Norðurland - 24.12.1904, Side 1

RÐURLAND.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
13. blað.
Akureyri, 24. desember 1904.
IV. ár.
Bókasafnsfundurinn,
sem boðað var til hér á Akureyri af I 7
borgurum bæjarins, var haldinn á Hotel
Akureyri 20. þ. m.
Til fundarstjóra var kosin Friðrik
Kristjánsson kaupmaður, en skrifari
var Ingólfur Bjarnarson sýsluskrifari.
Aðalframsögu málsins fyrir hönd
fundarboðenda hafði bæjarfógeti Guð-
laugur Guðmundsson. Eftir ítarlegar
umræður um málið, sem einkum lutu
að því hver nauðsyn bæri til þess fyrir
Akureyrarbæ að tryggja sér gott bóka-
safn framvegis og að fyrsta skilyrðið
fyrir því væri, að koma upp tryggum
og góðum geymslustað handa bókun-
um voru tillögur fundarboðenda (sbr.
fundarboðið í síðasta blaði) bornar upp
lið fyrir lið og þær allar samþyktar,
með öllum meiri hluta atkvæða.
Til þess að hafa í hendi allar fram-
kvæmdir málsins var kosin þriggja
manna nefnd og hlutu kosningu Guð-
laugur Guðmundsson, Stefán Stefáns-
son og Guðmundur Hannesson.
Á fundinum var leitað samskota til
byggingar bókasafnsins og var þegar
lofað 640 kr. af 22 gefendum. Loforð
þessi voru bundin því skilyrði að Akur-
eyrarkaupstaður haldi framvegis rétti
til þess að nota bókasafn Norðuramts-
ins og að það verði varðveitt óskift
í kaupstaðnum.
Óneitanlega er þetta laglega byrjað.
Sjúkraskýli
á Eskifirði.
Fyrir góða forgöngu héraðslæknis-
ins, Friðjóns Jenssonar, hefir þar orðið
mjög myndarlegur undirbúningur til
sjúkraskýlisstofnunar. Héraðslæknirinn
vakti fyrst máls á þessu síðastliðið
sumar og tóku héraðsbúar hans þvf
fagnandi. Nefnd var kosin til þess að
veita málinu forstöðu og koma því
í framkvæmd. Nefndin er nú þegar
búin að safna innanhéraðs um 2500
kr. og gerir sér von um álitlega við-
bót til vors.
í öllu þessu læknishéraði eru um
1500 manna og er það til ekki lítils
sóma fyrir svo fáment læknishérað, að
hafa farist þetta svona mannlega. Því
fremur er þetta lofsvert sem það er
kunnugt, að undanfarin ár hafa verið
héraðsbúum fremur erfið fjárhagslega.
Manni verður að hugsa til síldaráranna
góðu þar eystra, um og eftir 1890,
þegar allir vasar voru fullir af gulli,
hve létt mundi þetta þá ekki hafa
veitt? Og jafnframt verður manni að
hugsa til allra þeirra góðu ára, er
liðið liafa yfir þetta land, hver ógrynni
mætti ekki vera búið að gera, til þess
að gera þetta land byggilegra, ef tæki-
færin hefðu verið notuð, hæfilega miklu
af þeim gróða, er landinu hefir borizt,
varið til eflingar menningarinnar?
S
Á jólum IQ04.
Stafa frá stjörnu storðar börnum
enn þá blessaðar barnafingur;
sjáið ljós loga um Iága jötu —
Jesú jólaljós jarðarstráum!
Bjartara, bjartara yfir barni ljúfu
hvelfast Guðs hallir á helgri nóttu;
og herskarar himinbúa
flytja Guðs föður frið á jörðu.
Hlustar húm, hlusta þjóðir,
hlusta helheimar, hlusta uppsalir;
hlustar hvert hjarta, pví að heimi brennur
ein óprotleg ódauðleg prá. . .
Hlusta heimur, svo heyra megir
enn pá in yndælu englakvæði;
vakið dauðans börn, dveljið ekki,
sjáið yfir Líbanon ljós Guðs hjarta! . . .
En peim hersöng annar svarar,
en peim ljóma eldar mæta:
Austar, austar ógnir boða
heiftir helvítis heimsins pjóðum.
Drepinn kveðst úr dróma drekinn forni,
en blóði rignir á berar pjóðir.
Hlóð eigi Níðhöggur í nítján aldir
á misseri meiri valköst.
Leika með líf manna leiftratundur
sem prumuveður í purru laufi.
Hristast heimslönd; hvað er til ráða?
— spyr fold felmtruð —mun fjandinn laus? . .
Mana eg pig Níðhöggr, að í návíg gangir
við Ijósvald vorn og leiðarstjörnu!
Hrósa skalt ei happi, heyrðu spá mína:
aldrei muntu hærra haus pinn bera!
Lítt veistu pað, að lúður Drottins
pjóðum að peyta pér er falið!
Blás pú betur! blás inn síðasta
lúðurhljóm yfir lífs og dauðum!
Drúpa dróttir, Drottinn Kristur,
syndugra sálna sólarljómi!
Ljá oss, lávarður, lítinn fingur,
læg pann helstorm og heimi gefðu
frið píns föður og fögnuð jóla!
Jíiatth. Jochumssort.
Alla þá miklu og einlægu
hluttekningu, sem okkur hefir
verið sýnd í sjúkdómf og við
dauða Sæmundar litla sonar
okkar — og nú síðast í dag
við jarðarför hans — þökkum
við hér tneð af hjarta.
Akureyri 20. desbr. 1904.
Sigríður Sœmundsson.
Geir Sœmundsson.
EnsK bóK um fornfræði.
íslandsvinurinn W. P. Ker. háskóla-
kennari í Lundunum, hefir aftur ritað
um fornnorrænan (og ísl.) kveðskap
og bragfræði. The dark Ages (hinar
dimmu aldir). Bókin er um skáldskap
hinna ýmsu Evrópuþjóða á miðöldum
og er »lærð« mjög, en þó skarplega
rituð og skinsamlega. Það er einkenni
enskra fornfræðinga, að þeir leita eftir
samanhengi í öllum andans fyrirburð-
um, jafnvel hinna ólíkustu þjóða Norð-
urálfunnar, því að þeir skoða álfuna í
þeim efnum eins og heild, og mun hár-
rétt. Tungurnar stía þjóðunum minna
sundur en margir hafa ætlað. Allar
andlegar hreyfingar fljúga í loftinu
fjallasýn og finna forgöngumenn hér
og hvar. Og þótt form og búningur
gjörist með ýmsu móti, eftir skapferli
og hlutföllum þjóða, má ávalt búast
við og finna eitthvað áþekt og skylt
hjá sama aldarhætti, hvar og hvenær
sem athugað er. Þessari skoðun fylgir
prófessor Ker. Hinum nýju skoðunum
þeirra Sievers, Finns Jónssonar, og fl.
virðist höfundurinn að fylgja um elztu
hætti (svo sem ljóða- og fornyrðislag,
samstöfur og hljóðþunga). Er sumt af
því athugavert; ætla eg rangt sé að
»slá föstu< vissum tilbreytingum hátta
hjá fornskáldum. Þar leiðast menn of
mikið af Háttatali og hótfyndni Snorra,
en stundum af hárfínum þýzkum »kóla<-
röksemdum. Hið sannara mun vera,
að f elztu háttunum (í Eddu) eru á-
herzlur og samstöfur alt á reiki og
óbundið.
Próf. Ker lýkur enn miklu lofsorði
á forfeður vora og bókfræðilega snilli
þeirra. Hann tekur fyrstur manna vel
og ljóslega fram þann merkilega sann-
leik, að elztu höfundar vorir hófu ekki
að rita bækur á sínu máli af því að
þeir kunnu ekki latínu og latneskan
rithátt, heldur höfnuðu þeir þeirri tungu
og þeirri list og lærðu eigin rithátt.
Það kallar próf. Ker kraftaverk og
kemht svo að orði: »íslendingar höfðu
ærið nóg ítf öðrum fróðleik en sögu-
efni sfn; þeir voru menn kristnir og
stunduðu sömu hugsjónir og þjóðversk-
ir menn og franskir. En ekki verða
íslenzku bókmentirnar síður kraftaverk
fyrir það. Kraftaverkið verður bersýni-
legast þegar þess er gætt, að hættan,