Norðurland - 18.03.1905, Blaðsíða 2

Nl.
102
indi. Hins vegar eru hinar stóru frí-
kirknadeildir í móti, og eru í fylgi
með þeim mikill fjölai þingmanna í
lægri málstofunni. Þeir heimta allir
að öllum sé gert jafnt undir höfði frá
hálfu rikisins með öll alþýðuskólamái,
veitt tiltölulega jafnt til barnaskóla,
hvort þeir heldur teljist undir biskupa-
kirkjunni eða fríkirkjunum, sem nú taka
yfir meir en helming þjóðarinnar, en
hafa fá eða engin einkaréttindi og tá
réttindi til fulls við hina —; vilja þær
aliar, að sú ein guðfræði sé að lögum
kend í allsherjar alþýðuskólum, sem
hvergi komi í bága við sérkreddur
flokka. Ný skólalög voru samþykt eft-
ir langa þraut fyrir fáum árum, en þar
kendi svo aflsmunar af hálfu biskupa-
kirkjunnar, að þau lög þykja óþolandi;
liggur nú við borð, að önnur ný eða
frumvarp til þeirra, verði lögð fyrir
parlamentið. Er það mál svo flókið —
einskonar samkomulagsmál — að því
verður ekki lýst með fáum orðum.
Enda felst í því krafa fríkirkjumanna
til fullréttis í kirkju- og skólamálum,
en það er aftur hið sama, sem að
hrynda valdi biskupa og afnema það.
Þetta vita biskupar fullvel, og leggj-
ast því allir á eitt í móti, enda má
enginn í milli sjá, hvernig málum þeim
lyktar. Með góðu, eða samþykki beggja
aðila, geta úrslitin varla orðið. Eng-
lendingar eru kirkjumenn miklir og
hver kirkudeild heldur afar-fast í trú-
argreinir sínar, eins og nokkurskonar
stjórnarskrá, sem ekki má breyta, þótt
alt annað breytist, þar á meðal trúar-
skoðanir einstakra manna og safnaða.
Það fyrirkomulag hefir alið hinar ensku
trúaröfgar og skinhelgi. En hins veg-
ar verða flokkarnir með því móti fast-
ir og sem ríki í ríkinu. En Englend-
ingar eru líka frjálslyndir í allsherjar-
málum og heimta sama rétt fyrir aðra
í trúar- og sérmálum, svo og einka-
málum. Af þessu fylgjast þeir að í
öllum sóknum á móti biskupakirkjunni,
sem ein hefir sérréttindi í stjórnmál-
um auk fjárplógs og fullsælu. Þessi
er afstaðan. Og hverfum nú frá því
efni. (Framh.)
*
Baldvin Gunnarsson
kaupmaður í Höfða hefir legið þungt
í lungnabólgu. Þegar síðast fréttist var
heldur von um bata.
Vigfús Sigfússon
veitingamaður liggur í lungnabólgu
og hefir verið þungt haldinn.
Sveinn Sveinsson
sonur Sveins heitins bónda á Hóli
í Höfðahverfi, er nýlega kominn vestan
frá Winnipeg til þess að heimsækja
frændfólk sitt í Höfðahverfinu.
Bæjarsfjórnarfundur.
Þriðjudaginn ,14. marz.
Hinir nýju bæjarfulltrúar, prentsmiðju-
eigandi Oddur Björnsson og útbússtjóri
Júlíus Sigurðsson tóku í fyrsta skifti sæti
í nefndinni.
Formaður tilkynti bréf stjórnarráðsins,
er samþykti úrskurð bæjarstjórnarinnar um
1-osningargerð 4. jan. þ. á.
Auk ýmislegs annars gerðist þetta helzt:
Lagt fram bréf frá Bergsteini Björns-
syni frá Kaupmannahöfn; gerir hann þar
nýtt tilboð um raflýsingu kaupstaðarins
og var því vísað til nefndar þeirrar, er
hefir mál þetta til meðferðar.
Þessar nefndir voru kosnar fyrir yfir-
standandi ár:
Fjárhagsncfnd: Bæjarfógeti, M. B. Blön-
dal, J. V. Havsteen.
Eyrarlandsnefnd: Bæjarfógeti, Kristján
Sigurðsson, Júl. Sigurðsson.
Veganefnd:Kristján Sigurðsson, Sigtrygg-
ur Jóhannesson, Eggert Laxdal.
Vatnsteiðslunefnd'. M. B. Blöndal, bæjar-
fógeti, Sigtr. Jóhannesson.
Styrktprsjóðsnefnd'. Oddur Björnsson, Frb.
Steinsson, Kristján Sigurðsson.
Hafnarnefnd: Bæjarfógeti Fr. Kristjáns-
son, Sigtr. Jóhannesson.
Skólanefnd: Ásamt sóknarpresti, bæjar-
fógeta, og J. V. Havsteen.
tleilbrigðisnefnd: Ásamt héraðslækni og
bæjarfógeta, J. V. Havsteen.
Yfirskattanefnd: Eggert Laxdal.
Byggingarnefnd: í stað J. Norðmanns:
Sigtr. Jóh.
Erindi frá héraðslækni fyrir hönd spít-
alanefndar um sölu á Auðbrekkutorfunni
fyrir 6000 kr. vísað til fjárhagsnefndar.
X
Til sr. ^latth. Jochumssonar.
Sr. Matth. Jochumsson, þykist »jafna
á« mér í Norðurl. 14. jan. síðastliðinn.
Vegna hvers hann þykist þurfa þess veit
eg ekki. Vísurnar í Nl. 7. s. m., voru
græskulausar af minni hálfu. Þó eg
sendi honum kvenkyns Pegasus til
reiðar, þá var það ekki gert í háð-
ungarskyni; og ekki þurfti hann held-
ur að hefna sín á mér fyrir vísurnar
frá »Sendlingi« áður í sama blaði, því
þær voru mér allsendis óviðkomandi.
Sr. M. þykir »Pegasus« meiddur hjá
mér í miðju baki og víxlaður á öllum
fótum. Þessa »rúsínu« áréttar hann með
athugasemdum um það hvernig ekki
skuli dróttkvætt kveða og tilvitnunum
í braglýti, sem hann telur vera á vís-
unum í Nl. 7. jan. — Sú er ein árétt-
ing sr. M., að það sé föst regla að
skothendur skuli vera í fyrra vísuorði
hvers vísufjórðungs; en það er hvor-
tveggja að þetta var ekki föst regla,
og því síður er það föst regla nú á
dögum (hjá góðum skáldum). í hinni
alkunnu vísu Jónasar Haligrímssonar,
»Hingað gekk hetjan unga,« eru þannig
aðalhendur í öllum fjórum hinum síðari
vísuorðum. — Önnur árétting sr. M.
er sú, að fornmenn hafi aldrei skot-
hendur í síðara vísuorði fjórðungserindis
og botni aldrei vísu með öðru eins og
þessu: »Sjón sparast. Dregur að vori.«
»Veit eg það Sveinki.« Þetta er prent-
villa (á að vera: Sjón sporast o. s. frv.)
og þarf ekki meira um það að tala. —
Þriðja áréttingin er sú, að ósmekklegt
sé að hendingar sömu línu endi á sömu
endasamstöfu svo sem: »Mál lækkar;
hugsýn stækkar.* Án þess eg geri mig
að dómara í því, hvað smekklegast sé
í þessu efni, skal eg benda á að í
vísu Páls Ólafssonar: »Land kólnár
o. s. frv.«, enda sex vísuorðin (af
átta) á sömu endasamstöfum (þ. e.
hendingar vísuorðanna) og er þó hvor-
tveggja að sú vísa hefir þótt vel kveðin,
og að Páll er smekkmaður á form engu
minni en sr. M., þótt ekki sé hann jafnt
skáld, þegar á alt er litið. — Þá er
sú aðfinsla sr. M. hin fjórða og síð-
asta að í vísunum í Nl. 7. jan. séu
sjö samstöfur í vísuorði, en eigi að
vera sex í réttum dróttkvæðum hætti.
Eg minni aftur á vísu Jónasar: »Hingað
gekk hetjan unga;« þar eru sjö sam-
stöfur í vísuorði, og hefir þó Jónas
þótt kunna að fara með erindi ekki
síður en hver annar. Vera má að sr.
M. þyki sú vísa ekki dróttkveðin og
þá ekki heldur vísurnar í Nl. 7. jan.;
en til þess hefi eg því að svara, að
það er hann en eícki eg, sem kallað
hefir vísurnar dróttkveðnar. Sextán-
mælt getur verið þó ekki sé drótt-
kveðið og eg sæki ekki um ieyfi til
sr. M. um það undir hverjum háttum
eg yrki — enda hefir nafn háttarins
litla þýðingu út af fyrir sig. En fyrst
farið er að ræða um samstöfufjölda f
dróttkvæðum hætti á ann.að borð, skal
eg geta þess að Snorri telur svo, að
í þeim hætti megi vera fimm samstöfur
fæst í vísuorði en níu flest, og er á
því o. fl. auðséð, að takmörk háttar-
ins voru laus f þá daga (eins og nú)
og reglurnar yfirleitt ekki eins fastar
og sr. M. vill láta álíta. En rétt er
það, að þá þótti hátturinn fegurstur,
er samstöfur voru að eins sex 1' vísu-
orði, enda orðum þannig skipað að á-
herzlur félli sem næst og í óþvinguðu,
mæltu máli; en til þess að svo megi
verða, þurfa að vera tvær samstöfur í
fyrri hluta hvers vísuorðs (í sextán-
mæltu) og fjórar í hinum síðari, t. d.
á þennan hátt:
Sól skein. Sá til ránar.
Sund hló. Kyr eg undi.
Ljóð óx. Lyftist flæði.
Lék önd. Rauk af söndum.
Hjörð rann. Hlíðar brunnu.
Hó barst. Glóði skógur.
Foss hné. Fátt eg vissi.
Fugl söng. Kvað í dröngum.
Hafi sr. M. ætlað að yrkja vísu’sína:
»Fold grær. Framast aldir« undir drótt-
kvæðum hætti 1' þessum þrengsta skíln-
ingi (smb. Sn. E. »Jörð hann frelsa firð-
um« og »Vex iðn; vellir roðna«), þá
hefir honum sannarlega ekki tekist það,
svo að hann þurfi að státa af, eða sparka
til annara fyrir að yfirgefa þá fyrirmynd
— og er vísan þó góð fyrir því.
Sandi 18. febr. 1905.
SlGURJÓN FrIBJÓNSSON.
X
Áskorun.
Hér með skorum vér á alla æðar-
varpseigendur þessa lands, og aðra
góða menn, sem láta sér ant um þenn-
an arðsama atvinnuveg, að þeir fylgi
því fast fram, þegar á næsta vori, á
væntanlegum þingmálafundum, að inn
í viðaukalög við tilskipun um veiði á
íslandi 20. júní 1849, frá 22. marz
1890 2. gr. sé bætt milli orðanna:
»æðaregg. Brjóti« orðunum: og eigi
heldur varpeigendur noti sér
þau sjálfir. Verður þá greinin svo
hljóðandi: »Engir hvorki varpeigend-
ur né aðrir meiga selja né kaupa æð-
aregg, og eigi heldur varpeigendur
nota sér þau sjálfir. Brjóti nokkur á
móti þessu, skal hann gjalda 10—100
króna sekt; sé brotið ítrekað, tvöfald-
ast sektin.«
Jafnframt skorum vér á þjóðina í
heild sinni, að styðja af alcfli útbreiðslu
og blómgun æðarvarpa, en eyða öllu,
sem í hennar valdi stendur, er þeim
er til hindrunar.
I stjórn varpfálagsins við Eyjafjörð.
Þórður Gunnarsson. Björn Björnsson.
Vilhjálmur Þorsteinsson.
Nú urn 20 ár, hafa verið nokkur
samtök með æðarvarpsmönnum hér
við fjörðinn og hefir nú féiagsskapur
sá kornist í i’ast horf á næstliðnu ári,
og nefnir sig, »VarpféIag við Eyja-
fjörð«; hafa jafnvel ýmsir, er eigi
hafa sj'.Ifir vasp, gerst fastir rneðlim-
ir þess. Starfsemi félagsins siefnir að
því:
1. Að vekja alment athygli á nyt-
semi varpanna, rækt almennings við
æðaríuglinn, og leiða fólkið rneð ljúfu,
ef unt er, til þess að breyta eftir^riðun-
arlögunum.
2. Vinna sameiginlega að eyðingu
vargs.
3. Finna þær aöferðir, er bezt gef-
ast til að útbreiða æðarvarp.
4. Að leita að sem beztum mark-
aði fyrir dúninn.
Félaginu er orðið það ljóst, að al-
menningur fellir sig eigi við friðunar-
lögin, sem er eitt aðalskilyrði varp-
anna og nálega ninn eini stuðningur
af hálfu hins opinbera. Það sem oft-
ast er borið fram, sem óánægjuefni,
er það, að lögin útiloka elcki eggja-
töku varpmannanna, sjálfum sér til
nota, en að öðru leyti ákvcða þau
tiltölulega háar sektir við eyðingu
fuglsins. Á sfðasta aðalfundi sínum I.
febrúar þ. á., samþykti félagið í einu
hljóði, að gera ait sem unt væri til
þess að fá þessum misfellum laganna
breytt, svo að almenningur hafi það
eigi til átyllu, til að brjóta friðunar-
lögin, sem sterkur grunur er á, né
ýmsir varpmenn vanbrúki framvegis
heimild sína til hinnar skaðlegu eggja-
töku (samanber Andvara 1904 bls. 148.)
Undanfarin ár hafa varpmenn hér ná-
lega engin egg tekið, en næstliðið ár,
var með félagssamþykt ákveðið að taka
framvegis alls engin egg. Til þess að
ná þeim tilgangi, sem samþykt síð-
asta aðalfundar félagsins bendir til,
hefir stjórninni verið falið að birta
almenningi áskorun þá, er hér stend-
ur framar í blaðinu og treysti eg því,
að þjóð þing og stjórn, veiti þessu
málefni athygli sitt og fljótt og fast
fylgi.
Höfða við Eyjafjörð 7. febr. 1905.
Þórdur Gunnarsson.
X
Sýslufundur Eyfirðinga
2.-7. marz.
(Ágrip.)
(Niðurl.)
Kyennaskóli á Akureyri.
í álitsskjölum frá 5 hreppum sýsl-
unnar kemur fram eindreginn vilji um
að halda skólanum áfram og eru þau
flest því fylgjandi að bygt sé kvenna-
skólahús á Akureyri og að skólanum
sé breytt í hússtjórnarskóla. Sýslu-
nefndin samþykti þessar tillögur:
1. Að gerðar séu á þessu ári þær
ráðstafanir, er framast er mögulegt,
til þess að byggja hús fyrir kvenna-
skóla Eyfirðinga á Akureyri eða í grend
við hana
2. Að skora á bæjarstjórn Akureyrar,
Suðurþingeyinga og Skagfirðinga, að
kjósa hver um sig I mann til aðstoð-
ar stjórn kvennaskólans við undirbúning
byggingar fyrir kvennaskóla og breyting-
ar á fyrírkomulagi á kenslunni í skólan-
um og til þess sérstaklega að taka til at-
hugunar hvort sýslurnar og kaupstað-
urinn eigi geta sameinast um bygg-
ingu skólans og skólahaldið framvegis.
3. Að sækja skuli um styrk úr lands-
sjóði til byggingar skólans og fela það
mál þingmönnum sýslunnar til flutnings.
4. Að kvennaskólanefndinni sé falið,
ef til kemur í samráði við væntanlega
fulltrúa úr Akureyrarkaupstað, úr Suð-
ur-Þingeyjarsýslu og Skagafirði, að láta
gera teikning af skólahúsi og útvega
tiiboð frá smiðum um byggingu skól-
ans og útvega lóð undir húsið.
5. Að nefndinni sé falið að semja
frumvarp til nýrrar reglugerðar fyrir
skólann, er breyti honum, í öllu falli
að nokkuru leyti, í hússtjórnar-, garð-
yrkju- og matreiðslu-skóla.
6. Að leigt sé húsnæði handa skól-
anum næsta ár eins og að undanförnu.
7. Að sótt sé um styrk fyrir næsta
ár úr bæjarsjóði Akureyrar, sýslusjóði,
S-.Þingeyjarsýslu og sýslusjóði Skaga-
fjarðarsýslu, svo ríflegan sem föng eru á.
8. Að sótt verði um styrk úr lands-
sjóði eins og að undanförnu.
í stjórnarnefnd skólans voru kosnir:
Guðl. Guðmundsson, Kristján H. Benja-
mínsson og Kristján Jónsson.
Skoðunarmenn jarðabóta
á þessu ári voru kosnir Stefán Stef-
ánsson í Fagraskógi, Sigurður Jónas-
son á Bakka og Kr. H. Benjamíns-
son á Ytri-Tjörnum.
Endurskoðunarmenn
reikninga voru kosnir Benedikt Ein-
arsson á Hálsi og Sigurður Jónasson
á Bakka.
Þinghúsbyggingar.
Hreppsnefnd Ongulstaðahrepps veitt
leyfi til þess að taka alt að 1100 kr.
lán, gegn ábyrgð sveitarfélagsins, til
þinghúsbyggingar fyrir hreppinn.
Þóroddstaðahreppi veitt leyfi til að
taka 1000 kr. lán til að byggja við-
bót við þinghús hreppsins.
Vegagerð í Öngulstaðahreppi.
Ongulstaðahreppi veittur 100 kr. styrk-
ur úr sýslusjóði til umbóta á hrepps-
vegi suður frá Ytri-Tjörnum, með því
skilyrði að lagðar verði fram til þessa
verks að minsta kosti 200 kr. af hrepps-