Norðurland - 14.01.1905, Page 1
NORÐURLAND.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
16. blað.
Akureyri, 14. janúar 1905.
IV. ár.
Leiðréfting.
í kvaeðinu >Jónas Hallgrímsson« í s. bl.
hefir misprentast í 2. línu 4. erindi: föður-
tands fyrir föðurlaus.
Hér með tilkynnist heiðr-
uðum viðskiftavinum
Gudmanns Efterfl.s
verzlunar á Akureyri
að eg hætti forstöðu nefndrar
verzlunar frá 1. jan. 1905, og
tekur herra bókhaldari Hallgrím-
ur Davíðsson við forstöðu verzl-
unarinnar frá þeim tíma; jafn-
framt vil eg þakka viðskiftamönn-
i im verzlunarinnar fyrir traust það
< 'g velvilja mér til handa meðan
tg veitti henni forstöðu.
Virðingarfylst
Akureyri 2. jan 1905.
Jóhamj Vigfússoi).
sambandi við ofanritaðaaug-
lýsingu, vil eg geta þess, að
Gudmanns Efterfl. verzlun
mun hér eftir eins og áður
gera sér far um að hafa ætíð næg-
ar vörubirgðir og vona eg að þeir,
sem viðskifti hafa haft við verzl-
unina að undanförnu, komi og
semji við mig um áframhald-
andi viðskifti, áður en þeir snúa
sér til annara.
Akureyri, 2. jan. 1905.
Hallgr. Davíðssoii.
Fjárkláðinn.
Hans hefir nýlega orðið vart basði
í Eyjafjarðarsýslu á Völlum og Þverá
í Svarfaðarsal og í Þingeyjarsýslu á
Fjalli í Aðaldal. — Hve margar kind-
ur hafi fundist sjúkar er oss ekki
kunnugt um, enda gerir það minst til,
því sjálfsagt þarf að tví-baða alt fé á
þessum bæjum og jafnvel víðar, ef
fé hefir gengið saman á þessum heim-
ilum og öðrum, sem kláða hefir ekki
orðið vart á.
Sjálfsagt má treysta því að yfirvöld
vor geri alt það er þeim er frekast
unt, til þess að fjárkláðinn verði yfir-
stiginn á þessum bæjum og annarstað-
ar, ef þess gerist þörf og engin á-
stæða er til þess að æðrast yfir því,
þó svona hafi farið, ef vel er tekið í
taumana.
í næsta mánuði á að fara fram al-
menn skoðun á fé því er fjárkláða-
lækningar fóru fram á í fyrravetur og
ríður þá á að hún fari fram með nægi-
legri vandvirkni. Vissan fyrir þvf að
fjárkláðinn er þó ekki aldauður á þessu
svæði ætti að verða til þess, að menn
sýndu sem allra mesta vandvirkni við
það starf.
*
Sýningin í Cioo/i.
Sjálfsagt má búast við því að á-
skorun sú, er íslenzkir stúdentar í
Kaupmannahöfn hafa sent til allra
íslenzkra blaða og greinar þær, er
þeir senda blöðunum verði að um-
talsefni hér í landi, enda er það
ekki nema rétt og gott að svo verði.
Nl. vill taka það strax fram, að
það er að mestu leyti á sömu skoð-
un sem stúdentarnir og þvl þykir
fyrir því og telur það illa farið að
margir góðir íslenditigar hafa til
þess orðið að heita henni stuðningi
sínum og mæla með henni. Jafn-
framt er ekki nema rétt og sjálf-
sagt að viðurkenna að þeir hafa ef-
laust allir gert það af góðum hug,
í þeirri von að þeir mundu með
því geta unnið þjóð sinni eitthvert
gagn.
Vér höfum dregist aftur úr sið-
menningu veraldarinnar í flestum
greinum, mikið er það því að kenna
hve afskektir vér höfurn verið frá öðr-
um þjóðum, en þó er ekki minna
vert um hitt að vér höfum haft
ýmsa þá ókosti sem þjóð, er að
sjálfsögðu hlutu að koma oss á kné,
en ekki er það niinst því að kenna
að þjóð sú, er oss hefir stjórnað
um mörg hundruð ára, hefir engan
skilning haft á því hvað það væri,
sem vér þurftum með og heldur
ekki nema stöku sinnum haft vilja
á því að kynna sér það til nokkurr-
ar hlýtar.
Þessari þjóð eigum vér það öll-
um þjóðum fremur að þakka að vér
stöndum í augum veraldarinnar eins
og hálfgerðir skrælingjar. Því svo
er ástatt. Það er ekki til neins fyrir
oss að gylla þetta fyrir oss og það
verður oss til enn meiri bölvunar
ef vér gerum það.
Dæmin þessu til sönnunar eru
mýmörg.
Hver einasti Islendingur, sem lif-
að liefir í Danmörku lengri tíma,
hefir orðið var við þenna hugsunar-
hátt hjá Dönum sjálfum, sumir meira,
sumir minna og fyrst svo fer með
Dani, þá er ekki við góðu að búast
annarstaðar, hjá þeim sem þekkja
oss ennþá minna.
Merkur íslendingur, sern kominn
var langt suður í Norðurálfuna, hef-
ir sagt oss þessa sögu. Hann var í
hóp með mönnum af ýmsum þjóð-
um og á einhvern hátt atvikaðist
það svo að hann sagði þeim að
hann veri íslendingur. Hann sagði
sér hefði fundist þeir vera að gjóta
augunum aftur fyrir sig, eins og
þeim fyndist, að fyrst hann liti út
að framanverðu eins og aðrir mensk-
ir menn, þá hlyti hann að vera eitt-
hvað öðruvísi að aftanverðu, liafa t.
d. dálítinn hala, eða eitthvað þess-
háttar.
Hvort sem sagan er nákvæmlega
sönn eða ekki, þá gefur hún ljósa
hugmynd um þær tilfinningar, sem
oft vakna hjá íslendingum erlendis,
á ókunnum stöðum, við ummæli eða
svip útlendinga, er þeir fyrst vita
að þeir eiga tal við íslending.
Ómentað alþýðufólk í Danmörku
furðaði sig á því fyrir nokkurum
árum, að íslendingar litu út eins og
aðrir menn og það gerir það sjálf-
sagt enn.
Sömu athugasemdir heyra menn
líka frá öðrum löndum þar sem ís-
lendingar hafa ferðast.
Engri þjóð stendur það nær en
Dönum að hjálpa oss til þess að
hrinda af oss þessum ófögnuði, en
þeir hafa, bæði fyr og síðar, gert
nauða lítið til þess. Einstaka ágætis-
menn hafa talað máli voru meðal
Dana sjálfra, t. d. Georg Brandes á
síðustu tímum, en annars höfum vér
þeim fátt að þakka í því efni. Þá
er öðru máli að gegna um Þjóð-
verja, þeir hafa t. d. sýnt bókment-
um vorum hinn mesta sóma.
Lítil bragarbót sýnist í því vera
að halda á oss sýningu með blá-
mönnum frá vestindversku eyjunum
og skrælingjum frá Grænlandi.
Það verulegasta sem vér getum
upp úr því haft, er að styrkja heim-
inn í þeirri trú að vér eigum eitt-
hvað, meira eða minna, sammerkt
við þá.
Þegar aðrar þjóðir halda sýning-
ar, byggja þær veglegar hallir handa
þeim munum er þær vilja sýna heim-
inum. Til þess verja þær miklu fé
og láta sér einkar ant um að allir
munirnir geti tekið sig sem glæsi-
legast út.
Ramminn utanum íslenzku mun-
itia á að verða íslenzkur torfbær í
gamla stílnum.
Ekki getur oss fundist að miklar
líkur séu til þess að hann skarti vel
í tniðri Kaupmannahöfn. Standi hann
hér uppi í íslandi, með fagurgrænt
túnið í kringum sig og háu en
gróðurberu fjöllin fyrir ofan bæinn,
er hugsanlegt að hann liti sæmilega
út í augum útlendinga. Innanum
skrauthýsin í Tivoli og umhverfis
það verður á hann litið eins og
skrælingja kofa.
Og undarlegt er það ef oss ætt’
að vera það mikið fagnaðarefni að
sýna útlendingum torfbæi vora, ekki
ánægðari en vér sjálfir eruin með
þá. Sjálfir lítum vér á þá svo að
þeir séu óhafandi, allir þeir sem
byggja og hafa nokkur efni, breyta
frá gamla byggingarlaginu, eftir því
sem vit og efni leyfa. Að þessu
kveður svo mikið að t. d. sumstað-
ar á Suðurlandi ber meira á járn-
klæddu húsunum en torfbæjunum
og sumstaðar á Norðurlandi eru
timburhúsin orðin nokkuð almenn.
í nokkur ár höfum vér kostað
menn til þess að stunda húsagerð.
Það höfum vér gert í þeirri von að
þeim mundi takast að gjörbreyta
þeirri húsagerð, sem vér höfum og
jafnframt með þeirri tilfinningu að
mikil þörf sé á þessari breytingu.
Og svo eigum vér að hafa það
til sýnis suður í Höfn, sem vér sjálf-
ir viljum rífa niðum hér heima, af
því oss þykir það ekki samboðið
þeirri menningu, er vér viljum og
vitum að á að verða hér í landi
Það sem oss einkum þykir at-
hugavert við sýninguna er það, að
henni er ekki ætlað að sýna það,
sent vér kynnum að geta boðið
bezt, bæði umgjörðina og innihaldið,
heldur á hún að vera sýning á því,
hvernig nú sé ástatt yfir höfuð, hún
á að vera þjóðkynjasýning, en ekki
að miða til þess að afla oss viður-
kenningar og virðingar fyrir það,
er vér gætum gert bezt úr garði.
Sjálfsagt eigum vér að íhuga hvort
vér ekki ættum sem fyrst að taka
þátt í einhverri stórri sýningu I út-
löndum, en þá verðum vér líka að
gera það fyrir vort eigið fé og gera
oss það ljóst, að þá megum vér ekki
skera féð til hennar of mjög við
neglur vorar. Til þess að undirbúa
slíka sýningu ættum vér að halda
sem fyrst sýningu í höfuðstað lands-
ins.
Stúdentarnir gera sér von um að
hægt sé að koma í veg fyrir að ís-
land sé haft með á sýningu þessari.
í því efni getur Nl. ekki orðið þeim
samferða, telur litlar líkur til þess.
Þetta er danskt gróðafyrirtaeki, sem
vér höfum ekkert yfir að ráða. Dön-
um mundi líka þykja lítið til koma,
að finna til yfirburða sinna yfir smæl-
ingjana á vestindversku eyjunum og
í Grænlandi. Hitt er þó heldur meira
í munni, að hafa oss íslendinga með
í hópnum.
Sýning þessi verður oss ekki til
sóma, hún verður til þess að festa