Norðurland


Norðurland - 18.02.1905, Qupperneq 1

Norðurland - 18.02.1905, Qupperneq 1
21. blaö. Akureyri, 18. febrúar 1905. IV. ár. Ollum, sem heiðruðu jarðarför okk- ar elskuðu dóttur Þuríðar, með nærveru sinni og með mörgu móti hafa sýnt okkur mikla hluttekn- ingu í sorg okkar þökkum við af hrærðum hjörtum. Sigríður Jónsdóttir. Björn Ólafsson. Kjöísölutilraunir. Stórkaupmaður Sigurður Jóhannes- son í Kaupmannahöfn fekk til sölu í haust sem leið 249 tunnur af keti hér frá íslandi; var það alt af dilk- um og veturgömlu fé. Ketið var saltað hér heima, eftir reglum þeim, er Sigurður hafði sett, og var hver kind hlutuð í sex parta í saltið. Alt var ketið frá Norður- og Austur- landi, frá kaupfélögum og frá verzl- un Zöllners á Vopnafirði. Er það þakkað afskiftum Zöllners, að til- raunin komst á. Tunnan seldist á ‘55 kr. Stórkaupmaður S. J. lætur einkar- vel af ketinu og telur víst, að rnark- aður fáist fyrir svona ket framvegis. Þó telur hann, að sumt af ketinu hafi verið ofsaltað, en tekur þar und- an ket frá Húsavík og Breiðdalsvík, sem var í alla staði óaðfinnanlegt. Hefir hann nú sett nákvæmari regl- ur fyrir söltun á ketinu og á Zöllner að birta þær kaupfélögunum. Þess var getið í skýrslu Hernranns Jónassonar • um kjötsölutilraunir, að þrír nafngreindir kaupmenn í Nor- egi (tveir í Kristjaníu og einn í Kristjánssandi) lofuðu honum að gera tilraun með sölu á linsöltuðu keti og var svo ráð fyrir gert, að þeim yrðu sendar nokkurar tunnur ásíðasta liausti.Öllum þessum mönn- um skrifaðiBúnaðcTrfélagíslands ræki- lega í haust, en allir hafa þeir geng- ið úr skaftinu, að því er Sigurður stórkaupmaður skýrir frá, bera því við, að verðið sé of hátt. Betur hefir tekist í Danmörku. Severin Jörgensen í Kolding, formað- ur sambandskaupfélagsins danska, hinn ágætasti maður, tók fyrir hönd sainbandskaupfélagsins 100 tunnur til reynslu. Á fulltrúafundi sambandskaupfé- lagsins 22. nóvbr. síðastliðið, hefir nú Severin Jörgensen, í ársskýrslu sinni, skýrt ntjög rækilegá frá þess- um kaupunr. Lætur hann hið bezta af ketinu. Vitnar hann í reynslu sjálfs sín og samhljóða vitnisburði allra þeirra, sem ketið höfðu fengið, að það væri mjög ljúffengt. Hann kveð- ur jafnvel svo sterkt að orði, að Hef vér getum fengið áfram jafngott gott ket frá Islandi, er sé jafnvel með far- ið, þá ætti hvert heimili í Danmörku að afla sér þess". Hann telur það jafngott og danskt kindaket, sem þó er selt alt að því hálfu dýrara. Að lokum leggur hann sérstaka áherzlu á það, að kaupfélögin hér í landi verði að komast í beint sölusamband við félögin í Danmörku. Vonandi látum vér íslendingar nú ekki vort eftir liggja, að þessir samn- ingar milli kaupfélaganna dönsku og íslenzku mættu komast á; því óneit- anlega eru þetta bæði mikil tíðindi og góð. Milliganga stórkaupmanna í Höfn ætti þá að verða óþörf og við það sparast töluvert fé. Qeti lin- saltað ket héðan náð áliti í Dan- niörku, þó ekki sé það á borðum á liverju heimili, má búast við því að verðið hækki á því þar ytra til muna. Eins og áður hefir verið frá skýrt hér í blaðinu, dvelur formaður kaup- féiags Eyfirðinga, Hallgrímur Kristinns- son frá Reykhúsum, nú í Danmörku, til þess að kynna sér sem rækilegast kaupfélagsskap Dana, og tná telja víst að hann muni eftir föngum kynna sér þetta tnál. Sjálfsagt má búast við því að Búnaðarfélag íslands styðji mál þetta sem bezt, enda er oss kunnugt um, að formaður féiagsins, lektor Þór- hallur Bjarnarson, hefir mikinn á- liuga á því, og eru síðar væntan- legar nánari fréttir af tnálinu í Bún- aðarritinu. Þijðing bóka og bókasafna. Eftir Gaðmund Hannesson. Brot úr fyrirlestri. Það er tæpast ofmikið sagt, að fæs ir geri sér ljóst, hver er aðal- orsök og uppspretta allra breytinga, þroskttnar og framfara í lífi manna. Stuiidum er féleysinu kent um það, að svo lítið miðar áleiðis, stundum félagsleysinu eða öðru slíku. Ef all- ir oæjarbúar hér væri spurðir að því hvert fyrsta skilyrðið væri fyrir vexti og viðgangi bæjarins þá væri fróðlegt að sjá svörin. Þau myndu verða ærið misjöfn og sinn stinga upp á hverju. Og þó verður spurningunni naum- ast svarað nema á einn veg. Það sem alt er undir komið og alt annað bygg- ist á eru hvorki penirtgar eða nokkur sýnilegur eða áþreifanlegur hlutur, heldur er það algerlega ósýnilegt og andlegs eðlis, hlutur sem í fyrstu get- ur aðeins verið eign eins manns, öll- um öðrutn hulinn, nefnilega Ijós hug- mynd um það, sem gera skal. Þegar einhverjum dettur snjallræði í hug, þá skapast fyrir andans augum hans fran tíðarmynd, sem hann einn sér. Sé hún glæsileg og varði auðsjáan- lega miklu, þá hrífur^hún tilfinningu mannsins og knýr hann til þess að skýra öðrum frá henni, þeir segja enn öðrum söguna og þannig út- breiðist þessi andlega eign frá einni mannssál til annarar. Hún sýnist takmarkið, vekur áhugann, satneinar kraftana og skapar framkvæmdir, ef henni er ekki sáð í því ófrjósamari jarðveg. j,Pins og ekki allir viti þetta?" kann sumum að verða að orði. MÞað er svo sjálfsagt, að óþarft er að taka það frant." Slíkt finnst mörgum, þegar þeir heyra Ijósa hugmynd annars manns þó aldrei hafi hún fyr komið í þeirra huga. I raun og veru kunna fáir að meta réttilega gildi hugtnynda. Öllum ketnur saman utn það, að ef vér finnum gullpening á götunni þá sé sá fundur einhvers virði, að eðlilegt sé þó eigandinn vilji fá pen- inginn og sá hafa fundarlaun, sem fann hann. En hitt stendur engan veginn eins ljóst, hvers virði það er að eignast góða hugmynd úr annars manns höfði og ekki er það talinn þjófnaður þó aðrir eigni sér hana en sá sem var hennar rétti faðir og þó er það víst að það eru hugmynd- irnar, sem bæði skapa fé og hvers- konar framför. Eg nefni að eins eitt dæm til skýringar þessu. Fytir liðugum 100 árum lifði mað- ur í Köningsberg (borg á Þýzkalandi) að nafni Immanuel Kant. Hann var yfirlætislaus maður, sem lítið bar á og fekks hvorki við stjórnmál, eða verkltgar framkvæmdir og hafði jafri- vel aldrei komið út fyrir sitt hérað. Hann var að vísu háskólakennari f heimspeki, en aðalíega gerði hann tvent um dagana: Hann las bækur og skrifaði bækur í sinni fræðigrein, sem voru fullar af nýjum hugmynd- um um flest milli himins og jarðar. Fyrir ritstörf sín gerðist hann fræg- ur maður, þó mest væri hann metinn eftir dauða hans. Nú segja það fróð- ir menn að til þessa hægfara heim- spekings sé að rekja allar framfarir þjóðverja á síðari tímum: Sameining ríkisins, stjórnarfyrirkomulag þess, sigurinn yfir Frökkum og mentun Þjóðarinnar. Hugmyndir hans gegn- umsýrðu þjóðina og settu sitt mark á allar hennar fratnkvæmdir. Þær gerðu hana að stórveldi í andlegum og líkamlegum skilningi. Óneitanlega hafa hugmyndir þessa manns verið dýrmætur fjársjóður og há hefðu laun hans mátt vera til þess að borga æfistarf hans réttu verði! Eg vonast eftir að öllum sé nú Ijóst, að fyrst og frernst af öllu er það, að hafa ljósa, áreiðanlega hug- mynd um hvað gera skuli og hvern- ig, að það eru hinir andlegu fjár- sjóðir hugmyndanna, sem alt annað byggist á. Þýðingartnesta spurning- in fyrir hvern mann er ekki sú: hvernig á eg að afla mér fjár, held- ur hin: hvernig á eg að afia mér andlegrar auðlegðar, hugmyndanna sem sýni réttar leiðir, en aldrei villigötur og fái mér lyklana í hend- ur að öðrum fjársjóðum. Eg skal reyna að svara þessari spurningu. Fyrst skulum vér athuga hvernig allur almenningur er settur í þessu efrfi og hvaðan honum koma hug- myndir og andleg auðlegð. Af sjálfu sér spretta þær ekki fremur en annað. Uppsprettur þeirra eru tvær: skynj- an vor sjálfra og lífsreynsla og hug- myndir annara samtíðarmanna, sem vér komumst í kynni við. Vér grein- ttm þetta sutrdur, þó í raun og veru megi heimfæra hvorttvegga undir skynjunina. Mjög mismunandi er það, hve auðugar þessar uppsprett- ur eru. Þær minka að því skapi sem færra drífur á dagana, sem minna er á þeim mönrtum að græða, sem vér umgöngumst og líftð styttra. En hversu auðugar sern þær kunna að vera, þá eru þær bundnar við þau takmörk, setrt lííið setur eða 40 — 50 ár í rnesta Iagi. Það er að vísu satt, að svo vel geta menn verið gefnir, að þeirn verði ótrúlega mikið úr þessu tvennu: Iífsreynslunni og umgengninni við aðra tnenn. Þeir eru eins og frjó- sami jarðvegurinn, setn ber hundrað- faldan ávöxt. En oftast er uppsprettan lítil. Mannsæfin er stutt og þeir sem lifa í fátnenni, afskektir og fyrir utan þjóð- braut hugsanastraumsins, heyra fátt og upplifa fátt, sem þeim gæti orðið efni í nýjar og frjósamar hugmyndir. Allur almenningur hér á landi er afarilla settur í þessu efni. Það eru svo fáir rnenn, sem flestir kynnast og fátt sem fyrir augun og eyrun ber í afskektum bygðarlögum á þessu afskekta landi. Það eru ekki allir sem hafa vit á því, eins og Guðmundur Friðjónsson, að taka sér ferð á hend- ur hringinn í kringum alt landið, til þess að kynnast mönnum og færa sjóndeildarhring sinn út. I sambandi við þetta vil eg minna á það að hér í landi eru menn ó- vanalega illa settir, eigi eingöngu fyrir strjálbygðina og hve fátt dríf- ur á dagana, lteldur einnig fyrir þá sök, að hér er svo lítið félagslif og sjaldan sem menn hittast og hafa tækifæri til þess að !áta hug- myndir sínar í Ijós, hver við ann- an. I öðrum löndum eru samkomu- hús nærfelt í hverri sveit og á tíð- um mannfundutn kynnist hver ann- ars hugmyndum og fræðast hverir af öðrum. Fyr en vér tökum þenna sið upp, er ekki að vænta mikils andlegs lífs og hugmyndagróðurs hjá almenningi. Skilyrðin vanta, þó fólkið sé vel gefið. Það gerir sér ekki ljóst hvers virði hugmyndir og andleg auðlegð eru, eða að hún er fyrsti grundvöllur allra framfara. En það er til enn ein uppspretta, þó einnig megi heimfæra hana und- ir skynjunina, uppspretta sem er engu þýðingarminni en hittar. Mannsand- inn hefir fyrir löngu unnið það krafta- verk að geta flutt hugmyndirnar á milli fjarlægra manna, sem annars gætu engin kynni liaft hverjir af öðr- unr og að geta geymt hugmyndir dáinna kynslóða og varðveiít þær frá glötun. Þetta er eitt af því sem flestu fratnar aðgreinir tnennina frá dýrunum. Hesturinn hefir engin ráð

x

Norðurland

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Norðurland
https://timarit.is/publication/203

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.