Norðurland - 25.03.1905, Síða 1

Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
27. blað.
Akureyri, 25. marz 1905.
ár.
Hér með tilkynnist al-
menningi að með-
eigandi vor að hluta-
félaginu „Eyjafjörð-
ur“ herra V, Knuds-
en á Akureyri, hefir ásamt herra
pilsugerðarmanni Þ, Lýðssyni s,
st, keypt nefnt félag, og reka
peir pað pví hér eftir fyrir eigin
reikning,
Akureyri 23. marz 1905.
í stjórn félagsins
V. Sigfússon. Júlíus Sigurðsscn.
M. B. Blöndal.
Samkvæmt ofanrituðu
leyfum við undirrit-
aðir okkur að tilkynna
heiðruðum almenn -
ingi að hlutafélagið
„Eyjafjörður" heldur kjötverzlun-
inni áfram, fyrst um sinn í sama
húsi og að undanförnu og von-
um við að menn sýni verzlun-
inni sömu velvild og áður. Við
munum reyna að gera okkur
alt far um að viðskiftin gangi
svo greiðlega og áreiðanlega sem
mögulegt er og hafa vandaðar
örur og svo ódýrar sem unt er.
Akureyri d. u. s.
V. Knudsen. Þ. Lýðsson.
JColdsoeikirt.
Sæmundur Bjarnhéðinsson forstöðu-
rnaður og læknir holdsveikisspítalans
í Laugarnesi hefir nýlega ritað í ísa-
fold einkar íróðlega grein um bar-
áttuna gegn veiki þessari hér í landi,
síðan holdsveikraspítalinn var reistur.
Gleðilegt er að sjá þar, að holds-
veikin er þó í rénun í landinu; lækn-
irinn færir rök fyrir því, að um árs-
lok 1896 hafi hér verið yfir 216 holds-
Veikir menn, en í ársskýrslum lækna
árið 1902 eru taldir 139 sjúklingar,
61 á holdsveikraspítalanum og 78 ut-
an spítala. Þó er vissa fyrir því að
sjúklingarnir hafa þá verið fleiri utan
spítala, en varla er of djúft tekið í
árinni þó fullyrt sé að á 5—6 árum
hafi sjúklingunum fœkkað um fjórða-
Parí.
Þetta eru ekki lítil tíðindi fyrir
•andið, en hverju er þetta að þakka?
Enginn efi getur á því leikið hvern-
’g þeirri spurningu ber að svara. Það
er að þakka holdsveikraspítalanum,
K að vér eigum kost á að koma
r fyrir þeim mönnum, sem hættu-
'gastir eru í sveitunum. Spítalinn kost-
'r landið árlega töluvert fé, satt er
en gagnið af honum er líka svo
auðsætt, að vonandi eru nú kveðnar
1,1 ur aHar raddir um það að fé því,
sem til hans er kostað, sé ekki vel
varið.
* *
*
Sumir kynnu að halda að af sjúk-
lingafækkuninni mætti draga þá á-
lyktun, að nú væri allri hœttu af holds-
veikinni lokið, hún mundi ekki framar
gera oss verulegt mein. Vert er því
að aðgæta hvað skýrslur holdsveikis-
læknisins segja um þetta. Frá ársbyrj-
un 1897 til ársloka 1902 hafa 56 feng-
ið sýnilega holdsveiki, en af því að skýrsl-
urnar eru ófullkomnar, má teija það
víst að fleiri hafi sýkst á þessu ára-
bili, enda eru nú komnar fram fullar
sannanir fyrir því. Það er því oftar
en 56 sinnum, á 6 ára tímabili, sem
veiki þessi hefir kveðið upp dauðadóm
yfir einhverjum manni af þjóð vorri.
Hvað oft hún muni hafa gert það áð-
ur á jafn löngum tíma, áður en holds-
veikraspítali kom til sögunnar, má geta
sér til af því, að töluvert yfir ioo
manna hafa úr henni dáið hér í landi
á þessum 6 árum.
* *
*
En mundi ekki vera hægt að
komast hjá því að svona margir
sýkist eins og raun hefir á orð-
iðþessiöár?
Slíkt er engum vafa bundið, en til
þess þurfa sveitastjórnirnar í holds-
veikishéruðunum að sýna meiri rögg-
semi, en þær gera sumstaðar, til þess
að bjarga sveit sinni undan ófögnuði
holdsveikinnar. Mest er um það vert
að mönnum verði fullljóst að hættan
af holdsveikum mönnum er ætíð nokk-
ur, en þó langmest af líkþráum mönn-
um með sárum. Holdsveikraspítalinn
rúmar ekki nema 60 sjúklinga, svo
ekki er hægt að lcoma þeim öllum
þangað; en þá ríður á, að sem flest-
ar umsóknir komi til spítalastjórnar-
innar, svo henni gefist kostur á að
kjósa þá úr, sem hættulegastir eru.
Norðurland vill því minna sveitastjórn-
irnar í hoidsveikishéruðunum á það,
að gera nú á þessu vori alvarlega til-
raun til þess að fá sem flesta líkþráa
menn til þess að sækja um spítalann.
Sjálfsagt er það neyðarúrræði að
beita nauðung laganna til þess að
flytja menn á holdsveikisspítala. En
neyðarúrræðin eru þó úrræði og stund-
um einu ráðin sem duga. Lög þau,
er vér höfum um þetta efni, eru oss
ekki hentug og koma ekki að fullum
noturn. Samkvæmt þeim þurfa sveitar-
stjórnir, héraðslæknir og stjórnarráðið
(áður amtm’aður) að vera samhuga um,
að sjúklinginn eigi að flytja á spítala,
hvort hann vill eða ekki, auk þess sem
fleiri takmarkanir eru settar. Gallinn
á lögunum virðist vera sá, að þau taka
ekki nægilegt tillit til þess hvort mikil
hœtta stafar af sjúklingnum eða ekki.
Þar er þungamiðja allra þeirra ráðstaf-
ana, er gerðar eru gegn holdsveikinni,
eða svo á það að vera, en lögin leggja
aðaláherzluna á það, hvort sjúklingur-
inn er efnalega sjálfbjarga eða ekki.
Vér fáum ekki betur séð en að það
sé stjórn holdsveikisspítalans, sem eigi
að hafa aðalráðin og að hættulaust væri
að hún hefði rétt til þess að heimta, að
hættulegustu sjúklingarnir væru fluttir
á spftalann, eftir tillögum héraðslækn-
anna. Væri þetta gert mundi að eins
verða farið eftir þeirri sýkingarhættu,
er ætla má að stafi af sjúklingunum.
Þá fengist og miklu meiri festa í stjórn
holdsveikra manna í landinu, enda er
sannast að segja um varúðarreglur
þær, er læknum er heimilt að setja
sjúklingunum, að þeim er ótnögulegt
að sjá um að þeim sé hlýtt, enda mun
lítið vera eftir þeim farið, þó gefnar
séu.
Væri lögunum breytt í þessa átt,
má búast við því að sjúkdómurinn
verði miklu fyr aldauða í landinu og
að við það sparist landinu tugir þús-
unda.
Full vissa virðist vera fyrir því að
holdsveikin sé að minka í landinu yfir-
leitt. En eftir því sem hún minkar,
sýnist líka rétt að færðar væru að
henni kvíarnar. Vér þurfum ekki að
eins að útrýma veikinni, en vér verð-
um að gera það sem fyrst. Því fé sem
varið er til útrýmingar hennar er vel
varið, en þó er það svo mikið fé, að
ekki munar litlu hvort vér útrýmum
henni nokkurum árum fyr eða síðar.
Holdsveikraspítalinn þarf, sem stend-
ur, megnið af því fé, sem þingið hefir
séð sér fært að Ieggja til lfknarstofn-
ana í landinu. Hugsum oss að þeir
tímar komi að ekki séu nema 60 holds-
veikir menn í landinu, eða jafnmargir
rúmunum í Laugarnesi. Þá gæti vel
farið svo, að ekki vildu nema 10—20
af þeim leita sér hælis þar, en hinir
kysu heldur að leika lausum hala og
hafa rétt til þess að flytja sjúkdóminn
á náunga sfna. Ekki sýnist það álitlegt
til að hugsa að svo færi. Annað betra
gætum vér gert við landsfé, en að
ala holdsveikina í landinu.
Mörgum þykir það víst ekki »mann-
úðleg« tillaga, að hert væri á holds-
veikislögunum í þá átt, sem hér hefir
verið hreyft. En er þá hitt mannúð-
legra að mönnum sé leyft að verða
banamenn náunga sinna? Fulla reynslu
þykjumst vér hafa fyrir því, að þeir
sjúklingarnir, sem hættulegastir sýnd-
ust, en voru óþjálastir og óráðþægn-
astir, er þeir voru hvattir til þess að
leita tii spítalans, höfðu flestir mann
fyrir sig — sýktu einn eða fleiri —
áður en þeir féllu sjálfir fyrir holds-
veikinni, eða hægt var með einhverj-
um ráðum að fá þá til þess að sækja
um spítalann.
Það er eitt af ákvæðum laganna
að ekki meigi skilja hjón vegna veik-
innar »ef hjá verður komist«. Þetta
ákvæði reynist oft örðugasti þfösk-
uldurinn í baráttunni fyrir því að koma
sjúklingunum á spítalann, enda er það
svo yfirgripsmikið að lengi má segja að
hægt væri að hafa einhver önnur ráð
en að senda menn á spítala. »Mann-
úðlegt* er það, ekki verður því neitað,
en dýrkeypt verður það líka og þó
það sé víst að t. d. sumar konur
holdsveikra manna sýni þeim frábæra
trygð og kjósi fyrir hvern mun að
þjóna þessum aumingjum til dauðans,
þá kemur hitt líka fyrir, að þær
hryllir við þeim, þó þær stundum
þori ekki að láta það opinberlega
í ljós, að þær óska eftir skilnaði, af
því þær óttast reiði bænda sinna. En
þá fer þó sambúðin ekki að verða
sem þekkilegust.
* *
*
Héruðin kringum Eyjafjörð eru nú
»aðal-gróðrarstöð holdsveikinnar hér á
landi«. Þetta eru orðrétt ummæli holds-
veikislæknisins og eru þau þess verð
að vér veitum þeim eftirtekt. Fyrir-
sjáanlegt er það líka að gangi ekki
betur framvegis en hingað til að fá
sjúklinga í þessum héruðum til þess
að flytja á spítalann, verða þessi hér-
uð langt á eftir öðrum í þvf að út-
rýma sýkinni. A meðan vér búum við
þau lög, sem vér höfum nú um holds-
veika menn, geta læknarnir ekki gert
mikið meira en þeir hafa gert til þess
að stemma stigu veikinnar. Það er al-
mennings álitið sem þarf að breytast.
Menn verða að gera sér það Ijóst að
héruðunum stcndur stórhætta af veik-
inni og að líf margra manna er enn-
þá í veði. Ef til vill eigum vér örð-
ugra aðstöðu, en flestar aðrar sveitir
í landinu. Sýkin hefir verið hér á ó-
venjulega mörgum mönnum og af því
vér erum svo langt frá spítalanum,
hefir hér veitt auðveldara að breiða
út kynjasögur um hann, en í þeim
sveitum, er nær honum eru. En vorkunn-
arlaust ætti það að vera heilvita mönn-
um að trúa þeim ekki. Sá er sann-
leikinn að hvergi hér í landi fer jafn-
vel um holdsveika menn eins og í
spítalanum á Laugarnesi.
á4£
® *gþ *
Q.“
E

cfi 3 5
£ m-.
'+' 'O
C3 £)
<U
>

-g 5
>0 P Q
E j <
|.*»3
1
g *
3 ^
i/> <
í5 'Cð bc
OuO _ •£
5 £
B .5 W I
X
,,!Framar. “
Það er kynlegur kvilli sem sýnist
hafa þotið í Fr. kaupm. Kristjánsson.
Það er eins og hann endilega vilji
sýnast heimskari en hann er og skrifi
hverja grein á fætur annari f þeim
tilgangi. Mér finst því ekki vanþörf á
taka það fram, vegna þeirra sem lítið
þekkja til, að Fr. Kr. er hér velmet-
inn borgari og talinn skynsemdar mað-
ur bæði af mér og öðrum. Þessa ger-
ist því framar* þörf sem hann tekur
alt mitt lof um sig sem argasta last
og færir það til verri vegar, sem eg
reyni að leggja honum út á betri
veg.
Lesendur Nl. muna ef til vill eftir
hvern skilning hann lagði í niðurlag-
ið á fyrirlestri mínum og hvernig
hann komst að þeirri niðurstöðu að
eg hefði stórum óvirt Akureyrarbúa.
En — viti menn — til allrar hamingju
var Fr. ekki seinn og tók heldur lag-
lega í baggann þegar sæmdarsatan
ætlaði um hrygg. Er ekki gott að
O
ÐQ
* Sumum mun ekki veita af að fletta upp
í orðabók! Helzt einhverri stærri en G. Z