Norðurland - 14.01.1905, Blaðsíða 3

þcss, að í boðsbréfi sýningarnefndar-
innar, er ísland hvorki kallað hjálenda
né nýlenda. Það er þar gerður munur
á íslandi, Grænlandi og vesturindversku
eyjunum — á pappírnum. En í öllum
blöðum hefir íslandi verið slengt sam-
an við þá ríkishluta Danaveldis. En það
er með öllu óhafandi. Þó að það sé
sorgleg sannindi, að nótíðarmenning
vor íslendinga sé á mjög lágu stigi,
þá höfum vér samt þá menning, að
það getur ekki kal'last annað en að
vér séum sm'naðir, ef oss er í orði*
skipað á bekk með gersamlega sið-
lausum þjóðum, hvað þá heldur í
verki. Og þó að sýningarnefndin hafi
ekki gert það í orði, þá hefir hún gert
það í verki, og það er miklu verra. Því
að eí það er ekki smán að skipa þjóð,
sem með réttu á að kallast siðuð þjóð,
( sama sess og skrælingjum og svert-
ingjnm, villiþjóðum, þá veit eg satt
að segja ekki, hvað það er. Vér er-
um í verkinu spyrtir saman við þennan
lýð, er vér erum sýndir á sama tíma
og sama stað sem þeir. Og það tjóar
ekki að bera það fyrir sig, að vér sé-
um þar út af fyrir oss, eins og gert
hefir verið hér í Höfn. Það eru Græn-
lendingar og svertingjar lfka. Þjóðirnar
eru »sorteraðar< áhorfendum sýningar-
innar til hægðarauka.
Það má og minna á það, að vér
íslendingar höfum ekkert að sýna, er
geti gert oss nokkurn sóma. Það hefir
áður verið sýnt ýmislegt frá íslandi hér
í Höfn, seinast árið 1900, og til þeirrar
sýningar þótti Dönum mjög lítið koma.
Þess er áður getið, að á hinu fyrir-
hugaða sýningarsvæði hafa viltar eða
hálfviltar þjóðir sýnt sig eða verið
sýndar. Og í sumar á að sýna þar
villiþjóðir og vér íslendingar látnir
fljóta með. Forstöðukona sýningarinn-
ar, frú Emma Gad, aðmírálynja, er
borin fyrir því í »Politiken« að það
eigi »að drepa upp í skörðin* (fylde
op med) með íslendingum og Færey-
ingum — og sjá allir, hvað virðulega
er um oss talað, ef hér er rétt með
farið. Nú er spurningin þessi: Eigum
vér íslendingar að lúta svo lágt, að
lítillækka oss svo, að vér göngum í
félag með þessum þjóðum, er hafðar
eru til sýnis, sakir skrælingjaskapar
og menningarskorts. Ef vér lítillækk-
um oss svo sjálfir, verðum vér seint
upphafnir. Því að hver mun upphefja
oss, ef ekki vér sjálfir ? Getum vér
ekki haft þarfara fyrir stafni en að
koma fram hér suður í Kaupmanna-
höfn sem félagar slíkra þjóða og gefa
öðrum þjóðum ramskakka hugmynd um
menning vora og líf. Eigum vér ekki
heldur að kosta kapps um að verða
þjóð með siðuðum þjóðum en að smána
svo þessa menning, sem vér eigum, þjóð-
erni vort og sögu, með því að sýna oss
á almannafæri í félagi með siðlausum
þjóðflokkumf
Vér fslenzkir stúdentar í Kaup-
mannahöfn höfum gert alt, sem í
voru valdi stendur til að varna slíkri
óhæfu. Vér mótmælum því, bæði í
íslenzkum og dönskum blöðum. Og í
alyfirlýsing þeirri, er vér sendum til
danskra blaða um þetta mál, gátum
* Þess skal getið, að nafnkunnur danskur
vísindamaður, dr. Edvard Holm, hefir ritað
grein í Berlingsk Tidende nú fyrir skömmu,
þar sem hann talar um, að það sé með öllu
rangt að hafa orðið hjálenda um oss ís-
lendinga, sem hljóti að meiða þjóðernis-
tilfinning vora og minni á alt annað en
gleðilegt ástand og gleðilega tíma.
63
Nl.
vér ekki annað en látið það 1' ljós,
að vér hörmuðum framkomu þeirra
íslendinga, er heitið hafa stuðningi
sfnum til þess, að ísland taki þátt f
sýningu þessari. Einkum er það illa
farið, að ráðherrann hefir gerst sekur
um þetta, hann, sem allra manna mest
á að gæta sóma vors út á við. Enn er
nógur tfminn til að varna því, að ís-
lendingar taki þátt í téðri sýningu,
og ætlun þessarar greinar var ekki
önnur en sú, að vekja athygli þeirra
á því, hve óviðurkvæmilegt sé að gera
slíkt.
Þess skal að sfðustu getið, að það
er hvorki af pólitískum né persónu-
legum ástæðum, að vér stúdentar höf-
um hafist handa í þessu máli. Menn
geta víst fljótt séð, að það getur
ekki verið af pólitískum ástæðum, þar
sem svo vill til, að foringjar beggja
flokka eiga hér hlut að máli (dr. V.
G. og ráðherrann). Og mönnum er
óhætt að trúa því, að það er ekki
af persónulegum ástæðum. Hvorugur
þeirra dr. V. G. né dr. F. J. eru ó-
vinsælir meðal stúdenta hér í Höfn.
Er þetta tekið fram af því, að menn
heima virðast eiga svo bágt með að
skilja, að menn geti látið annað stjórna
framkomu sinni f þjóðarmálum en gagn
flokks síns eða sjálfra sín eða ógagn
fjandmanna sinna. En þó að sú sé
oft raunin á, þá er það ekki í þetta
skiftið.
Khöfn 9. des. 1904.
Sigurður Guðmundsson.
X
Pegasus.
»Sárt ertú leikinn, Sámur fóstril*
sagði eg á dögunum. Eg kom út í
birting og sá hann Pegasus okkar —
þvf ekki á eg hann einn, nafn eiganda
han* er legió hér á landi, — sá hann
Pegasus, segi eg. Því lík sjón! útrið-
in, meiddan í miðju baki og víxlaðan
á öllum fótum! Hesturinn draup höfði
niður og leit til mín all-raunalega. Hver
hefir svo grátt leikið þig, fóstri? segi
eg. Þeir Sendlingar, segir hann. Þá hafa
þeir ætlað að opna sér nýja Hippokrene
eins og húsbóndi þinn Bellerofon, segi
eg. Eigi var það, segir hann, heldur
hleyptu þeir mér hvor eftir annan á
forræði það, er dróttkvœða heitir sext-
ánmœlt; hefi eg aldrei í verri klung-
ur komið; skyldi eg og sjálfur halda
bragtaumunum, en eigi þeir. Eða hvar
vissu menn slíku belt við guðborna
gæðinga? Sfðan las hesturinn mér allar
vísur hans og Sendlinga. Sá eg að
klárnum létti heldur við það, enda
tók feginsamlega til tuggunnar, er eg
bar honum. Eg stóð hljóður og horfði
á skepnuna, enda hugleiddi um leið
braglýtin á vísunum. En er Pegasus
lauk tuggunni, reisti hann sig og
gneggjaði svo hátt að mér þótti með
ódæmum vera. Hað er nú, fóstri? sputði
eg. Það, segir hann, að þeir Sendling-
ar drógu dár að mér. Hví þá það?
spurði eg. Þeir eru nú »staddir á
steddu* og tóku merhryssi eitt fram
hjá mér, og yrkja mannsöngva um.
Grátum aldregi það, fóstri, mælti eg.
Þeir eru ungir menn og léttir enn á
kostunum. Nú munum við jafna á þeim,
og þó hóflega, enda bíðum þess er
báðum verður gott í skapi. Síðan lét
eg leiða hestinn á stall og hirða vel,
og hét því að hans skyldi betur gæta,
að eigi hlypi hann um hávetur norður
um heiðar til að sæta hrakningum.
M.
X
Hvernig á ekki aö
kveða dróttkvætt?
Það á ekki að kveða þær eftir öðr-
um reglum en nákvæmlega (0: vís-
indalega) er sýnt og sagt í Háttatali
Snorra, og fornvísur óaflagaðar hver-
vetna sanna. * Hver »vísa« skiftist í
fjóra vísufjórðunga, en er öll átta lfn-
ur (vísuorð). Hvern fjórðung bindur
höfuðstafur saman. Þetta skilja nú
allir. En svo er föst regla, að í
fyrra vísuorði skuli vera skothendur,
en aðalhendur í hinu síðara. Sbr.
»Vex iðn. Vellir roðna. Verpr lind.
Þrymu snerptir.< í stöku vfsum forn-
manna finst að vísu aðalhendingar í
fyrra vísuorði (ef eigi eru afbakanir),
en aldrei (nema afbakað sé) skothendur
í síðara vísuorði fjórðungserindis. Forn-
menn botnuðu aldrei vfsu eins og með
þessu: »Sjón sparast. Dregur að vori. <
Ekki heldur hefðu þeir þolað mér að
vilja leiðrétta kveðandina með því að
hafa hendingarnar svo: Sjón sparast.
Margt er að varast. Hvers vegna?
Hljóðnæmi þeirra bannaði, að hend-
ingar sömu línu enduðu á alveg sömu
endasamstöfu, t. d. »Mál lækkar Hug-
sýn stækka/-.« Von hækkar Sjóndeild
stækka/-. < Hér eru og sjö samstöfur
í vísuorði, en það forðuðust fornmenn
að hafa, þótt skáldaleyfi þætti vera,
enda tíðkaðist aldrei hjá góðskáldum.
Endingin ur var og þá eigi til.
Blaðið leyfir eigi fleiri athuganir í
þetta sinn. Að yrkja sextánmœlt, ref-
hvörf og rekna hætti er eigi heiglum
hent og lærist trauðlega framar, svo
eigi verði viðvaningsskapur.
Matlh. J.
X
Jónasarkvöldið.
»Gjallarhorn< er að punta sig með
því, að setja nafn sitt í samband við
skemtun þá, er fór fram hér á nýárs-
dag og haldinn var til þess að efla
sjóðinn til minnisvarða Jónasar Hall-
grímssonar, telur kvæði síra Matth.
Jochumssonar ort fyrir sig o. s. frv.
Rétt er því að geta þess að blaðið
átti engan þátt í þessari skemtun á
nokkurn hátt. Upptökin áttu þau frú
Anna Stephensen og Stefán Stefánsson
kennari og mun hann ekki minst hafa
fyrir þvf unnið að koma málinu í fram-
kvæmd.
Bæjarstjórnarfundir.
Þriðjudaginn 10. janúar.
Lagðir fram reikningar frá Hassel & Tendt
yfir slökkvitól þau, er keypt höfðu verið fyrir
bæinn og bæjarfógeta falið að taka 3000 kr.
lán til greiðslu nefndra reikninga.
Samþykt að kjósa tvo menn utan bæjar-
stjórnar og tvo tnenn innan bæjarstjórnar
ásamt bæjarfógetanum í nefnd til þess að
koma slökkvimálinu í framkvæmd og undir-
búa stofnun slökkviliðs í bænum og hlutu
kosningu J. V. Havsteen, M. B. Blöndal,
Sigmundur Sigurðsson og Axel Schiöth.
Lögð fram og lesin kæra frá 10 kjósend-
um Akureyrarkaupstaðar yfir kosningu þeirri
til bæjarstjórnar, er fram fór þ. 4. þ. mán.
þar sem skorað er á bæjarstjórnina að úr-
skurða C-listann ógildan, sökum formgaila.
Jafnframt var lögð fram urnsögn kjörstjórn-
arinnar um þessa kæru. Eftir langar umræður
* En hvernig á dróttkvætt að kveða?
úrskurðaði meiri hluti bæjarstjórnarinnar að
C-listinn væri gildur og kosning 1. rnanns
á Iistanum því lögleg.
Fimtudaginn 12. janúar.
Framlagðar tvær kærur yfir kosningunni
til bæjarstjórnar, 4. þ. m., undirskrifaðar af
mörgum kjósenduni kaupstaðarins, þar sem
farið er fram á að kosningagerðin sé ónýtt
í heild sinni vegna formgalla á listum þeim,
er kosið var eftir, en eftir nokkurar umræður
samþykti bæjarstjórnin að kosningagerðin
skyldi standa óbreytt.
X
Stórbrim.
Ólafsfirði 11. jan. 1905.
Aðfaranótt sunnudagsins 8. þ. m.
gerði hér ofsaveður norðaustan með
hörkufrosti og óefað meira brimi en
elztu núlifandi menn hér muna eftir.
Skömmu fyrir fullbirtingu fór sjór að
ganga langt upp og kom fyrsta ólagið
um kl. 8. Mölvaði það sex-róinn fiski-
bát og færði úr stað fjóra báta sem
voru á hvolfi utanundir verzlunarhús-
inu og sprengdi upp dyr á pakkhúsi
P. Bergssonar. Fóru menn þá að taka
báta sína, en urðu að hafa sig alla
við með köflum að lenda ekki í ólög-
unum. Um kl. 9—10 varð ólgan svo
mikil að gekk suður fyrir verzlunar-
húsin öll og fylti svo að næstum
rann inn 1' húsin, en þau standa um
20 faðma frá sjó og um 18 fet yfir
sjávarmál. Var þá ljótt að sjá út eftir
Horninu. Tunnum, pakkfötum, fiskköss-
um, trjáviði, bátum og ýmsu fleiru ægði
saman uppi við fiskitökuhúsin og mölv-
aði sum þeirra upp. Gekk þá sjór inn
í þrjú býli við austanvert Hornið, svo
að sængurfót urðu vot og tólkið varð
að flýja burt, en matvæli og eldiviðua
skemdist mikið. Þurfisksskúr P. Bergs-
sonar tók ólgan og flutti annan enda
hans næstum 11 álnir, en hinn um 7
álnir upp fyrir grunninn og setti hann
þar niður réttan og hallalausan. Skúr-
inn er 24X6 ál. og höfðu nokkurir
Hornbúar hann leigðan til sjónleika.
Stóð borð með lampa á á leiksviðinu
og var alt óskaddað, þegar að var
gætt.
Yzt húsa mölvaði sjórinn gcimsluskúr
nýbygðan um 15 álnir á lengd. Voru
þar. geymd matvæli, þar á meðal 20
skp, af saltfiski, fatnaður, alls konar
veiðarfæri o. fl. barst þetta upp fyrir
kambinn og lá þar vítt og dreift. Urðu
þar miklar skemdir einkum á kornmat
og þess háttar, en mestu af saltfiskinum
og öðru varð náð.
Alls brotnuðu hér í Horninu og
vestan við ijörðinn (í Arfjöru) 12 bát-
ar meira og minna, en 5 eyðilögðust.
Þótt eigi sé hægt að segja menn
hér hafi liðið stórskaða við sjógang
þenna, má þó svo heita að hagur
sumra hafi srórum hnignað, í saman-
burði við eignir hafa sumir mist mikið.
Guðmundur þurrabúðarmaður Ólafsson
hefir orðið fyrir mestum skaða.
J. B.
* *
*
A Framnesi hjá Kristjáni Þórðar-
syni skipstjóra hafði tekið út bát og á
Nolli töluvert af síldartunnum. Þvf miður
er hætt við að fleiri hafi orðið fyrir
tjóni af briminu, þó ekki séu fréttir
um það komnar.
X