt að unt sé
samkvæmt gildandi lögum, að útiloka
frá þessum veiðum hringnótabáta, er
veiði stunda í sambandi við stærri skip,
en einn okkar (Björn Líndal) telur eng-
an efa á, sem slíkir hringnótabátar verði
að teljast til veiðarfæra þess skips, er
þeir tilheyra, og verði því eigi rétti-
lega talið að veiðin sé stunduð á þeim,
heldurá skipunum sjálfum, endaséstór-
hættulegt ef gagnstæður skilningur yrði
réttilega i gildandi lög lagður, sakir þess,
að þá væri#útlendingum opinn óhæfi-
lega greiður vegur til þess að fiska síld
með hringnót innan landhelgi íslands
með því að telja aðeins hringnótabátana
íslenzka eign, án þess að fá skipin skrá-
sett innan ríkisins.
Samkvæmt framanrituðu eru tveir
okkar í vafa um, og einn okkar (B. L.)
sannfærður um, að samþykkt þessi nái
ekki tilgangi sínum, þótt hún kæmist á.
í tilefni af því að þessi hreyfing er
vakin, virðist oss ástæða til að koma
fram með eftirfylgjandi athugasemdir
um málið.
Hreyfing þessi er þannig tilkomin,
að menn þykjast hafa tekið eftir því, að
síldargöngur séu miklum mun óstöðugri
og stopulli seinni part sumars en áður
hafi verið. Aður var mjög algengt að
menn hér við fjörðinn öfluðu mikið af
síld í nætur og lagnet, sér og héraðinu
til mikils hagnaðar, en síðustu árin hefir
lítið sem ekkert veiðst á þennan hátt.
Vegna þess að sá tími fellur að mestu
saman, er hringnótaveiðin byrjaði og
annarskonar síldveiðar innfjarðar mink-
uðu, hafa menn sett þetta í samband
hvað við annað, og kenna þannig hring-
nótaveiðinni um hnignun annarskonar
sildveiða.
Fiskimenn telja sig hafa reynzlu fyrir
að hringnótaveiðin styggi síldina mjög,
einkum þá er hún sleppur úr nótum,
sem oft á sér stað, og er það því mjög
almenn skoðun, að annari innfjarðar síld-
veiði væri betur borgið, ef hindraðar
væru hringnótaveiðarnar. Þess ber og að
gæta að skip þau og bátar, sem veiðina
stunda, valda miklum yfirgangi og ó-
skunda þeim, er að veiðum eru með
öðrum aðferðum, og eru allflestir þeirra
utanríkismenn auk Dana og Færeyinga.
Allmörg þessara útlenzku skipa láta þó
telja sig innlend, til þess að geta not-
að landhelgina til veiða, og virðist sú
leið vera gerð þeim furðu greið af
þeim, er laga og réttar eiga að gæta.
En sakir þess, hve landhelgisgæzlu er
hér afar ábótavant, líðst útlendingum
oftastnær bótalaust að reka veiðina inn-
an landhelginnar, 'jafnvel fast uppi í
landsteinum.