Norðurland - 15.10.1904, Blaðsíða 2

Nl.
io
póstvegur liggur yfir. Út frá Akureyri
liggur mikið land, og skerast upp í
fjallgarðinn vestan megin Eyjafjarðar
miklir dalir, svo sem Öxnadalur, sem
póstvegurinn liggur um, Hörgárdalur
og Svarfaðardalur, en utar eru Ólafs-
fjörður og Siglufjörður. Siglufjörður er
einhver bezta höfn á landinu og sama
er að segja um Eyjafjarðarbotninn við
Akureyri. Eyjafjarðarkaupstaður er ann-
ar stærsti kaupstaðurinn. Þar eru nú
um 1600 manns, en auk þess dvelja
þar iðuglega 2—400 manns.
Þessir menn hafa sezt að á Akur-
eyri, af því að frá náttúrunnar hendi
eru skilyrðin þar að mörgu leyti mjög
góð. Eins og áður er sagt, er Eyja-
fjörður einhver fiskisælastur fjörður á
landinu og svo eru sveitirnar við fjörð-
inn einhverjar hinar beztu landbúnaðar-
sveitir. Frá náttúrunnar hendi er Eyja-
fjörður ríkulega útbúinn, en að því er
snertir almanna ráðstafanir til þess að
nota sér auð þann, sem falinn er í
skauti náttúrunnar, þá eru þær mjög
litlar og óverulegar og er því hin
mesta nauðsyn á að farið sé að rétta
atvinnuvegunum hjálparhönd.
Það sem þá fyrst og fremst er
spurning um, er að geta farið á sem
kostnaðar minstan og greiðastan hátt
úr einum stað í annan og komið af-
urðum landsins á markaðinn og flutt
þaðan nauðsynjavörur. En í þessu efni
hafa almennar ráðstafanir verið mjög
litlar. Það helzta, sem gert hefir verið
frá landstjórnarinnar hálfu, er að láta
gera akveg frá Akureyri um 2 mílur
inn Eyjafjarðardalinn að Grund, að
styrkja brúarbyggingu á Hörgá, að
byrja á vegi nú í sumar frá Akureyri
út yfir Glerá, að veita fé til gistihúss
í Bakkaseli og að leggja fé til að gera
þjóðveginn í Öxnadal um Akureyri
reiðfæran.
Það liggur í hlutarins eðli að meira
þarf að gera og það mjög bráðlega.
í raun réttri þarf að gera allan þjóð-
veginn akfæran. Það þarf að stefna
að því, að geta komist um landið á
hraðskreiðum vögnum, mótorvögnum,
en fyrst þarf að gera akveg og brúa
ár í allra fjölbyggðustu héruðum lands-
ins. Þess vegna er það hin mesta
nauðsyn að halda áfram veginum út
frá Akureyri fram hjá Hörgárbrú áleið-
is til Öxnadals. Fyrri en sá vegur
kemur getur búnaður í Kræklingablíð
og úthluta Hörgárdals varla blómgast
að mun. Sérstaklega mundi vegur þessi
greiða mjög fyrir flntningunum frá og
til rjómabús þess, sem afráðið er að
koma á fót næsta vor í nánd við
Hörgárbrú og að því Ieyti styðja að
eflingu þess og arðsemi. En reynsla
er þegar fengin fyrir því hér á landi
að góð rjómabú bæta hag sveitabænda
að miklum mun.
Þá er hin mesta nauðsyn á að brúa
Eyjafjarðará. Þessi á er ófær nema á
ferju á vorin og langt fram á sumar
og meðan hún er óbrúuð, geta bænd-
ur austan árinnar eigi notað vagna til
flutninga, sem þó er margfalt kostn-
aðarminna en að flytja á reiðingshest-
um. Auk þess verður fé á haustin fyrir
miklum hrakningum í ánni, þegar það
er rekið til slátrunar á Akureyri eða
til útflutnings.
Akbrautin inn Eyjafjörð þarí að halda
áfram inn að Saurbæ. Bændur þurfa að
tá akfæra vegi, og hér er um fjölbygt
hérað að ræða, sem mundi hafa hin
mestu not af akvegi. Akbrautin nær
nú -að Grund, en frá Grund að Saur-
bæ eru 4012 faðmar; á þessari leið
eru tvær þverár, sem mundi mega brúa
tyrir 1500 kr. og að öðru leyti rná
ætla að eigi þyrfti til að gera veginn
meira en 1050Ó kr. eða alls til þessa
/egar um 12000 kr.
Vegurinn frá Akureyri framhjá Hörg-
'trbrú að Laugalandi á Þelamörk mun
costa um 20000 kr. og þaðan að Bægisá
um 10000 kr.
Eyjafjarðará er á póstleiðinni um
3o faðma á breidd, en að öllum líkind-
^m má setja stöpla í ána.
í Svarfaðardal er hin mesta nauðsyn
á að brúa Svarfaðardalsá á aukapóst-
leið. Á þessi rennur eftir dalnum og
er hún mesti farar- og flutningstálmi.
X
2rá útlöndum.
Af ófriðinum milli Rússa og Japana
er ekki stórtíðindi að segja í þetta
sinn. Útlit er fyrir að bæði Japanar
og Rússar hafi verið lémagna um
nokkura hríð eftir blóðtökuna miklu
við Liaoyang, en þar munu hafa fallið
eða orðið sárir 60—70000 manna, en
þó fleiri af Rússum. Fullyrt er að í
þeirri orustu hafi Rússar verið til
muna liðfieiri en Japanar. Bæði Rúss-
ar og Japanar draga enn að sér mikið
herlið heiman að og flytja til herstöðv-
anna þar norður frá og þykir líklegt,
að áður en langt um Iíður verði þar
enn að segja frá stórtíðindum.
Port Arthur hafa Japanar enn ekki
unnið, en sókn og vörn engu ógrimm-
ari en áður. í einni atlögunni varð
mikil sveit Japana fyrir því, er þeir
gerðu áhlaup á eitt af virkjum Rússa,
að jörðin sprakk undir þeim. Gaus
þar upp eldur, mold og grjót og
mannabúkar, alt í einum mekki hátt
í loft upp. Höfðu Rússar grafið þar
niður sprengivélar og kveykt í með
rafmagni.
Japanar hafa aukið her sinn við
Port Arthur, en þétt röð af herskip-
um þeirra myndar boga fyrir utan
höfnina. Þó ekki sé árennilegt, reyna
þó smáskip, kínversk, að skjótast inn
á höfnina til þess að færa Rússum
vistir, en Japanar skjóta þau hlífðar-
laust í kaf.
Síðustu fregnir frá Port Arthur eru
frá 23. f. m. Þann dag höfðu Japanar
enn gert mikið áhlaup á kastalann, en
Stössel hershöfðingi tók enn, sem fyrri,
svo á móti þeim, að þeir urðu frá að
hverfa.
Sömu dagana sem orustan mikla
stóð við Liaoyang á að hafa fundist
gullnáma í Japan, og er mælt að hún
muni gefa af sér sem svarar 2 þús.
miljónum króna; vel kemur Japönum
þetta, enda þurfa þeir nú mikils með.
Nýlega voru þeir að semja í Lundún-
um um 300 miljóna króna lán.
Eystrasalisfloti Rússa hafði lagt upp
25. f. m. Er förinni að sögn heitið
suður fyrir Afríku og þaðan á her-
stöðvarnar þar austur frá. Illa er spáð
fyrir þeirri för, og næsta tvísýnt, að
hún komi Rússum að nokkuru gagni.
Frakkland. Ekki lítur friðlega út
hið mikla stríð milli rfkis og kirkju.
Talið er að um 120,000 klerkar og
klaustralýður muni komast á vonar-
völ. Ekki þykir það ósennilegt, að sú
barátta muni einnig kosta blóð áður
en lýkur,
X
Kaþólska almanakið.
Merkílegt er hvað vaninn er ríkur! Hver
gæti ella skilið eða þolað að enn til þessa
dags — 350 árum eftir að niður var lagður
átrúnaður á helga menn eru almanökin
enn full af manna- og messunöfnum. Mestur
hluti nafnanna hefir aldrei verið alþýðu
kunnur og um suma messudýrðlinga má
sama segja. Væri nú ekki mál til komið,
að dæmi Vestur-íslendinga, að hreinsa alma-
nakið af þessari skopiegu pápísku og setja
í staðinn annan nýrri og betri fróðleik, ekki
sízt árstíðaskrár vorra eiginna landsmanna?
Ráövaldur.
X
Norðlenzka bindindissameiningin
hélt aðalfund sinn á Svalbarðseyri 25. júní
þ. á. Hefir hún fyrir löngu sent Nl. fundar-
gerð sína og óskað þess að hennar væri
getið í blaðinu.
Félag þetta var stofnað fyrir nokkurum
árum af síra Magnúsi heitnum Jónssyni í
Laufási, er efalaust má telja meðal hinna
merkustu bindindisfrömuða þessa lands.
Félagið starfar jafnhliða templurum að
útbreiðslu bindindisins, en hefir ekki vilj-
að renna saman við félagsskap þeirra. Er
því helzt við borið, að örðugt muni reyn-
ast að halda uppi stúkufundum í fámenn-
inu og strjálbygðinni. í félagsskap þessum
eru margir áhugamiklir bindindismenn og
óhætt er að fullyrða að félagið hafi unnið
þarft verk, enda hefir það styrk af opin-
beru fé.
Félagið starfar í 8 deildum eða bind-
indisfélögum og bjóst fundurinn við að
bæta við sig 9. deildinni bráðlega. Félög
þessi eru í Reykjahverfi, Reykjadal, Lundar-
brekkusókn, Draflastaðasókn, á Svalbarðs-
strönd, í Laufássókn, Höfðahverfi og Glœsi-
bœjarsókn. Félagsmenn eru nú 415. Full-
trúar á fundinum voru þessir: PállJóakims-
son, Helgi Hjálmarsson, Sigurgeir Jónsson,
Jóhannes Bjarnason, Guðm. Pétursson, Bene-
dikt Sigurbjörnsson, Björn Björnsson, Þor-
steinn Gíslason, Bjarni Arason og Krstján
Jónsson. Auk stjórnarnefndarinnar var og
á fundinum regluboði Sigurður Eiríksson.
Á árinu höfðu gefist til »Minningarsjóðs
síra Magnúsar Jónssonar«. úr Höfðahverfis-
félagi 28 kr., úr Svalbarðseyrarfélagi 20
kr. og úr Laufássóknarfél. 20 kr.
Utbreiðsluferðir um Þingeyjarsýslu höfðu
þeir farið Stefán Stefánsson og Þorsteinn
Gíslason, báðir með góðum árangri.
Samþykt að allar deildir félagsins skyldu
framvegis hafa sömu lög. Til þess að
semja frumvarp til þeirra laga voru kosn-
ir síra Helgi Hjálmarsson á Helgastöðum,
KristjánJónsson, sýslunefndarmaður í Glæsi-
bæ og Guðmundur Pétursson kaupm. á
Svalbarðseyri.
í stjórnarnefnd voru kosnir Þorsteinn
Gíslason, Stefán Stefánsson og Bjarni Ara-
son.
Samþykt að verja á næsta ári að minsta
kosti 200 kr. til bindindis-útbreiðslu, og
þeir Sigurður Sigfússon og Kristján Jóns-
son kosnir til þess að starfa að henni í
samráði við stjórnarnefndina.
Ákveðið að halda næsta fund »Samein-
ngarinnar« í júním. 1905 að Hálsi í
Fnjóskadal.
Rætt um aðflutningsbann áfengra drykkja.
Lýsti fulltrúaráðið yfir því, að það væri ein-
lægur vilji þess að aðflutningsbann kæmist
á sem fyrst og skoraði á þjóðina, þingið
og stjórnina að vinna af kappi að því
takmarki.
X
Matbrunnur Englendinga.
í „Revien of R." stendur í sept. inikil
lofgjörð um framfarir Dana í kaupskap og
búnaði; þar stendur og afar-fróðleg skýrsla
frá P. Blem, ríkisþingmanni og forseta í
samkaupafélagsstjórn Danmerkur. Mr. Stead
sjálfur kemst svo að orði:
„Áður en hinir ensku bændur örvænta
og gefast upp í samkepninni, er þeim
einsætt að leita uppfræðslu í Danmörku.
Þangað getur hver enskur akuryrkjubóndi
sótt sér hug og dug. Hvergi býðst svo á-
þreifanlegt dæmi þess, hversu auðið sé, að
endurbæta búnaðinn og ná í hagstnuni og
hreinan og ærlegan gróða ineð því að finna
rétta undirstöðu og fá síðan samtökin. En
bæði þarf til þess fyrirtaks vitsinuni og
kunnáttu, og líka fyrirtaksdugnað. Dan-
mörk er ekki eins frjósamt land eins og
England er, en framfarir þar eru komnar
á svo undrahátt stig, fyrir kapp og kunn-
áttu þjóðarinnar, að betra dæmi er ekki til.«
Vér munum síðar færa lesendunum yfirlit
yfir skýrslur herra Blems um kaupfélög og
verzlun Dana, einkum við Englendinga,
sem segja má að Danir fæði að helmingi
hvað kjöt og smjör snertir, er nálægt helm-
ingur þeirra vörutegunda, sent hið mikla land
kaupir innflutt, kemur frá hinni litlu Dan-
mörku, en sjálfir geta Englendingar ekki
fætt meira eh hér um bil fimta eða sjötta
hvert barn sitt. En „spesíur* nógar á Jón
boli. M
X
Sœmdarviðurkenning
þeirri frá Vilhjálmi keisara, sem þeir
Guðlaugur sýslumaður Guðmundsson og
læknarnir í Skaftafellssýslu m. fl. fengu
fyrir bjargráð við strandmennina þýzku
af Friedrich Albert í fyrra vetur og
getið hefir verið áður hér í blaðinu,
fylgdi svo látandi bréf til sýslumanns
frá sendiherra keisarans í Khöfn, dags.
1' maí þ. á.:
Háttvirti herra!
Það var óvanalega affararikt slys, er
þeir urðu fyrir í janúar f. á., formað-
urinn og skipsköfnin á hinu þýzka
flskigufuskipi Friedrich Albert. En af
þar um gefnum skýrslum sést, að með
framúrskarandi haganlegum, ósérhlífn-
um og vinsamlegum hætti hafið þér,
hávelborni herra, gert alt sem gert
varð í svo miklum örðugleikum til þess
að hjálpa þeim ógæfusömu mönnum,
er urðu fyrir þessu áfalli, til þess að
láta þá njóta nákvæmrar hjúkrunar,
til þess að bjarga lífi þeirra úr hættu
og veita þeim aftur heilsuna eftir því
sem verða mátti.
Þar með hafið þér, ásamt þeim lönd-
um yðar, sem til bjargráða voru kvadd-
ir, enn á ný sýnt göfugmannlegt dæmi
vinarþels, hreinnar mannástar og forn-
frægrar norrænnar gestrisni. Munu land-
ar mínir kunna innilegar og ógleym-
andi þakkir fyrir þessar velgjörðir.
Nú er um sinn lokið hinum lang-
vinnu rannsóknum, er af slysi þessu
hlutust. Vill því stjórn hins hátigna
keisara einnig inna af hendi sínar
þakkir. Er mér það hin mesta gleði,
er mér hefir verið falið á hendur að
skýra yður frá því, hávelborni herra,
að keisarastjórnin metur mikils og
kann yður hjartans þakkir fyrir ósér-
hlífni yðar, sem er til jafnmikils sóma
yðar eigin landi og hinu landiuu, sem
fest hefir heiðursmerki sitt á brjóst
yðar. — —
Hafið og ástarþakkir frá mér, hável-
borni herra, og verið viss um mína
dýpstu virðingu. Schoen
sendiherra keisarans.
(Slept er hér úr bréfinu klausu, sem
er ekki annað en tilkynning um sæmdar-
laun þau, er hinir fengu).
(Eftir ísafold).
Lafínuskólinn.
Rektor og kennarar skólans hafa
lagt það til að hætt verði nú þegar
við daglega vitnisburði f skólanum.
Talið er víst að stjórnin muni sam-
þykkja það.
Yfirkennarinn nýi Jóhannes Sigfús-
son er nú seztur að : rektorsbústað
skólans og tekinn við yfirkennara-
embættinu. Hann á að kenna latínu í
2. og 3. bekk og þýzku í öllum skól-
anum en hana kendi áður Bjarni Jóns-