Norðurland - 03.12.1904, Blaðsíða 2

Nl.
38
Vér Norðlendingar og Austfirðingar
verðum að krefjast þess að gagnfræða^
skóli vor njóti fulls jafnréttis við gagn-
fræðadeild Rvk.skólans og við megum
ekki láta það viðgangast að réttur bæði
nemenda hans og kennara sé svo hrap-
arlega fyrir borð borinn, eins og hér
hefir verið sýnt. Slíkt hlýtur að verða
skólanum til stórhnekkis.
7rá útlöndum.
Kaupmannahöfn 12. nóv. 1904.
Englendingar og Rússar.
Loksins varð úr því, sem heimur-
inn var lengi tregur til að trúa, að
Eystrasaltsfloti Rússa fór á stúfana
og hóf för sína til Austurheims. En
ekki var hann langt kominn áleiðis,
fyr en hann vann þau hervirki, er
næstum samstundis urðu fræg um
gervalla jarðarkringluna, og við Iá,
að bökuðu sjálfum honum fjörtjón og
hefði hvorki meira né minna en ver-
aldarstríð í för með sér.
Aðfaranótt laugardagsins 22. ókt.
var fjöldi enskra botnvörpunga við
fiskiveiðar í Norðursjónum, þar er
heitir að Garnocock og Greatnorson.
Veður var bæði hvast og dimt. Alt í
einu sást til fjölda stórra skipa. Fiski-
mönnum varð starsýnt á dreka þessa
að vonum, en sem þeir nú skoðuðu
þá, sló skyndilega birtu á þá af Ijós-
sendlum hinna rússnesku herskipa, og
sáu þeir þá nokkura tundurbáta bruna
til þeirra. Rétt á eftir var hafin skot-
hríð á þá. Botnvörpungar gáfu merki
um, að þeir hefðu ekki stríð í hyggju
og að þeir væru friðsamir og saklausir
menn. En Rússar skeyttu því engu.
Rigndi kúlunum frá fallbyssukjöftum
Rússa um 20 mínútur — og var eng-
inn af bátunum óskaddur eftir þetta
þrekvirki. Einn báturinn gaf merki
um, að hann væri í háska staddur,
og var hann að sökkva. Þar var véla-
stjórinn særður í brjóstið, höndin skotin
af einum skipverja. Uppi á þilfari láu
Hkin af skipstjóra og einum skipverja
og voru höfuðin skotinn af báðum.
Líkin voru tekin og skipshöfn var
bjargað og alt flutt á önnur skip.
Rússar skýra þessar hermannlegu
aðfarir sínar á þá Ieið, að þeir hafi
séð 2 tundurbáta, er lögðu að skip-
um þeirra og þóttust þeir sjá þar
gínandi fallbyssukjafta. Héldu þeir,
að þar væru komnir féndur þeirra,
Japanar, og drógu þá ekki að skjóta
á kauða þessa. — Þeir segja, að það
hafi alls ekki verið ætlun sín að gera
botnvörpungum mein. — En >púðrið«
í sögunni er nú það, að það voru
rússneskir tuudurbátar, er eitthvert
herskip Rússa sá og hugði vera jap-
önsk. Þessir tundurbátar voru á flakki
kring um flotann til varðgæziu. Skutu
þeir því á eigin báta sína, er svöruðu
þessari vinsamlegu kveðju í sama tón,
því að þeir hugðu, að þar ættu þeir
við Japana, og vöruðú sig ekki á því,
að þeirra fioíi væri að senda þeim
þessi vinsamlegu skeyti.
Alexandra Bretadrotning var á ferð
í Norðursjónum nótt þessa, og ef svo
hefði ekki viljað til að skipi hennar
hefði seinkað vegna þokunnar, er var
á, þá hefði hún eirimitt verið á sama
tíma á sama stað, sem Rússar frömdu
hryðjuverk sín á, og þess er getið, að
hún hefði verið innan skotmarks rúss-
nesku kúlnanna.
Þegar fréttin um þetta tiltæki Rússa
barzt til Englands, gerðust þar æsingar
miklar og öll brezka þjóðin fyltist harmi
og hamslausri reiði í garð Rússa fyrir
þessi glæpsamlegu óþokkaverk. Blöðin
sum reru og öilum árum undir og
spöruðu hvorki þung orð né stór í
garð Rússa. Var og ekki annað sýnna
um eitt bil, en að þessum voldugustu
stórþjóðum í heimi lenti saman. Rúss-
ar drógu alt á langinn í fyrstu, sem
þeir eiga vanda til, er svona ber
undir, en við það espaðist Bretinn.
Sendiherra Rússa í London var í
Þýzkalandi, þegar þessi tíðindi gerð-
ust, en fór þegar til Lundúna. Múgur
manns var á járnbrautarstöðinni, þar
sem hann kom til ba;jarins og æpti
að honum. — Loks varð það þó að
samningum, að alþjóðagerðadómstóll
skyldi skipaður til að rannsaka og
dæma mál þetta — og skulu bæði
Rússar og Bretar hlíta dómi hans.
Austræna stríðið.
Ornsta við Shaho. Eg endaði þar
síðast, er Rússar höfðu haft hinar
hræðilegustu ófarir við Jentai, og gat
víst frétta þeirra, er borist höfðu um
það, að Kuropatkin væri umkringdur
af Japönum með nokkurum hluta liðs
sfns. En þær reyndust ekki sannar.
Eftir orustuna hörfuðu Rússar undan,
en við ána Shaho námu þeir staðar
og réðust á Japana og tókst þar með
þeim hörð og mannskæð orusta 17—
18 okt. Veitti Rússum víst betur 1'
fyrstu og gerðu margir Rússavinir
hér í álfu mikið úr sigri þeirra, en
hann reynist heldur rýr á endanum,
Rússar ekki fengið áunnið annað en
það, að þeir náðu fáeinum fallbyssum
og að Japanar fóru eitthvað ofurlítið
undan. — Er gert mikið orð á því,
hversu hermennirnir hafi verið þreytt-
ir og þrekaðir eftir þessa orustu.
Síðan befir lítið borið til tíðinda
inni í Mansjúríulandi. Engin stóror-
usta hefir síðan verið háð, en marg-
ar smáorustur, sem ekkert sögulegt
hefir gerst við.
Port Arthur ófallin enn þá, en nú
er víst hver dagurint) síðastur fyrir
henni. Það verður ekki annað sagt
en Stössel hershöfðingi verjist með
mestu hreysti og hugprýði. Kona
hans er þar í víggirðingunni með
honum, og er mjög látið af dugnaði
hennar og skörungsskap. — Það hafði
heyrst, að Japanar ætluðu sér að taka
borgina á fæðingardegi Japanskeisara,
er bar upp á 2. þ. m., en ekki varð
nú úr því. Hafa voðasnarpar atrennur
verið gerðar að borginni daglega nú
um alllangan tíma, enda hefir Japön-
um orðið mjög ágengt og sverfur æ
meir og meir að Stössel, en hann er
seigur og ekki auðunninn. — Nú segja
allra síðustu fréttir, að Stössel og Nogi,
hershöfðingi Japana við Port Arthur,
séu byrjaðir að semja um, að Rússar
gefi vígið Japönum í hendur, en eng-
ar sönnur vita menn á því, þegar
þetta er skrifað.
* *
*
Alexejev heimkominn til Pétursborgar
og tekið með miklum fögnuði.
* *
*
í sumum héruðum á Rússlandi þyrp-
ast ungir menn burt úr landinu, til að
koma sér undan því að verða sendir
austur á stríðsstöðvarnar.
* *
*
Einn af allra helztu stjórnmálamönn-
um Frakka, Jaurés, foringi frakkneskra
jafnaðarmanna, hefir ritað grein í blað
sitt um ófriðinn, þar sem hann skorar
á þing þjóðanna að hlutast til um, að
hætt verði manndrápunum í Austur-
heimi.
* *
*
Roosevelt er endurkosinn forseti
Bandaríkjanna með miklum meiri hluta
atkvæða til næstu fjögra ára. Parker,
forsetaefni »demokrata«, sendi Roose-
velt heillaósldr sínar, er hann þakkaði.
Roosevelt hefir lýst yfir því, að hann
muni ekki oftar gefa kost á sér við
forsetakosningar.
Róstur og áílog á þingl Frakka.
Það hitnar stundum á þingi Frakka
meir en góðu hófi gegnir og ekki sízt
nú, er stjórnin lemur á klerkum og
kirkju. Mætir stjórnin allsnarpri mót-
spyrnu af hendi þjóðarsinna (National-
ista) og klerkanna. Hafa þeir gert fjöl-
margar atrennur að því að steypa ráða-
neytinu af stalli og eru óþreytandi að
því að fitja upp á nýjan leik. Vanalega
hafa mótstöðumenn stjórnarinnar þá
bardagaaðferð, að fyrst byrja þeir á
Combes forsætisráðherra. Þegar þeir
hafa farið halloka í viðskiftum sínum
við hann, freista þeir, hvort þeir fái
ekki unnið á André hermálaráðherra.
Er klerkum og kirkuliðum nokkurn
veginn jafnilla við báða þessa menn.
Combes vinnur að því með ötulleik
og dugnaði að uppræta áhrif kirkj-
unnar í skólunum, og hefir orðið mik-
ið ágengt í því efni. Nú berst hann
og fyrir aðskilnaði ríkis og kirkju.
André neytir allrar orku til þess að
bægja klerkum og klerklegum anda
burt úr hernum.
Aður en André tók við yfirstjórn
hersins, réðu þeir hcrshöfðingjar þar
mestu, er voru bæði einveldissinnar
eða lýðveldisféndur og klerklega sinn-
aðir. Há embætti voru vart veitt þeim
hershöfðingjum, er voru lýðveldissinnar.
I hershöfðingjaskólunum gerðu menn sér
far um að koma inn hjá þeim klerklegum
anda og hugsunarbætti. Af þessu hefir
lýðveldinu verið mesti háski búinn.
André hefir með öllu móti reynt að
kippa þessu í lag. Hann hefir sópað
þeim hershöfðingjum á brott, sem eru
lýðveldinu fjandsamlegir, en skipað em-
bættin frjálslyndum lýðveldismönnum.
En honum hefir verið borið á brýn
að beita ofmikilli hörku í þessu efni
og að hann neytti miður drengilegra
bragða til þess að hafa njósnir af
trúarjátning hershöfðingjanna í póli-
tískum efrium. Það er t. d. fullyrt,
að »frímúrara«-deild ein semji skrá
yfir skoðanir þeirra, og að þeir einir
hækki í tigninni, sem eru lýðveldis-
sinnar. Um þetta var nú gerð fyrir-
spurn á þingi Frakka nýlega og átti
þá að reyna að fella André, en það
tókst ekki. Eftir atkvæðagreiðsluna
réðst einn af þingmönnunum að hon-
um óvörum og sló hann í andlitið
með því afli, að hann,.féll um með-
vitundarlaus. Forsætisráðherrann var
þar nærstaddur, hljóp til og tók
hann og lét falla í fang sér. Lenti
næstum allur þingheimur í áflogum
með ópum og óhljóðum og hverskon-
ar gauragangi.
Aður en þingfundi var slitið, var
samþykt, að banna skyldi þingmanni
þeim, er gerði frumhlaupið á hendur
André og Syveton heitir, að fást við
þingstörf.
Nýlega eru útkomin bréf frá norska
skáldinu Henrik Ibsen, er skýra líf og
rit þessa mikilmennis á ýmsan hátt,
og ættu allir Ibsensvinir á Islandi að
íá sér þau. Fyrsta bindið kostar 5
krónur. Síðara óútkomið, en kcmur
út allra næstu daga.
\
Búnaðaríélag íslands.
Trjástöðin á Akuteyrí hefir fengið
frá því 500 kr. styrk. — Trjástöðin
hefir verið undir stjórn Norðuramts-
ins, en haft styrk af Búnaðarfélagi ís-
lands. Vill Búnaðarfélagið að Ræktun-
arfélag Norðurlands taki Trjástöðina
að sér, en væntanlega styrkir þó Bún-
aðarfélagið Trjástöðina áfram, nema
Ræktunarfélagið fái meira fé til um-
ráða.
Renslu fyrir eftirlitsmenn nautgripa-
rœktarfélaga vill Búnaðarfélagið setja
á stofn í Reykjavík í vetur. Búist við
að kensluskeiðið sé 4 vikur. Félagið
veitir námsmönnum héðan að norðan
einhvern styrk til þess, en viil að um-
sækjendur séu búfræðingar eða gagn-
fræðingar. Þeir sem vildu sinna þessu
ættu sem fyrst að snúa sér til forseta
félagsins.
Einar Helgason ráðanautur dvelur
erlendis í vetur, til þess að kynna sér
sáningu, áburðartilraunir, landbúnaðar-
verkfæri o. s. frv.
A mjólkurskóla Hvítárvalla eru nú
10 námsstúlkur. Þó er fyrirsjáanlegur
bústyruskortur. Rjómabúin nýstofnuðu,
hér nyðra, þurfa því hvað mest um
það að hugsa að tryggja sér bústýr-
ur fyrir fram. Mjólkurskólinn er undir
stjórn Búnaðarfélagsins, en auk þess
hefir það styrkt 2 eða 3 bústýrur til
náms í vetur á mjólkurbúum 1' Dan-
mörku.
Sýningu á landbúnaðarverkfœrum hef-
ir félagið nú í Reykjavík. Verkfærin,
sem sýnd eru, eru talin upp í »Fjall-
konunni«; þar er og getið um verð á
þcim ýmsum. Sérstaklega er hrósað
hlekkjaherfi, er notað er sem slóði,
til að mylja áburð á sléttum túnum,
kostar 26 kr. Slík hlekkjaherfi hafa
annars verið notuð í mörg ár hér á
Norðurlandi, á stöku heimili, t. d.
Möðruvöllum í Hörgárdal og gefist
mjög vel. — Frá Ólafsdal eru þar
mörg verkfæri, hestareka, veltiherfi,
ristuspaðar, o. s. írv. Eftir Sigurð Sig-
urðsson járnsmið á Akureyri er þar
strengivél til að strengja með gaddavír;
er talið að hún muni kosta 12 kr.
Kjípur á vírinn kosta sér í lagi 3 kr.
og töng til að glenna hann sundur 3
kr. Herfi er þar og eftir Sigurð járn-
smið. — Frá Siguröi ÓLafssyni á Hellu-
landi í Skagafirði er Ijár lueð áfastri
grind, sem á að safna heyinu ssman
úr ljáfarinu, í múginn. Hentugastir á
sléttu mýrlendi. Mjólkurfötur af nýrri
gerð eru þar og. Sigurður Sigurðsson
ráðunautur hefir fundið þær upp, ætl-
aðar til þess að mjólka ær í. »Allar
úr blikki, með ágætu loki, sem sáld
er í. A að mjólka ofan í sálditia«.
Frk. Jónína Sigurðardáttir frá Drafla-
stöðum hefir í vetur styrk af félaginu
til umgangskenslu í matreiðslu í Eyja-
fjarðar og Þingeyjarsýslum. Námsskeið-
ið er að eins '/2 mánuður eða rúmlega
það. Hefir hún nú kent á Halldórssiöð-
um í Kinn og Varðgjá í Eyjafjarðar-
sýslu. Nemendurnir voru 14 í fyrra
skiftið en 18 í hið stðara. Næst kenn-