Norðurland - 11.03.1905, Blaðsíða 1
24. blað.
Þingmannsefni Gjallarhorns.
Á öðrum stað hér í blaðinu birt-
um vér grein Magnúsar kaupmanns
Kristjánssonar. Krefst hann birtingar
á henni samkvæmt prentfrelsislög-
unum, en gætir þess reyndar ekki
að haga sér við þá kröfu, eins og
lögin ætlast til og auk þess gerir
hann sig sekan í ósæmilegri aðdrótt-
un að Norðurlandi fyrir hönd Gjall-
arhorns. Eftir atvikum verður þetta
dálítið skoplegt. Þingmannsefnið er
að bera af sér alla peningalega og
siðferðislega ábyrgð af því blaði, en
krefst þess þó samkvæmt prentfrels-
islögunum, að Norðurland fiytji vörn
hans fyrir ímyndaðri áreitni við blað-
ið. Eftir því ætti hann og blaðið að
vera orðin svo óaðgreinanlega sam-
einað, að það sem fram kom við ann-
að þeirra, kom líka fram við hitt.
Þó Nl. líti svo á að þingmanns-
efnið sé ekki enn orðinn svona
nátengdur þessu blaði og þó
ummæli hans séu þess eðlis að
þau ættu betur iieima hjá blaðinu
sjálfu, en hjá þeim manni, er vill
verða fulltrúi bæjarins á löggjafar-
þingi þjóðarinnar, þá hefir Nl. þó
þótt rétt að fella ekkert úr grein-
inni, af því það er æskilegt að les-
endur blaðsins geti fengið að sjá
hve veigamikla vörn þingmannsefn-
ið hefir að bera fyrir sig og hve
kurteislega honum ferst það.
þingmannsefpið kvartar yfir því
að Nl. skipi Páii Briem til hægri
handar, en sér til vinstri handar
Þykir honum sér vera gert með
þessu mikið ranglæti, því þeir hafi
báðir gert sömu yfirlýsingarnar fyrir
bæjarbúum. Nl. vill aðeins svara
því svo, að það hefir aldrei haldið
að hægt væri að dæma þingmensku-
hæfileika manna af tórnurn yfirlýs-
ingum; viti þingmannsefnið ekki
þetta, þá væri gott að festa það í
huga sér, áður en kemur á þing.
En annars væri réttara að hann
sneri þessari ásökun að kjósendum
bæjarins en að blaðinu. Pað hefir
ætíð talað kurteislega um hann, en
það voru kjósendurnir, serji skip-
uðu honum í hafrahópinn við síð-
ustu þingkosningar.
í Nl. stóðu þau ummæli að mörg-
um hefði komið það ókunnuglega
fyrir að M. K. gæti gefið þá yfir-
lýsingu, að hann væri óháður öll-
um flokkum og kallar hann þetta
dylgjur af blaðinu. Ekki virðist þurfa
langt að fara til þess að benda honum
á hve kynleg þessi ummæli eru. Rétt
um það leiti sem hann er að bjóða
sig fram sem óháður öllum flokkum
segir ritstj. Stefnis frá láti Páls Briems
á þessa leið:„Að stór flokkur manna
varð á móti honum (o: P. B.) við
þingkosningarnar í haust kom af
því, að sá flokkur vildi eigi kjósa
annan en þann, sem einsætt var
að samþýðast mundi við stjórn-
arflokkinn á þingi." Nl. er ókunn-
ÐURLAND
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
Akureyri, 11. marz 1905.
IV. ár.
ugt um að nokkur maður hér í bæ
hafi litið svo á, að þetta væri rang-
hermt af blaðinu og þó M. K. væri
að bjóða sig fram sem flokkleys-
ingi, fann hann enga hvöt hjá sér
til þess að mótmæla þessu og aldrei
hefir hann fundið hana fyr, þó önnur
blöð hafi talað líkt þessu. En þegar
Nl. kemur með þessa hógværu at-
hugasemd verður hann málóði og
telur það mikil býsn að nokkur
skuli leyfa sér að segja slíkt. I
Stefni vill hann vera stjórnarsinni
en í Nl. óháður flokkleysingi, alt
eftir því sem ætla má að lesendum
blaðanna komi bezt og að þessu
leyti mun hann vera einkennileg-
asta þingmannsefnið, sem boðið hef-
ir sig fram í þessu landi.
Þá kemur að ábyrgð þingmanns-
efnisins fyrir Gjallarhorni. Þó M. K.
komi með 10 yfirlýsingar um það
mál getur Nl. ekki breytt skoðun
sinni á því. Málið er svo einfalt og
svo ljóst og jafnframt orðið bæjar-
búum svo kunnugt, að engum blekk-
ingum ætti að vera hægt að koma
að um það. Lánið var ekki einu
sinni tekið af þeim manni, sem M.
K. þykist hafa gengið í persónulega
ábyrgð fyrir, heldur af þeim mann.i
er skipaður var framkvæmdastjóri
blaðsins, hefir á hendi reikninga
þess og útsendingu, manni, sem
laus er við alt flokksfylgi en starfar
fyrir blaðið að eins fyrir þá atvinnu,
sem hann hefir af því. Lánið er
reikningslán, sem að eins átti að
taka af, eftir því sem blaðið þurfti
við og ekki til annars; ábyrgðar-
mennirnir eru kunnir öllum bæjar-
búum og M. K. er einn af þeim.
Þrátt fyrir þetta vill hann telja bæjar-
búum trú um að hann sé „ekki stuðn-
ingsmaður neins ákveðins flokks-
blaðs", eigi „alls engan þátt í út-
gáfu neins blaðs". Það sýnist þurfa
nokkuð mikla einfeldni til þess að
trúa svona yfirlýsingum, ef mönrium
er kunnugt um málavextina. Hvort
hann hefir lofað þessari ábyrgð seint
eða snemma, sýnist ekki gera mikið
til, en víst er það, að hafi hann ver-
ið búinn að lofa þessu áður en hann
gekk að skiimálum Verzlunarmanna-
félagsins, verðurþetta ennþá einkenni-
legra, kastar óþægilegri birtu yfir þá
yfirlýsingu.
Hvað yfirlýsingu þá snertir, er M.
K. hefir fengið Guðlaug sýslumann
Guðmundsson til þess að gefa sér,
þá upplýsir hún ekki annað en það
að Guðlaugur sýslutnaður hafði tek-
ið það trúanlegt að M. K. hefði geng-
ið í ábyrgð þessa, að eins til þess
að gera „góðum kunningja sínum
persónukgan greiða". En eftir þeim
uþplýsingum, sem nú eru fram
komnar, sýnist þessi skilningur ekki
geta komist að. En hitt er dálítið
einkennilegt hvernig þin jmannsefn-
ið fer með yfirlýsinguna. Guðlaug-
ur sýslumaður hafði áður skýrt frá
því að hann liefði „ekkert að athuga"
við þá skýrslu, er Nl. hafði gefið um
viðtal þeirra, alþingismanna, við M.
K. með öðrum orðum, sagt að hún
væri rétt, en nú þykist M. K. koma
með þessa yfirlýsingu til þess að sanna
að Nl. ranghermi það, sem það segir
um viðtal þetta. Með öðrum orðum,
þingmannsefnið þykist fá yfirlýsingu
hjá Guðlaugi aýslumanni, er sanni
það, að hann hafi farið með rang-
hermi í fyrri yfirlýsingn sinni og sýn-
ist þetta vera nokkuð djarft leikið.
Getur þá M. K. ekki gert greinar-
mun á því, hvort menn gefa yfir-
lýsingu, sem framhald af yfirlýsingu,
eða menn gefa yfirlýsingu um að
fyrri yfirlýsingin hafi verið röng. En
ekki sýnist góðgirni sýslumanns við
hann vera vel launuð.
M. K. ásakar Nl. fyrir það að það
fari með staðhæfingar, en ekki sann-
anir, en til þess vill blaðið svara því,
að það er reiðubúið til þess að koma
með lagalegar sannanir, hvenær sem
þess verður krafist. En staðhæfingum
Nls. svarar M. K. aðeins með staðhæf-
inguin, ber alls engar sannanir fram,
gerir ekki staðhæfingar sínar einu sinni
á nokkurn hátt líklegar eftir atvikum.
Sanni þær nokkuð, þá er það það,
að hann ekki viti hvernig hann eigi
að sanna þær.
Nl. vill að endingu láta þess getið
að því fer fjarri að það lái M. K. á
nokkurn hátt að hann sé flokksmaður
sem hann vitanlega er. En vilji hann,
til þess að afla sér kjörfylgis, skreyta
sig með þeim fjöðrum, sem hann á
ekki, þá telur blaðið ekki eftir sér
að grípa í þær, til þess að vita hve
fast þær sitja.
5»
Carl Daníel Tulinius.
Hann andaðist 16. f. m. að heim-
ili sínu á Eskifirði 70 ára að aldri.
Hann var fæddur á Suður-Jótlandi, en
hafði alið aldur sinn hér í Iandi frá
því hann var 22. ára. Festi hann hér
brátt ráð sitt og gekk að eiga Guð-
rúnu Þórarinsdóttur, prófasts Erlends-
sonar á Hofi f Alftafirði. Dvaldi hann
upp frá þvf hér eða nær því lk öld
og varð fijótt sannur íslendingur, enda
undi hann sér hvergi nema hér á landi
og varð heimili þeirra hjóna þjóðfrægt
fyrir rausn og höfðingsskap.
Skömmu eftir að hann kom hingað
til Iands keypti hann verzlun á Eski-
firði og rak þar jafnan verzlun upp
frá því, þangað til fyrir tveim árum
síðan, að hann seldi hana Þórarni
syni sínum.
Konsúll Svía og Norðmanna var hann
frá þeim tíma að konsúlar voru fyrst
skipaðir hér f landi og hélt því starfi
til dauðadags. í fyrra var hann sæmdur
St. Ólafsorðunni af I. flokki.
Hann var einn af þeim fyrstu mönn-
um hér, er tóku upp síldarútveg með
nótum, enda var hann jafnan óragur
að byrja á stórum og nýjum fyrir-
tækjum og veitti þeim forstöðu með
mikilli útsjónarsemi. Hefir hann jafn-
an verið talinn með mestu höfðingj-
um Austurlands.
Utför hans fór fram 29. f. m. að
viðstöddum fjölda manna.
V
Hver óvirðir ^kureyrarbæ?
í síðasta blaði Gjallarhorns hefir
Friðrik kaupmaður Kristjánsson ritað
alllanga grein um niðurlagið á fyrir-
lestri mínum, sem prentaður var f
Norðurlandi, og þykir honum eg sýna
fólki hér fyrirlitningu og eins og hann
kemst að orði »hrækja í andlit Akur-
eyringa*.
Þegar eg las grein þessa þá var
eg fyrst á tveim áttum um hvort
honum væri alvara eða ekki. Til þess
að skrifa slfka grein í fullri alvöru,
þarf meira en meðalheimskan mann,
jafn léttvægar og ástæður hans eru
og miklu heimskari en eg hygg Frið-
rik Kristjánsson vera. Mér er því
næst að halda, að svolítill kosninga-
púki hafi setið á pennaskafti hans og
stýrt því, þegar hann skrifaði grein-
ina. En hafi svo verið, þá er það auð-
sætt, að greinarhöfundurinn hefir haldið
að ritháttur þessi félli Akureyrarbúum
vel í geð og væri Iíklegur til þess að
spilla kosningu minni. En þá ætlar
Fr. Kr. Akureyrarbúa grunnhyggn-
ari en eg. Hafi því nokkur látið
fyrirlitningu í ljós fyrir bæjarbúum,
þá er það Friðrik Kristjánsson, sem
skrifar slíka endaleysu í þeirri von,
að Akureyrarbúar hlaupi eftir henni,
þegar til kosainganna kemur.
Fr. Kristjánsson hefir og áður tekið
í líkan streng, þegar hann er að
tala um að »Verzlunarmannafélagið*
eigi »að vernda vilja kjósendanna gegn
utan að komandi áhrifum*. Þessi um-
mæli verða tæpast skilin á annan veg,
en að Akureyrarbúar séu svo andlega
volaðir að Verzlunarmannafélagið þurfi
að gerast sálusorgari þeirra.
Fyrir fám dögum fékk eg bréf frá
sjúkling sem Iiggur rúmfastur í af-
skektri sveit. Hann skrifar meðal ann-
ars þetta:
»Einmitt nú og aldrei framar þurf-
um vér að eiga mann sem ekki pré-
dikar eins og eyrun klæja og sem
ekki skirrist við að fletta ofan af fá-
fræði vorri og hálfmentun.«
Ekki mun Fr. Kr. sjúklingi þessum
samdóma!
Guðm. Hannesson.
Skafti Jósefsson
ritstjóri er sjúkur og að sögn mjög
þungt haldinn.
Skarlafssóffin
er nú að sögn á Möðruvöllum í
Eyjafirði og jafnvel á ýmsum bæjum
fleiri þar fremra.