Norðurland - 12.11.1904, Side 1

7. blað.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
Ákureyri, 12. nóvember 1904.
IV. ár.
Skipakoí uið Syjafjörð
Og
forusta stjórnarinnar.
Lengi hefir það verið á döfinni
skipakvíarmálið hér við Eyjafjörð.
Skipseigendur hafa mátt finna til
þess sárlega hve skipin hafa oft
verið ótrygg eign hér á firðinum;
bæði ísrek og ofveður hafa skemt
þau stórlega eða eyðilagt þau alger-
lega. Skaði sá er skipseigendur hafa
beðið af því á síðustu árum, að eng-
in skipakví var hér til, hefir verið
metinn á 40 þúsund krónur og mun
ekki vera of hátt reiknað.
Vitanlega hefir þessi vöntun á
skipakví jafnframt verið þilskipaút-
veginum til tilfinnanlegs hnekkis,
vegna áhættunnar við skipseignina
hefir þessi bjargræðisvegur ekki get-
að tekið eðlilegum þroska og fram-
förum.
Á síðari áruin hefir þilskipaeign-
in við Eyjafjörð færst nálega öll til
Akureyrar og er því eðlilegt að hér
hefir verið mestur áhuginn á því að
skipakví væri komið upp.
Þessvegna var það líka að bæjar-
stjórn Akureyrar varð til þess að
leita til síðasta alþingis um styrk til
skipakvíar í Oddeyrarbót. Fór hún
fram á að þingið veitti 45 þúsund
krónur til hennar.
Pingið tók málinu liðlega. Það
viðurkendi að reynslan hafi þegar
margsinnis sýnt, að brýn nauðsyn
beri til að sjá þilskiputn landsmanna
fyrir öruggu vetrarlægi og taldi land-
sjóði skylt að styðja að því með
fjárframlögum.
Aftur þótti þinginu málið ekki
nægilega undirbúið af bæjarstjórn
Akureyrar. Sérstaklega taldi það að
ekki væri nægileg trygging fyrir því
að ekki mætti fá við Eyjafjörð ó-
dýrara eða hentugra skipakvíarstæði
en í Oddeyrarbótinni.
Auk þess leit þingið svo á, að
ekki væri sanngjarnt að landið lcost-
aði fyrirtækið nema að þriðjungi.
Af þessum ástæðum veitti þingið
15000 kr. til 'skipakvíar við Eyjafjörð,
ineð því skilyrði að eigi minna en
tvöfalt meira fé væri lagt til fyrir-
tækisins annarsstaðar frá og að stað-
urinn sé valinn af verkfræðingi og
verkið unnið undir umsjón slíks
inanns.
Þingið sýndi að því var það al-
vörumál að styðja að byggingu skipa-
kviarinnar, því jafnframt því sem
að það lagði fé til hennar, leyfði
það og að 40 þúsund krónur mætti
Iána úr landsjóði til fyrirtækisins og
skyldi lánið vera afborgunarlaust
fyrstu 5 árin.
Nú þótti málinu allvel komið í
bráð, en bæjarstjórn Akureyrar var
það áhugamál að undirbúningurinn
inætti ganga sem greiðast og því
sendi hún þegar í febrúarm. þ. á.
beiðni til stjórnarráðsins um að verk-
fræðingur væri sendur norður með
vorinu til þess að ákveða hvar skipa-
kvíin ætti að vera og gera annan nauð-
synlegan undirbúning.
Engin ástæða sýndist geta verið
til þess að stjórnin tæki ekki greið-
lega í þetta. Eftir ákvæðum fjárlag-
anna verður styrkurinn ekki borgaður
út nema verkfræðingur ákveði staðinn,
og það þá vitanlega sá verkfræðingur,
er stjórnin skipaði til þess. Að neita
um verkfræðinginn, eða fela honum
að eins að framkvæma lítinn hlut af
þeiin undirbúningi, er nauðsynlegur
er, var því sama sem að tefja fyrir
málinu AÐ ÓUÖRFU og stofna
enn skipastól Eyfirðinga í hættu
um ákveðinn tíma.
Þetta ráð tók þó stjórn vor. Hún
sendir norður verkfræðing og lætur
hann rannsaka Oddeyrarbótina. Hann
kemst að þeirri niðurstöðu að þar sé
álitlegt skipakvíarstæði fyrir öll þil-
skip, sem hér eru við fjörðinn, kostn-
aðurinn muni verða mjög hóflegur,
og gefur í skyn að með nokkurum
tilkostnaði megi stækka svo þessa
skipakví, að þó þilskipaútvegurinn
færi vaxandi til muna, mætti koma
þar fyrir öllum þeim skipum, sem
líkur eru til að hér mundu verða
lengi.
En meira vildi hann ekki gera.
Hann færðist algerlega undan því,
samkvæmt fyrirmælum stjórnarinnar,
að rannsaka skipakvíarstæði annars-
staðar við fjörðinn. Hann var t. d.
ófáanlegur til þess að athuga skipa-
kvíarstæði við Hjalteyri, þó örskamt
megi heita frá Akureyri, en þar er
sá atinar staðurinn hér við fjörðinn,
sem helzt hefir þótt líklegur til skipa-
kvíar, ef hætt yrði við Oddeyrarbótina.
Akureyrarbúum var það vorkunn
að þeir skyldu þetta svo sem stjórn-
in teldi sjálfsagt að skipakvíin yrði
bygð hjá þeim. Engir höfðu beðið
um skipakví nema þeir einir og
engir aðrir en þeir voru líklegir til
þess að viija leggja til hennar nokk-
urt fé. Að sjálfsögðu var þeinr það
áhugamál að hún kæmist upp í Odd-
eyrarbót, því margir útgerðarmenn
telja víst, að ef þeir þurfi að hafa
skipin t. d. á Hjalteyri, muni öll
viiina við þau og aðgerðir á þeim
verða þeim fullum þriðjungi dýrari
en hér.
Varla var það eðlilegt að þeir
litu svo á að þessi sendiför verk-
fræðingsins ætti ekki að vera annað
en gabbið tómt, það var ósamboðið
því trausti, sem menn að sjálfsögðu
vilja bera til þeirrar stjórnar, sem
kosin er til þess að hafa forgöngu
fyrir öllurn stærstu málum þjóðar
vorrar.
En helzt lítur út fyrir að stjórnin
vili láta skilja það svo. Hún svarar
Akureyrarbúum því, að enn þá sé
óákveðið hvar skipakvíin eigi að
vera og því geti þeir ekkert fé
fengið fyr en þetta sé ákveðið.
En hvenær ætli hinni háu stjórn
vorri mætti þóknast að gera það.
Með jafn kappsamlegu áframhaldi
og hingað til, má ætla að henni takist
á næsta sumri að láta skoða skipakví-
arstæði á Hjalteyri, og þá er ekki
gott að vita hve inörg ár hún kann
að þurfa til þess að láta rannsaka
allan Eyjafjörð, að austan og vest-
an. Þó má ráða það af bréfi henn-
ar til bæjarstjórnarinnar að ekki sé
vissa fyrir að hún geti afkastað svo
miklu á næsta sumri fyrir þetta mál.
En þykir henni sæmilegt að veita
málum þjóðarinnar svo lagaða for-
göngu, að þessi forganga verði til
þess að tefja fyrir atvinnumálum
þjóðarinnar í stað þess að greiða
fyrir þeim?
Gerir hún sér það ljóst að á henni
hvílir þung siðferðisleg ábyrgð af
þessu máli? Af þeim drætti sem
sýnilega hlýtur að leiða af þessu
seinlæti henriar, getur það leitt að
álitlegasti hlutinn af skipastól Ak-
ureyrarbúa og Eyfirðinga stórskemm-
ist eða ónýtist af ofveðrum eða ísreki.
Því eru dæmin að menn eiga að
varast þau.
Ekki er sanngjarnt að fást um
það, að stjórnin vill ekki leggja fram
fé landssjóðs til skipakvíar fyr en
búið er að ákveða skipakvíarstæðið,
en hitt ætti engri stjórn að haldast
uppi óátalið, að tefja að óþörfu fyrir
frarnkvæmd þeirra verka, sem bæði
eru lífsnauðsynleg og þing þjóðar-
innar hefir veitt fé til.
Oft hefir mönnum á síðustu árum
orðið tilrætt um það hve nauðsyn-
legt það sé að stjórn voi veiti tnál-
um þjóðarinnar röggsamlega for-
stöðu. Þetta mál er líka gert enn að
umtalsefni á öðrum stað hér í blað-
inu. Höfundur greinarinnar vill gera
sér góðar vonir. Allir hafa leyfi til
þess að vona, en eigi þær vonir að
rætast á stjórn vorri þarf hún yfir-
leitt að sýna meiri skörungsskap en
enn hefir orðið raun á í þessu skipa-
kvíarmáli.

Sæluhúsið
við jökulsá á Fjöllum hefir, að sögn,
nýlega orðið 14 kindum að bana. Svo
stóð á að fé var rekið þar inn í kjall-
ara, en hann reyndist of lítill fyrir það
og voru því nokkurar kindur látnar
upp á loft. — Bitarnir undir gólfinu
höfðu verið greyptir inn í cement-
steyptan grjótvegg, en voru orðnir
svo fúnir að þeir hrundu niður undan
þunganum af fénu og fór alt niður á
féð, sem niðri var í húsinu. Önnur
hliðin á gólfinu lenti á stoðum frá
hestastallinum og varð það hinum
kindunum til lífs. — Ekki er nú ann-
ars illa bygt.
Hjónavígsla.
Ungfrú Þórunn Friðjónsdðttir frá Sandi
í Þingeyjarsýslu og Jón Jónatansson, járn-
smiður á Oddeyri, voru gefin saman í
hjónaband að Hrafnagili 31. f. m.
forusta stjórnarinnar.
Eftir Quðmund Friðjónsson.
Sú skoðun hefir átt sér djúpar ræt-
ur meðal þjóðar vorrar, að stjórnin
gerði réttast, og þá væri hún bezt,
þegar hún er sem hlutlausust um
landsmálin, að landstjórnin eigi ekki
að fást við lagningu né ruðning atvinnu-
veganna og hafa þessir menn fært þær
ástæður fyrir máli sínu, að framfarirn-
ar eigi að koma neðan að þ. e. spretta
upp úr jarðvegi þjóðarinnar; þar eigi
hugmyndirnar að vakna og vaxa til
þroska og sigurs og blessunar fyrir
land og lýð.
Síra Arnljótur Ólafsson, sem verið
hefir mikill maður að vitsmunum og
þekkingu, hefir verið öfiugur formæl-
andi þessara skoðana og er hægt að
rekja þær enn þá lengra, til útlendra
vitringa, svo sem, Mills, sem kunnur
er hér á landi af riti sínu Um frelsið.
Það er eðlilegt, að þessar kenning-
ar fengu fylgi og aðhylling, þegar
svona merkileg nöfn stóðu þeim að
baki. Hins vegar höfðum vér Islend-
ingar lítið að segja af forustu stjórn-
arinnar eða háyfirvaldanna. Hún hafði
helzt kynt sig að því að vasast í smá-
munum eins og þegar hún samdi
Hreppstjórainstrúxið. Þjóðin gat ekki
hugsað sér, að stjórn landsins gæti
numið sér land annarstaðar en þar,
sem asklokið var himininn og svo rak
að því, að almenningur vildi helzt vera
laus við afskifti stjórnarinnar, að því
undanskildu, að hún stæði ekki móti
áhugamálunum.
Svo ramt hefir kveðið að [ ossum
hugsunarhætti, að konungkjör.ia liðið
á alþingi hefir oft og tfðum staðið
móti og barist gegn mestu nytsemdar-
málum þjóðarinnar. Eg man eigi bet-
ur en að »þeir konungkjörnu« greiddu
atkvæði móti bankahugmyndinni í fyrstu
og tolllögunum, þegar þau lög voru
fyrst á ferð. Þeir hafa þá haft þær
skoðanir, að forusta þjóðmálanna ætti
hvorki að koma frá þjóðinni né stjórn-
inni I Svo langt hefir hamingja lands
vors komist niður ( moldina. — En
hvers er að vænta, þegar stjórnin
gerir sér að reglu að velja þá menn
til þingsetu, næstum því eingöngu,
sem eru orðnir trénaðir af elli og eru
þar að auki (pólitískir) heimskingjar —
sumir þeirra. —
Mælt er að írar séu svo skapi
farnir, að þeir standi í dyrum bæja
sinna tímunum saman. gangi með hend-
urnar í vösunum og heimti alla hluti
(sem kallað er) af stjórninni. Þeir kenna
henni um gervalla óhamingju sína, fá-
tækt og vesöld. Eg vil nú ekki ganga
í spor írlendingsins f þessu efni. Hvorki
vil eg gera það sjálfur, né heldur hvetja
landa mfna til þess. En það þori eg
að segja, að stjórnin okkar hefir alt
að þessu verið alt annað en framræk.
Hún hefir verið latasta kindin í hópn-
um — eða svarað til þeirrar rollu, sem
jafnan gengur aftarlega í rekstri. En