Norðurland - 10.12.1904, Síða 2
Nl.
42
Einar Jónsson, myndhöggvari frá
Galtafelli, hefir nýlega lokið við mynd
eina. Hefir merkur listfróður danskur
maður, skáldið Viggo Stuckenberg,
skrifað stutta grein um hann í »Poli-
tiken* 5. þ. m. og fer hlýjum orðum
um hann og hælir listgáfu hans. Segir
hann, að það sé einkennileg list í
þessari síðustu mynd hans, er hann
hefir ekki sýnt ennþá. Grísk kona, með
stirðum eða næstum því stirnuðum
limaburði, tekur upp Medúsuhöfuð, er
starir með stórum, brostnum augum.
Á myndin að tákna alt hið gamla
(Klassicismen), sem æ gengur aftur í
fögrum listum og treður þær sem mara.
s|e *
*
Frú Stefanía Ouðmundsdóttir, leik-
konan reykvíkska er hér í borginni
um þessar mundir og er við leikæf-
ingar hér á leikhúsum. Hér er og
Árni Eiríksson í sama skyni. Þau sýndu
list sína í íslendingafélagi svonefndu
hér fyrir skömmu, ásamt ungfrú Elínu
Matthíasdóttir og þótti mönnum mikið
til frúarinnar koma og fanst mjög um
list hennar. Danskur blaðamaður, Sven
Paulsen, ritaði um leikmensku þeirra
í Berlingi og lýkur miklu lofsorði á leik-
snild frúarinnar. Segir, að hún hafi
verið yndisleg og menn skyldi ekki
ætla, að hún væri leikkona á litlu
leikhúsi á afskektri ey. íslenzkan þykir
honum fagurt, hljómþýtt og kraftmikið
mál og segir, að hún minni stundum
á ítölsku.
* *
*
Þá ritar einhver »Reykvíkingur« í
Pólitíkina »bréf frá íslandi*, heldur ó-
viðfeldið Danasmjaður. Er og ekki
sparað að hlaða lofi á ráðherrann fyr-
ir afrek hans og stjórnvizku og svo
mikið hefir bréfritaranum fundizt til
um ræðu ráðgjafans, að hann hefir haft
fyrir því að fræða Dani um hana, og
alt lof hans um alla þá Dani, er eitt-
hvað hafa verið við ritsímamálið riðn-
ir, svo sem Hage fjármálaráðherra, lfk-
lega fyrir það, að hann gekk á vits-
muni við Hannes, er hann lét hann
(d: H. H.) afsala sér öllu valdi til að
ákveða um verð á símskeytum landa
í milli. Og svo er norræna ritsímafé-
laginu ekki gleymt, enda væri það líka
annaðhvort, þar sem því hefir tekizt
að draga mál þetta á langinn meir
en hálfa öld og gat ekki með nokkuru
móti hliðrað sér hjá og skotið því
lengur á frest. En annars virðist ekki
vanþörf að minna þá menn á það, sem
nú skjalla Dani hvað ákafast, að sannur
bróðurkærleiki og hlýtt vináttuþel hefir
frá upphafi alda aldrei verið alið af
smjaðri eða fiaðri og mun aldrei verða.
\
Heimkoman.
Svo heitir leikur sá, er Leikfélag
Akureyrar hefir leikið hér í 2 kvöld.
Leikurinn er vandað listasmíði, tilkomu-
mikill en jafnframt nokkuð örðugur
viðfangs fyrir leikendur, sem ekki hafa
nema litla æfingu í ment sinni og fá-
um leikendum á að skipa. Það mun
því hafa verið með háltum hug að
þeir réðust í að sýna leikinn. Þeim
mun ánægjulegra er það að geta sagt
það, að leikendunum tekst mjög mynd-
arlega. Kraftarnir hafa vaxið við örð-
ugleikana. Allir leika sæmilega, en
fiestir vel. Vilh. Knuðsen hefir stærsta
verkefnið og jafnframt það örðugasta.
Yfirleitt fer hann mjög vel með það,
sumstaðar ágætlega. Hann leikur heim-
komna soninn, Robert Heinecke. Gamla
Heinecke leikur Páll Jónsson. Er að
því góð skemtun og sýnilega hefir
hann allmikla hæfilegleika. Lothar
Brandt og Trast greifi eru og vel
leiknir; það gera þeir Halldór Gunn-
laugsson og Ó. G. Eyjólfsson. Og ekki
leikur kvenþjóðin lakar en karlmenn-
irnir. Frú Halldóra Vigfúsdóttir leikur
frú Heinecke og gerir það prýðisvel.
Fröken Margrét Valdimarsdóttir leik-
ur 01mu. Henni er svo margt vel gefið
til leikmentar, að æskilegt væri að hún
ætti kost á að sjá meira af henni en
hér er kostur á. Fröken Friðrika Valdi-
marsdóttir kann vel að haga sér á
leiksviði, en er of ungleg í þessum
leik. Frú Svafa Jónsdóttir leikur vel,
en stundum heyrist ekki eins vel til
hennar og æskilegt væri.
Leikur þessi á það skilið að menn
sæki hann vel. Enginn mun sjá eftir
þeim aurum er hann ver til þess að
horfa á hann og leikendurnir eiga all-
ir lof skilið fyrir að sýna hann og þökk
bæjarbúa.
Hæstaréttardómur
var kveðinn upp 26. október þ. á. í
máli, er staðið hefir yfir um nokkur
undanfarinármilliumboðsstjórnarVaðla-
umboðs og Jóns Jónssonar bónda á
Munkaþverá. Mál þetta er svo til kom-
ið að sumarið 1897 voru miklir vatna-
vextir í Eyjafirði; barst þá leir og
sandur yfir mikið af engjum jarðar-
innar Munkaþverár; skemdir þessar
voru svo metnar til eftirgjaldslækkun-
ar, samkvæmt lögum 12. jan. 1884
og var lækkunin metin kr. 52.78 fyr-
ir það ár. Þessa lækkun vildi umboðs-
stjórnin ekki taka til greina, en á-
búandinn Jón Jónsson hélt upphæðinni
eftir þegar hann borgaði eftir jörðina.
Fyrir þessar sakir bygði umboðsmað-
ur Jóni út af jörðinni og jafnframt
var höfðað mál á móti honum fyrir
vangreiðsluna. í héraði var málið dæmt
14. aprfl 1900 og var Jón þar sýkn-
aður af kröfum sækjanda og málskostn-
aður látinn falla niður. Landsyfirrétt-
ur dæmdi í málinu 15. apríl 1901 og
var Jón þar dæmdur til að borga þess-
ar kr. 52.78, skyldi hann hafa fyrir-
gert ábúðarréttinum og borga 80 kr.
í málskostnað.
Hæstiréttur hefir nú komist að þeirri
niðurstöðu, að matsgjörðin hafi farið
fram samkvæmt lögum, 12. jan. 1884
og með því að umboðsstjórnin hafi
ekki gert tilraun til þess að hrekja
hana, með því að láta yfirmatsgjörð
fara fram, samkvæmt 34. gr. laganna,
beri að álíta svo að krafa Jóns sé
réttmæt.
Samkvæmt þessu er Jón dæmdur
sýkn af kröfum landssjóðs, málskostn-
aður fyrir undirrétti og yfirrétti á að
falla niður, en landssjóður að greiða
Jóni 200 kr. í málskostnað fyrir hæsta-
rétti og borga auk þess 10 kr. til
justitskassans.
Mannaláf.
Síra Arnljótur Ólafsson í Sauðanesi
andaðist 29. oktoberm. — daginn eftir
jarðarför konu sinnar, frú Hólmfríðar
Þorsteinsdóttur. Hann var fæddur 21.
nóv. 1823 og var því nær ári eldri
en áttræður er hann lézt.
Aðaldrættirnir í lífsstarfi hans eru
kunnir þjóðinni og allir munu hafa
verið samdóma um það, að hann hafði
verið hinn mesti gáfumaður og hitt
líka að þekking hans hafði verið meiri
en alment gerist. Einangrun hans frá
mentalífi landsins og umheimsins gerðu
það þó eðlilega að verkum, að hennar
naut ekki í þjóðlífi voru jafnvel og
annars hefði mátt vera.
Sjálfsagt má búast við því að ná~
kvæmlega verði gerð grein fyrir starfi
hans og sérkennileik í einhverju af
tímaritum vorum.
Ræktunarfélag Norðurlands.
»Norðurland« vonast eftir að geta,
áður en langt um líður, flutt bending-
ar frá Sigurði skólastjóra, samkvæmt
árangrinum af tilraununum. sem gerð-
ar voru í Tilraunastöðinni 1' sumar.
Félagsstjórnin vill koma á fastri
deildaskipun í sveitunum og hefir ný-
lega sent út bréf um það til félags-
manna. í bréfi þessu hvetur stjórnin
menn til þess að stunda meira rófna-
rækt en nú gerist. Eitt hið þýðingar-
mesta atriði til þess að efla rófnarækt-
ina er að menn alment færu að sá í
vermireiti og hefir nú Ræktunarfélag-
ið ákveðið að heita verðlaunum á næsta
ári fyrir að koma upp vermireitum. Til
þess komið geti til greina að veita
verðlaun, mega vermireitakassarnir eigi
vera minni en 40 þumlunga breiðir og
60 þumlunga langir og má uppsker-
an af hinum gróðursettu rófum eigi
nema minna en 7 tunnum. Verðlaunin
verða einhver nauðsynleg garðyrkju-
verkfæri 10—20 kr. virði. í ársskýrslu
félagsins þetta ár verður prentaður
leiðarvísir um rófnarækt.
Ræktunarfélagið hefir ennfremur sent
út verðlista yfir verkfæri, girðingaefni,
fræ, plöntur og tilbúin áburðarefni,
er það býðst til að útvega félögum
sínum á næsta ári. Þeir sem ekki hafa
verðskrá þessa í höndum, ættu að leita
eftir henni hjá fulltrúum Ræktunarfé-
lagsins frá síðasta aðalfundi félagsins.
Verkfærin sýnast vera mjög ódýr og
ættu bændur því að gera sér far um
að verða við tilboði félagsins.
Tilbúnu áburðarefnin eru áætluð svo :
Superfosfat zo % Fosfórsýra 100 pd.kr. 4,35
Thomasfosfat 14 % — — — 3,35
Klórkalium 48% Kalí — — 9,35
Kaliáburður 37 % — — — 7,00
Kainit 12 °/o — — — 3.25
Chilesaltpétur 15 °/o Köfnunar-
efni........................— — n,35
Brennisteinssúrt Ammoniak 20
% Köfnunarefni................— — 13,40
Stjórnin tekur fram, að til þess að
notkun tilbúinna áburðarefna komi að
tilætluðum notum, þurfi að gera til-
raunir með hver efni vantar sérstak-
lega í jarðveginn, og býðst félagið til
þess að gefa hverjum þeim, er óskar
þess, leiðbeiningar um hvernig á að
haga þeim. Ef menn samt vilja nota
áburðarefnin, áður en búið er að gera
tilraunir, þarf að bera öll efnin á, og
ræður stjórnin til að blanda þeim
þannig.
Á vallardagsláttu, sem vaxin er með
punttegundum:
200 pd. Superfosfat 20 pct. Fosfórsýra,
100 pd. Chilesaltpétur 15 pct. Köfnunarefni,
50 pd. Kaliáburður 37 pct. Kalí.
Á vallardagsláttu í holtum, scm hafa
verið plœgð, herfuð og á að sá í höfrum
eða grasfrœi.
300 pd. Superfosfat 20 pct. Fosfórsýra,
100 pd. Chilesaltpétur 15 pct. Köfnunarefni,
50 pd. Brennisteinssúrt Ammoniak 20 pct.
Köfnunarefni,
100 pd. Kaliáburður 37 pct. Kalí.
Á 100 □ faðma af rófnagörðum.
35 pd. Superfosfat 20 pct. Fosfórsýra,
70 pd. Kainit 12 pct. Kalí,
12 pd. Brennisteinssúrt Ammoniak 20 pct.
Köfnunarefni,
6 Chilesaltpétur 15 pct. Köfnunarefni.
Á 100 □ faðma af jarðeplagörðum.
40 pd. Superfosfat 20 pct. Fosfórsýra,
25 pd. Kaliáburður 37 pct. Kalí,
12 pd. Brennisteinssúrt Ammoniak 20 pct.
Köfnunarefni,
8 pd. Chilesaltpétur 15 pct. Köfnunarefni.
\
Iðnaöarmannafélag
hafa handiðnamenn hér á Akureyri
stofnað nýlega. í félagið hafa þegar
gengið rúmlega 50 iðnaðarmenn. Fé-
lagið hefir samið sér lög og kosið sér
stjórn. Oddur Björnsson prentsmiðju-
eigandi er formaður, Sigtryggur Jóns-
son timburmeistari ritari, en Dbrm.
Friðbjörn Steinsson bóksali er féhirðir.
Tilgangur félagsins er:
1. ,,að efla félagsskap og framfaraviðleitni
iðnaðarmanna í Akureyrarbæ og nágrenni.
2. að styðja að því, að nýtir iðnaðarmenn
alist upp, og að styrkja efnilega nemend-
ur til utanferða, og til menningar á ann-
an hátt.
3. að hlynna að því, að innlendur iðnaður
festi dýpri rætur, en nú er, í þjóðfélaginu.
4. að hlutast til um, að nýjar iðngreinar
verði stofnsettar á Akureyri.
5. að styrkja ýms framfarafyrirtæki bæjar-
félagsins."
Árstillag í félaginu er 2 kr. en inn-
göngueyrir 2 kr. Ætlast er þó til að
þeir greiði ekki inngöngueyri, sem
ganga í félagið fyrir nýár.
Karlmannasöngfélagið
»Hekla«, hér á Akureyri, er herra
Magnús Einarsson veitir forstöðu, hélt
samsöng á Hotel Akureyri 8. þ. m.
Yms vandasöm lög voru sungin og
fór söngurinn mjög vel fram, enda
vel tekið af áheyrendum.
Fríður Magnúsdóffir
kona Stefáns Sigurðssonar búfræð-
ings hér á Akureyri, 32 ára, andaðist
á sjúkrahúsinu 7. þ. m. eftir mjög
stutta legu. Hafði þjáðst af langvarandi
heilsuleysi.
Nýkomin til Höepfners verzlunar
ágæt
Joh. Christensen.
PRJÓJMASAUJVl
o. hausfull
kaupir hæsta verði
Joþ. Vigfússoij.
Til jólanna
mr vindlar -m
með verksmiðjuyerði.
Flestir kaupmenn hér selja nú vindla
frá mér. Verða seldir 1' smáum köss-
um (25 — 50 stk.).
Eru beztu og ódýrustu vindlarnir,
sem fást í bænum.
Ágæt JÓLAQJÖF.
Otto Tulinius.
Sigurður Halldórsson
°g
Arngrímur Sigurðsson,
dánir 1904.
»Hlægjandi mun eg
helveg troða«
þannig kvað forðum
þengils hlýri,
þá er eldhrannir
ógurlegar
geistust yfir höfuð
gylfa ríkum.
Gekk þannig brosandi
mót gnöpum ölduni,
helgrimman svip
þó sýndist bera:
hraustmennið, góðmennið
hugumprúða:
Sigurður frá Grund
í Svarfaðardal.