Norðurland - 01.04.1905, Qupperneq 1

Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
28. blað.
Akureyri, 1. apríl 1905.
IV. ár.
yiðalfundur
Rœktunarfélags þlorðurlands
verður haldinn á Akureyri 25.-27. maí n. k.
Á fundinum verður skýrt frá störfum félagsins síðasliðið ár, lagðir
fram reikningar pess og gjörðar tillögur um störf félagsins Joetta
og næstkomandi ár.
Fyrirlestrcir verða haldnir um búnað og ýmislegt er að búnaði
lýtur. Verður síðar nánar auglýst um efni fyrirlestranna og hverjir
haldi pá.
Sýnd verða ýms búnaðaráhöld og notkun peirra.
Bdfjársýningu ætla Eyfirðingar að halda meðan á fundinum
stendur (26. maí).
Akureyri 30/3 1 905.
í umboði félagsstjórnarinnar
Stefán Stefánsson,
p. t. formaður.
Tombóla Goodíemplara
verður haldin í hinu nýja húsi KolbeÍtlS & ÁsgeífS á Oddeyri föstu-
daginn Og laugardaginn 14- og J5- þessa mánaðar, síðara hluta beggja
daganna.
Margir ágætir og dýrir munir verða á tombólu þessari. Drættirnir verða yfir
3000.
Bæði söngfélögin hér í bænum, „Tíbrá“ og „Hekla“, hafa lofað að
skemta mönnum á tombólunni.
Kaffi- og gosdrykkja-veitingar verða í tombóluhúsinu.
Dans verður bæði kvöldin í húsi Goodtemplara fyrir þá, sem á tomból-
una koma.
Allir velkomnir, hvort þeir eiga heima NÆR EÐA FJÆR.
Akureyri i. apríl 1905.
Raflýsing 45 éb éb 45
Akureyrarkaupstaðar.
Á síðari árum hefir þessi bær haft
orð á sér fyrir framfarahug og sé lit-
ið á framkvæmdir bæjarbúa á þessum
árum og jafnframt á það, að hin síðustu
þeirra hafa verið mjög óhagstæð fyr-
ir aðalatvinnuvegi bæjarins, verður
ekki annað með sanni sagt, en að
framkvæmdirnar séu bæjarbúum frem-
ur til sóma. Bærinn hefir vaxið og í
honum hafa verið reist mörg snotur
hús, töluvert land hefir verið tekið til
ræktunar, þilskipum hefir fjölgað til
muna, bærinn hefir eignast eina haf-
skipabryggju, en önnur stærri er í vænd-
um á næsta sumri og margir vænta
þess að vissa sé fyrir því að bærinn
eignist allgóða skipakví mjög bráðlega.
Það er gamalt og gott máltæki um
syndirnar að ein þeirra bjóði annari
heim. Þó ólíku sé saman að jafna, er
þó oft svipað með framfarirnar. Ein
framfaraviðleitnin hryndir annari af
stokkunum og farnist einhverju fyrir-
tæki vel, glæðir það traust manna á
nýjum fyrirtækjum.
Tombölunefndiri.
Sem stendur eru þrjú stórmál hér
á prjónunum, Glerárveitan, fullkomnar
tóverksmiðjur og raflýsing kaupstaðar-
ins.
Af þessum þrem fyrirtækjum er Gler-
árveitan að því leyti merkust að hún
er skilyrði fyrir báðum hinum.
Bergsteini Björnssyni er það ekki
hvað sízt að þakka, að mál þessi hafa
nú komist á' dagskrá hjá bæjarbúum,
þó oft hafi reyndar verið um þau tal-
að áður. Hann hefir sent bæjarstjórn
kaupstaðarins tilboð um raflýsingu, með
ákveðnum skilyrðum og þykir oss rétt
að skýra hér nokkuð frá því:
Hann gerir ráð fyrir því að sérstakt
félag taki að sér að veita Glerá og
selji honum kraftinn. Af honum vill
hann þá þegar skuldbinda sig til að
nota 150 hestöfl til rafmagnsframleiðslu
og borga árlega 14 kr. fyrir hvert
hestafl. Ennfremur vill hann festa kaup
á öðrum 150 hestöflum og borga 2
kr. fyrir hvert þeirra þangað til þau
yrðu notuð, en 10 kr. eftir að farið
yrði að nota þau.
Fáist nú þegar áskrifendur að 1000
lömpum með iðkertaljósa styrk
og öðrum 1000 lömpum með 10
kertaljósa styrk, eða sem þessu
svarar, vill hann selja bæjarbúum raf-
lýsinguna með þessu verði um árið:
Lýsing á 16 ljósa lömpum kosti kr. 8.00
— - IO — — — - 6.00
— - 5 — — — - 4.00
Kjósi menn fremur að hafa rafmagns-
mæli en að bindast föstum samning-
um fyrir hvern lampa vill hann selja
hvert hektowait, er mælirinn sýnir að
eyðst hefir, fyrir þrjá aura. (1 hekto-
watt framleiðir lýsing 32 kertaljósa í
1 klukkutíma).
Fyrir lampana sjálfa þarf hvert hús
að borga í eitt skifti fyrir öll og má
gera ráð fyrir að sá kostnaður verði
um 8 kr. að meðaltali fyrir lampa.
Kostnaðurinn við hina nýju lampa
nemur allmikilli fjárhæð í bili. Þó er
varla ástæða til þess að setja hana
mjög fyrir sig. Lampar þeir, er bæjar-
búar eiga nú, eru h'ka mikils virði og
má telja víst að mikið af þeim mætti
selja fyrir þolanlegt verð og svo eru van-
höld á steinolíulömpum töluvert meiri
en á rafmagnslömpunum.
Hitt er meira virði að íhuga hve
miklu munar á árlegu eyðslunni ef
breytt væri til með lýsinguna.
Þúsund rafmagnslampar með styrk
16 kertaljósa áttu að kosta 8000 kr.
og 1000 lampar með 10 kertaljósa
styrk 6000 kr.
Eftir áætlun þessari kostar lýsing
bæjarins þá 14000 kr. á ári.
En hvað mundi hún kosta nú?
Til þess að gera sér hugmynd um
það hefir nefnd sú, er bæjarstjórnin
skipaði til þess að fjalla um málið,
leitað sér upplýsinga hjá bæjarbúum
um lampafjöldann í bænum og hve
mikilli steinolíu þeir eyddu árlega.
Samkvæmt upplýsingum þeim, er
nefndinni hafa borist, eru notaðir hér í
bænum 1260 lampar smærri og stærri
og samkvæmt þessum sömu upplýsing-
utn telst svo til að árlega sé eytt á þeim
67130 pd. af steinolíu.
Sé hvert steinolíupund virt á 11
aura og minna mun varla mega meta
það, kostar steinolían tæplega 7,400
kr., eða nálega helmingi minna en
gert er ráð fyrir að raflýsingin kosti.
Munurinn er mikill, ekki tjáir að
neita því, en þá er eftir að athuga í
hverju þessi mikli munur er fólginn.
Munurinn er fólginn í því að í á-
ætluninni er gert ráð fyrir að Ijós-
magnið í bænum verði svo miklu meira
en áður.
Eftir því sem næst verður komist,
má ætla, að ljósið af 1260 lömpum
hér í bænum sé fgildi 1000 stein-
olíulampa með 10 kertaljósa styrk.
Þá eru umfram ekki minna en 1000
lampar með 16 kertaljósa styrk. Svona
mikið ljós ættum við þá að fá í við-
bót.
Raflýsingin er því reyndar til muna
ódýrari en steinolíulýsingin, en af því
bærinn er svo ólögulegur, verður leiðsl-
an dýr og því þykir þeim, sem til-
boðið gerir, ekki hættulaust að byrja
með minna en 2000 lampa.
Nefnd sú, er fjallar um þetta mál,
hefir í hyggju að leita hófanna hjá
húseigendum hér í bæ um það, hve
marga lampa þeir mundu vilja taka í
hús sín, ef til kæmi með raflýsing-
una.
Ekki er ólíklegt að sumum finnist
að úr því að munurinn á verðinu sé
svona mikill, þá sé ekkert við þetta
eigandi, bærinn sé þess ekki um kominn
að bæta við sig svo háum skatti.
En margt kemur þó til athugunar
um þetta og væri æskilegt að bæjar-
búar vildu íhuga það vandlega, því
raflýsing hefir mjög mikla yfirburði
yfir steinolíulýsingu; suma af þeim
kostum má að nokkuru meta til pen-
ingaverðs, en aftur eru aðrir þess
eðlis að það verður ekki gert.
Sé litið á þetta frá sjónarmiði heilsu-
fræðinnar eru yfirburðir raflýsingarinn-
ar harla miklir; steinolíuljósin eyða
miklu lífslofti, en þó er hitt lakara
að við brunann á olíunni myndast
kolsýra, sem getur orðið alt of mikil.
Að þessu getur kveðið svo mikið að
illa geti logað á lömpunum í stofun-
um og hafa víst flestir veitt slíku
eftirtekt og er þá andrúmsloftið orð-
ið alt annað en holt. Auk þess geta
myndast kolasambönd, sem eru hættu-
Ieg fyrir heilsu manna, ef að eins
er látið týra á lömpunum eða þeir
ósa. Raflýsingin er algerlegu laus við
þessa ókosti.
Þá er það jafnan talið með kostum
raflýsingarinnar að hún hitar ekki til
muna, þegar olfa brennur myndast
aftur mikill hiti, sem á margan hátt
getur orðið hveimleiður.
Með steinolíulýsingu eru mönnum
því sett ýms takmörk fyrir því hve
mikla lýsingu menn geti haft. Séu
herbergin lítil og loftlítil, eins og oft
vill verða og margt fólk búi í þeim,
geta menn varla lýst þau upp sæmi-
lega, sumpart af því að þá verður
hitinn of mikill, en sumpart af því
að ándrúmsloftið breytist. Þessa ó-
kosti er raflýsingin laus við; geti
menn borgað lýsinguna, eru engir örð-
ugleikar á því að fá eins mikið ljós
og menn þurfa og er það ekki lítils
vert.
Með rafmagnsiýsingu losast menn
algerlega við hirðingu á lömpunum
og munu flestir játa að það sé ekki
lítill hægðarauki, sem að sjálfsögðu
má reikna til peningaverðs. — Auk
þess má telja víst að þegar menn
hafa fengið rafmagnslampa, verði árs-
kostnaður við lampana töluvert minni
en við steinolíulampana,
Þá eru það ekki talin lítil þæg-
indi við rafmagnsljósið að menn geta
strax gengið að því hvenær sem menn
þurfa þess við. Ekki þarf annað en
snúa hana, þá kemur ljósið strax, hvort
heldur er á nóttu eða degi.
Þó er enn ótalinn sá kosturinn við
raflýsinguna, sem ekki er minst virði,
en hann er sá að brunahættan er