Norðurland - 04.02.1905, Blaðsíða 3

1
áttu. Karlinn þóttist þess fullviss að
kunnátta hestsins bygðist ekki á
hugsunariausum utanaðlærdómi, heldur
fullum skilningi og skynsamlegri yfir-
vegun, engu síður en mannanna, og
það var einkum þetta sem hann vildi
leggja undir dóm annarra fróðra manna.
Fyrst prófaði v. Osten sjálfur hestinn
í viðurvist nefndarinnar og þeirra sem
boðnir voru. Hann krítaði upp hvert
reikningsdæmið á fætur öðru í sam-
lagningu, frádrætti, margföldun og
deilingu, og reiknaði klárinn öll dæm-
in viðstöðulaust og keiprétt. Tölurn-
ar gaf hann til kynna með því að slá
jafnmörg högg með hægra fætinum og
tölustafurinn sagði til, sem skrifa skyldi.
Tugabrot kunni hann einnig sæmilega
og nokkuð í þríliðu. Árangurslaust var
að rengja klárinn um að útkoman væri
rétt. Hann lét ekki telja sér trú um
það, og stóð fast á því að rétt væri
reiknað.
Skiljanlegan gjörir hesturinn sig með
bendingum. Hann hneigir höfuðið þeg-
ar hann játar og hristir það þegar hann
neitar, slær ákveðin högg með fótunum
til þess að gefa stafi o. fl. til kynna,
eftir reglum sem honum hafa verið
kendar.
Þarnæst var sýnt að hesturinn þekti
gildi þýzkra peninga og gat óðara bent
á hverja mynt sem til var nefnd. Gildi
spila þekti hann á sama hátt og einnig
á klukkuna. Væri honum sýnt úr og
spurður hve framorðið væri, sló hann
fyrst jafnmörg högg og tímarnir voru
en síðan jafnmörg smáhögg og mfnút-
ur voru umfram; svo mannglöggur er
hann að hann gat bent á hvern, sem
viðstaddur var, ef honum var sýnd
ljósmynd af manninum. Liti greindi
hann svo vel, að af n litum, sem
settir voru fyrir hann, þekti hann alla
og gat týnt til samskonar lit úr mis-
litum pjötlum, sem lagðar voru fyrir
hann. Tóna þekti hann svo næmt að
hann gat bent á hvar nótan var, sem
hann heyrði blásna í hljóðpípu.
Hann var spurður, hve margir vætu
viðstaddir. Hann svaraði því rétt, og
sömuleiðis hve margir af þeim hefðu
gleraugu. Hann var spurður hver af
komumönnum hefði grænan hatt, og
benti hann þá á stúlku eina, sem ein-
mitt hafði grænan hatt á hötðinu.
Hann skilur flest sem við hann er
sagt á þýzku, en auk þess þekkir
hann orðin, ef þau eru skrifuð, og
kann því að nokkru leyti að lesa.
Eins getur hann stafað orðin rétt, þó
framburður sé frábrugðinn stafsetn-
ingunni.
Þegar karlinn hafði sýnt öll þessi
undur, gaf hann nefndinni leyfi til að
prófa hestinn, án þess, að hann væri
viðstaddur, eða nokkur sem hestinn
þekti. Það fór á sömu leið. Klárinn
svaraði öllum spurningum rétt, sem
fyrir hann voru lagðar.
Dómur nefndarinnar, um hestinn,
var sá, að álit eigandans um skyn-
semi hestsins og mannvit væri á góð-
um rökum bygt.
Nokkuru sfðar voru karli boðnar
150,000 krónur fyrir hestinn. Það
bauð maður ameriskur. En karl kvað
hann ekki falan hvað sem í boði væri;
en hitt kvaðst hann mikils meta, að
hinir lærðu nefndarmenn hefðu verið
sér samdóma um gáfu hans.
Þó öll þessi saga sé næsta ótrúleg,
þá hlýtur hún að vera á góðum at-
hugunum bygð, þvf í nefndinni, sem
75
athugaði hestinn, voru ýmsir háskóla-
kennarar þýzkir og aðrir frægir vís-
indamenn, en af gestum var t. d. her-
toginn af Coburg-Gotha, hertoginn af
Wúrtemberg, prinsinn af Slesvík-Hol-
stein, Moltke greifi, kenslumálaráðgjaf-
inn þýzki og margt fleira stórmenni.
Svo kvað síra Matthías:
— — milli manns og hests og hunds
hangir leyniþráður.
X
Berlitzskólarnir.
Málfræðingur, sem Berlitz heitir,
hefir stofnað nýja kensluaðferð við
tungumál, og þykir sannreynt að hver
maður meðalgreindur nemur hverja
tungu, sem er, á 80 k!. stundum, svo
hann sé vel fær að tala málið. Á fám
árum hafa komið 200 slíkir skólar á
stofn, þar á meðal 30 á Englandi. Hin
nýja aðferð er í því fólgin, að láta
menn læra sem mest án þess að nota
móðurmál sitt, heldur læra eftir tilvís-
an augna og eyrna (0: hlutina af að
horfa á þá og heyra nöfn þeirra), en
nota ekki til aðstoðár neitt annað mál.
Þannig læra börnin málið. Síðan, þeg-
ar nemandinn hefir lært vissan forða
af orðum, t. d. 500 til 800 (fleiri otð
eru ekki notuð í daglegum viðskiftum),
þá er meiri áherzla lögð á setningarn-
ar og málsbygginguna, en þó hið ein-
faldasta í hneigingum og beygingum
nafna og sagna fyrst; alt með ljósum
og léttum dæmum. Þannig er fyrstu
40 tímana kend 20 orð á dag, það
verða 800 orð samanlagt. Eftir það
er nemandanum óhætt að fara allra
sinna ferða í viðskiftum við þá sem
málið tala, hvort heldur hann á við
húsbóndann í gistihúsinu á brautar-
stöðum, við ökumann, matsvein, lög-
reglumann o. s. frv. Reyndar hefir
hann ekki enn þá lært þálega tíð eða
þáliðna tíð sagna, né viðtengingarhátt
þeirra og annað myrkviðri, en nátíð
kann hann og þátíð, svo og helztu
hœtti, áhrifsmynd og þolmynd, og
annað lífsnauðsynlegt, svo og sæmi-
lega skýran framburð. Næstu 40 tím-
ana nemur hann svo áframhald mál-
fræðinnar. Að því búnu er nemandinn
öruggur, og þó hann í raun réttri eigi
eftir 3/4 parta málsins, eða þekkir, segj-
um 5000 orð, af 20,000, talar hann
skýrt og rétt við hvern sem er um
alt, sem hann þarf og — treystir sér
til. Sú grýla, sem honum sýndist hin
ókunna tunga vera tveim mánuðum
áður, hún er nú orðin kunningjakona
og búin að ávinna sér þokka hans.
En ætli nemandi að trúlofast meyj-
unni, þarf hann að kynnast henni
þriðja 40 stunda tímabilið. Ur því er
hann og hin nýja tunga orðin hjðn,
og hann orðinn hennar eðli kunnugur
til sálar og líkama. M ,
Söngfélagið »Tíbrá«
hefir nýlega haldið samsöngva nokk-
urum sinnum hér í kirkjunni. Þeir sem
á þá hafa hlustað, láta mjögvel af þeim,
enda er kirkjan eina húsið hér í bæn-
um, sem söngur getur notið sín sæmi-
lega vel í. Aðsókn var með minna móti,
eftir því sem vænta mátti og eru ýms-
ar orsakir til þess, bæði ill veðrátta og
það ekki síður að kirkjan er á öðrum
enda bæjarins o. fl.
$
Fréííabréf úr Flaíey á Skjálfanda.
Það er víst fágætt að héðan séu
ritaðar blaðagreinir og þó búa hér
menn með lífi og fjöri eins og annar-
staðar á landi voru.
Eins og flestum er kunnugt er eyja
vor vestan til á Skjálfanda og liggur
um hálfa mflu frá meginlandi, þar sem
styzt er til Iands og heitir þar á Flat-
eyjardal. Bújarðirnar eru 4, en býlin
öll 8, íbúar nú um 70.
Hér eru tvær verzlanir, hin stærri
þeirra er útbú frá Öi ’m & Wulfs verzl-
un á Húsavík, en hin minni er innlend
stofnun. Hingað sækja f verzlunarerind-
um menn af Flateyjardal, frá Hval-
vatnsfirði og Þorgeirsfirði. Eyjarskeggj-
ar lifa að mestu á sjávarafla, en þó
eru hér oftast um 8 kýr og 2—300
fj-'r. Æðarvarp er hér ofurlítið og
kríuvarp gott. íshús var bygt hér í
haust og vænta menn góðs af því.
Næstliðið sumar var fremur aflalítið,
grasspretta og nýting ágæt, haustið
ákaflega ógæftasamt og aflalaust, heilsur
far yfir höfuð gott.
Eyjan er talsvert vogskorin mót
suðvestri og þar er bygðin, lendingar-
staðir og skipalega. Vestur og upp
af eyjunni eru grynningar og aðrar
suður frá henni og draga þær mjög
úr öldunum, er þær æða inn á hafnar-
leguna og lendingarstaðina. Flér er því
hægt að liggja á höfninni og lenda
smærri skipum meðan sjór er ferðafær.
Eins og nafn eyjarinnar bendir til,
liggur hún eigi hátt yfir sjávarflöt og
þeim mun hægra veitir Ægisdætrum
að nálgast bygðir manna, þegar þær
verða skapæstar. Aðfaranóttina 8. jan.
þ. á. gerði hér ofsaveður, fyrst á aust-
an, en gekk meira til norðurs um dög-
un. Þessu stórviðri fylgdi voða dimm
hríð og svo mikill sjávargangur að
fádæmum sætti. í víkinni, suðvestan á
eyjunni gekk sjór 30—40 faðma á
land upp. í Utgörðum gekk brimið 22
faðma á land upp, braut tvíhlaðinn
grjótgarð og kastaði grjótinu víðsveg-
ar, fylti fjárhús og gekk fast upp að
íbúðarhúsinu. Svo var brimkrafturinn
mikill, að sumstaðar reif hann grjót-
garðinn niður til grunna. Nokkuð fyr-
ir vestan Utgarða er lágt bjarg, um
30 fet á hæð. Þar gekk brimið upp
fyrir og á einum stað 10 faðma upp
fyrir bakkabrún, braut upp frosna jörð
og færði til björg, er voru mörg þús-
und pund, skemdi nokkuð engjar og
ýmsar fleiri skráveifur gerði þetta tröll-
eflda náttúruafl. j £
X
Amfsbókasafnið.
Nefnd sú er kosin var á fundi hér
í vetur, til þess að hafa á hendi fram-
kvæmdir til þess að Akureyrarbær gæti
fengið gott bókasafn og ætti greiðan
aðgang að því, hefir afráðið að láta á
næstu dögum fara hér um bæinn og
leita samskota handa safninu, sérstak-
lega til væntanlegrar húsbyggingar.
Vonandi taka bæjarbúar drengilega
undir þetta. Víða mun reyndar svo
vera að menn þykjast nú hafa þörf á
öllu sínu, en aðgætandi er, að ekki er
til þess ætlast að menn borgi gjafir
sínar út nú þegar.
Annars er vert að geta þess, að
aðsóknin að safninu er nú svo mikil
af bæjarbúum, að ómögulegt er að af-
greiða þá á þeim stutta tíma, sem á-
kveðinn er til þess af Amtsráði Norð-
uramtsins. Bæjarbúar ættu að líta svo
á, að þeim væri skyldast að hlaupa
NI.
svo undir bagga,. að hægt væri að
hafa safnið lengur opið.
Bankaúfbú
vilja Skagfirðingar fá hjá sér á Sauð-
árkrók. Fundahöld um það hafa verið
þar í héraði, en ekki eru enn komnar
greinilegar fréttir af þeim.
Samkoma
var hér 1. þ. m. í leikhúsi bæjar-
ins, til þess að minnast stjórnarbót-
arinnar og fóru þar fram ræðuhöld.
Síðar um kvöldið var dálítið samsæti
í sal Boga Daníelssonar.
X
Spæjarinn.
Skáldsaga eftir Max Pemberton.
XXVIII. [Framhald.]
»Eg skal sanna sögu mína hvenær sem
þér óskið þess og hvar sem þér vilið að
eg geri það. Ef þér vilið doka við meðan
eg sæki blek og penna, þá skal eg gera
það nú þegar.«
Tolma lyfti upp hendinni.
»Ekki hér,« sagði hann með látæði Ieik-
ara, »en gerið það í kvöld í húsi Feodors
greifa. Eg skal Iáta flytja yður þangað í
vagni mínum. Verið þér alls óhræddar,
yður er það óhætt, það er Tolma sem
lofar því.«
Hann staulaðist niður tröppurnar og
kallaði hátt á þjón sinn. Marian stóð eft-
ir höggdofa, en það var gleðin sem gerði
hana ringlaða.
XXV.
Loforð Tolma.
Kvöld var komið og þrír menn biðu í
hinum mikla sal í húsi Talví greifa í South
Andeygötu. Silfurklukkan á ofnhillunni var
nýbúin að slá níu og tifiið í henni var
eina hljóðið sem hægt var að heyra.
Af þeim þremur mönnum, er biðu þarna,
var Tolma einn rólegur. Hann sat makinda-
legur í hægindastól, reykti í sífellu rúss-
neska smávindla og bar oft upp að vörum
sér staup með kiyddlegi Chartreusemunka.
Andlit hans brosti vingjarnlega, eins og á
manni er spilað hefir út háu spili og býð-
ur þess að þeir gefi í, sem etu mótstöðu-
menn hans í spilinu. Hann horfði við og
við á Bonzo, sem var annar af þeim þrem
mönnum, er þarna voru inni. Bonzo gekk
um gólf, fram og aftur, á hinu þykka gólf-
teppi, ýmist inn í skuggann frá ljóshlífum
lampanna, eða út úr honum aftur. Bonzo
vissi ekki að furstinn horfði á hann. Hann
gekk i sífellu fram og aftur, með hendurn-
ar fyrir aftan bakið. Hann reykti ekki. Ef
hann tók eftir nokkuru þá var það hvít
pappírsörk, sem lá á skrifborði i múrskot-
inu undir glugganum. Hann leit oft á það,
eins og einhver ósýnileg hönd ætti að gera
þar eitthvert furðuverk. Hann var hrædd-
ur um að einhver stryk kynnu að sjást á
papptrnum.
Þriðji maðurinn þarna inni var Feodor
greifi. Hann sat í legubekk nálægt dyrun-
um. Hann hélt á rússnesku fréttablaði í
hendinni, en hann las ekkert í þvi. Oft
horfði hann á silfurklukkuna. Það Ieit út
fyrir að hann ætti von á því, að einhver
mundi verða til þess að rjúfa þögnina. Þeg-
ar klukkan var fimm mínútur yfir níu, heyrð-
ist ekið í vagni fyrir framan húsdyrnar,
þá stóð hann upp og varpaði öndinni létti-
lega. í sama augnablikinu nam Bonzo staðar
á gólfinu og sagði með ánægjusvip:
»Já, já, svo þau eru að koma!«
»Þér eigið við að það er hún sem er að
koma«, sagði Tolma.
»Eg bíð átekta«, sagði Bonzo með kæn-
legri forsjálni. »Eg ætlast til einskis af
konu, herra fursti«.
»Og þó eruð þér konu skyldugur um
alt, kæri hersir«.
Bonzo hélt áfram að ganga um gólf, e»
alt í einu staðnæmdist hann við dyrnar.
Þar stóð þjónn til þess að boða gestkomu.
»Ungfrú Best«, sagði pilturinn hátt.
Marian gekk inn í stofuna.
»Þetta gleður mig, það var ágætt« sagði
Tolma og reyndi til að standa upp úr
stólnum. »Eg sagði þeim að þér munduð