Norðurland - 20.05.1905, Blaðsíða 2

Nl.
142
átt við og gert eitt stórt úr mörgu
smáu, hvort heldur sem er í rjóma-
búum eða verzlun. Eitthvað þessu líkt
hefir og vakað fyrir landbúnaðarnefnd-
inni, þó að eins hafi hún tæpt á þvf.
Þýðingarmesta landbúnaðarmálið á þingi
er alt sem lýtur að þvf að hrinda
þessu í framkvæmd.
En eigi þetta að takast, þarf fá-
tæklingurinn að hafa greiðan aðgang
að landi fyrir sanngjarnt verð. Eig-
andi stórrar jarðar, sem notar hana
eftir gömlum landssið, ræktunarlítið, má
ekki geta sett fátæklingnum, sem vill
rækta, stólinn fyrir dyrnar.
Ó/riðun órœkt- Það þarf að ófriða ó-
ræktað land. Hver sem
aðs lands.
vill rækta óræktað land, á að eiga
heimting á því fyrir sanngjarnt verð,
þannig að bletturinn, sem látinn er af
hendi til ræktunar, sé ekki seldur
fyrir miklu meira, en tiltölulegan hluta
jarðarverðsins.
En í jörðum vorum, er talið að dag-
slátta af landi sé 1—2 kr. virði nú sem
stendur, að meðaltali, þó auðvitað megi
meta beztu blettina miklu hærra.
Að landssjóður eða kirkjan eigi jarðir
vorar, hygg eg að öllu samtöldu óráð.
Aftur gæti miklu fremur komið til tals,
að gera jarðirnar að hreppseignum og
gætu því fylgt margir og miklir kostir.
Þó mun sannleikurinn vera sá, að vér
erum ekki nægilega þroskaðir til þess,
að taka upp slíkt fyrirkomuiag og ör-
væntum að koma því á sem stendur.
%
?rá útlöndum.
Khöfn 1. maí ’05.
England. — Menn muna víst, að
mesti núlifandi stjórnmálamaður Breta,
Chamberlain, hóf leiðangur gegn frí-
verzlun Englands f fyrra, og sagði af
sér ráðherraembættinu til þess að geta
neytt krafta sinna óskertra í þarfir þessa
máls og unnið skoðunum sfnum fylgi
með kjósendum. Fjöldi flokksmanna
hans snerist í gegn honum og sjálfur
forsætisráðherrann, Balfour, fylgdi hon-
um ekki nema að nokkuru leyti. Þá
er Chamberlain hafði fengið lausn frá
embætti sínu, tók hann til óspiltra
málanna, Ut um alt England stefndi
hann kjósendum til funda og fiutti
mál sitt með miklum skörungskap og
mælsku, enda er hann talinn mesti nú-
lifandi mælskumaður Engla, enda þurfti
nú mikils við. Fríverzlun Breta þykir
hafa reynst vel og frjálslyndi þeirra
stendur á gömlum merg.
Öll snild og mælska Chamberlains
virðist og hafa komið fyrir lítið, því
að nýlega var það samþykt, að flokkur
hans skyldi leita sætta við Balfour og
flokk hans, og verður að líkindum ekki
hreyft við pólitík Chamberlains fyrst
um sinn. Hefir hún og unnið Toryum
mikið mein, og þykir líkiegt að ráða-
neyti Balfours steypist úr völdum við
næstu kosningar, enda hafa Toryar nú
óvenjulega lengi setið að stjórn á Eng-
landi.
* *
*
Frakkland. í Límoges á Frakklandi
hættu verkamenn vinnu, af því að þeir
voru ósáttir við vinnuveitendur. Höfðu
þeir ýmisskonar óspektir í frammi, enda
hafði ýmsum þeirra verið varpað í
varðhald, þegar verkfall hófst. Hugð-
ust þeir að Ieysa félaga sína úr fang-
elsinu, héldu þangað fylktu liði og
með merki í fararbroddi. Þá skarst
herinn í ieikinn, en verkamenn brugð-
ust reiðir við og hentu flöskubrotum
og steinflísum á hermennina. En þeir
þrifu óðara til vopna og skutu svo á
þá. Særðust margir og 4 biðu bana.
Fekk stjórnin þungar ákúrur fyrir
þetta á þinginu, enda minnir þetta á
blóðbaðið í St. Pétursborg 22. “jan.,
þótt ekki sé hér um svo stórkostleg
grimdarverk að ræða. Eru ennþá róst-
ur miklar í Límoges og veldur það
stjórninni mikilla erfiðleika og lítils
sóma í útlöndum.
* *
*
Morokkómálið er altaf á döfinni.
Hefir verið rætt um það á þingi Frakka
og andstæðingar stjórnarinnar ámælt
henni mjög fyrir framkomu hennar.
Einkum hefir utanríkisráðherrann, Del-
cassé, átt mjög í vök að verjast, Ann-
ars hafa mörg skeyti farið milli stjórn-
anna í París og Berlín, en lítt vita
menn efni þeirra. Fylgja Bretar Frökk-
um að málum og halda menn að þeir
hafi nú náð meiri tökum á Morokkó
en Þjóðverjar, og að keisarinn hafi
því beðið ósigur í þessari viðureign,
enda þykir Delcassé einhver mesti
stjórnkænskurefur, sem nú er uppi.
* *
*
Annars er allra veðra von í heims-
pólitikinni um þessar mundir. Er all-
mikill kurr í Þjóðverjum og Bretum.
Heflr Vilhjálmur keisari ferðast víða
um lönd, en Játvarður Bretakongur
hefir farið í kjölfar hans og vitjað
sömu staða og reynt að sjá svo um
að það yrði ekki mikill árangur af
för keisara, sem hann hefir hafið í
stjórnarfarslegum erindum. En alt fer
ennþá með mestu leynd um flest af því,
sem þjóðhöfðingjarnir þinga um. Held-
ur er og grunt á því góða með Eng-
lendingum og Rússum. Bretar eru banda-
menn Japana sem kunnugt er. Gruna
Rússar þá um, að þeir styðji banda-
menn sína á ýmsan hátt, svo sem að
þeir njósni fyrir þá o. s. frv. Vináttu
Frakka og Breta hefir og verið háski
búinn, því að hinir fyrnefndu eru banda-
menn Rússa, og hafa Japanar sakað
þá um, að þeir leyfðu flota Rússa að
hafast lengur við á skipaleiðum sfnum
og höfnum þar eystra, en samkvæmt
er alþjóðareglum um það efni, og hafa
vitnað í það að Bretar leyfi skipum
stríðsþjóða ekki að hafa lengri við-
dvöl á höfnum sínum en 24 klukku-
tíma, og hafa Japanar krafist þess, að
Frakkar beittu sömu ákvæðum gegn
Rússum. En floti Roshdestvenskis hafði
haldið miklu lengur kyrru fyrir í Kam-
ranflóanum svo nefndum, sem er innan
landhelgi Frakka. Urðu Japanar óðir og
æfir og mótmæltu þessu harðlega, enda
varð Roshdestvenski að hverfa þaðan.
* *
*
Rússneska stórskáldið Maxin Gorki
er sjúkur. Rússneska stjórnin iét höíða
mál gegn honum í vetur fyrir það, að
hann var einn af foringjum uppreistar-
manna í vetur. Nú er sagt, að hún
hafi hætt við málssóknina.
* *
*
Ný hryðjuverk í Rússaveldi. 1. maí
er merkisdagur úti í heimi. Þann dag
halda verkamenn helgan í næstum öll-
um löndum álfu vorrar — og er þá mikið
um dýrðir. Kvað óvenjumikið að honum
í ár, þv/ að verkamenn kröfðust iaga
um 8 tíma vinnu. Er og fjöldi frjáls-
lyndra manna víðsvegar um heim á
máli þeirra. Læknarnir segja, að lengri
vinna sé óholl, einkum í verksmiðjum.
Og hagfræðingarnir segja, að það verði
unnið meira, ef vinnutíminn verði stytt-
ur.
Hvaðanæfa úr Rússlandi berast nú
fréttir af nýjum hryðjuverkum og mann-
drápum. Mest kvað að þeim í höfuð-
stað Póllands, Varshov. Voru þar drepn-
ir um 150 manns og fjöldi fólks særð-
ist. Beitti herinn hinni mestu grimd,
sem vanalegt er í Rússlandi. Hafa
verkamenn hætt vinnu, sakir þessara
svívirðuverka.
Menn voru hræddir um upphlaup
og óspektir í St. Pétursborg um pásk-
ana —• rússneskir páskar eru seinna en
hjá oss, þeir voru 30. apr. —, en úr
því varð ekki.
Austræna stríðið.
Inni í Mansjúríinu hefir verið graf-
kyrð og dauðaþögn, síðan orustunni
miklu við Múkden lauk.
Og á hafinu gerist ekkert sögulegt.
Menn hafa vænst sjóorustu á hverri
stundu langa hríð, en það virðist ætla
að verða bið á því. Floti Roshdest-
venskis er sagður laskaður. Það er
merkilegt, að enginn hefir hugmynd um,
hvar Togó aðmíráll er með skipastóli
sínum og flytja blöðin langar greinar
um það. Hafa flestir gizkað á — en
það er að eins ágizkun, — að hann
hefðist við í Koreasundinu við ey þá
er Tsushima heitir, og er þar að sögn
gott skipalægi. Þykir það sýna her-
kænsku hans, að svo stór floti fær
leynst svo lengi.
* *
*
Bólan hefir stungið sér niður á
nokkurum stöðum hér í Höfn, og eru
menn hræddir um, að margir veikist
eftir nokkura daga, því að sjúkling-
arnir höfðu farið víða um bæinn og
hitt marga menn — verið í fjölmennu
samkvæmi —, rétt áður en farið var
með þá á spítala. Hafa Hatnarbúar
þotið upp til handa og fóta og látið
bólusetja sig.
* *
*
Landar í K-höfn. Sfra Matthfas kom
á stúdentafund fyrir skömmu og var
þar vel fagnað. Var setið að sumbli
við glaum og gleði fram á miðja nótt.
Mælti síra Hafsteinn Pétursson fyrir
minni skáldsins og margir aðrir töl-
uðu, en hann ias upp kvæði eftir
sig, en menn klöppuðu lof í lófa.
%
Kosningardagurinn.
Eins og vant er, var kosningin
hér í bænum sótt af miklu kappi.
Að eins þrír kjósendur, þeirra er í
bænum voru, greiddu ekki atkvæði
og var einn þeirra sjúkur. Mjög voru
menn í vafa um úrslitin og biðu þeirra
með óþreyju. Flestir töldu víst, að at-
kvæðamunur yrði lítill. Þegar úrslitin
urðu kunn, mæltust þau alment illa
fyrir í bænum og lítill fögnuður munu
þau hafa verið jafnvel ýmsum fylgis-
mönnum M. Kr. Ahrifin voru lík og
þegar það fréttist að Páll heitinn Bricm
hafði fallið við kosningarnar í Húna-
vatnssýslu. Menn fundu að sá hafði
borið hærra hlut, sem miður var
hæfur. Að sjálfsögðu var mikil gleði
í hóp nokkurra Gjallarhornsmanna,
sem sátu fram á nótt uppi á veit-
ingahúsi og drukku alt hvað þeir
máttu til heiðurs þeim bindindishetj-
unum, sem í þetta sinn gerðu hvað
þeir gátu til þess að styðja brenni-
vínsliðið og bola bindindismann frá
þingsæti.
Áskorun um samskot
handa
sjúklingunum í holdsveikraspítalanuni.
Holdsveikin er þungbærari en nokkurann-
ar sjúkdómur.
Holdsveikir menn eru aumkunarverðari
en nokkurir aðrir sjúklingar.
Þeir eiga ágætt athvarf þar sem er holds-
veikraspítali í Laugarnesi.
Þar er þeim veitt nákvæm hjúkrun, dreg-
ið úr þjáningum þeirra, sár þeirra hirt.
Þar er þeim látin í té stöðug læknishjálp
og reyndar við þá allar nýjar lækningaraðferð-
ir, sem einhver von er um að geti læknað
höfuðsjúkdóin þeirra, holdsveikina.
I>ar eru þeir aldrei móðgaðir eða hrygðir,
eins og oft vill verða í heimahúsutn, af því
að fólk óttast og forðast þá.
Þar þurfa þeir sjálfir ekki að óttast, að
þeir verði með veiki ástvinum sínum eða
öðrum að meini.
En þar með er ekki sagt, að spítalanum
sé í engu áfátt, að þar mætti ekkert betur
fara.
Mér, fyrir mitt leyti, virðist mestur bagi
að því, að rúm sjúklinganna eru ekki svo
góð sem skyldi. Það eru járnrúm, fremur
veik; botninn fjaðralaus og harður; í hverju
rúmi eru tvær þangdýnur (undirdýnur) og
1 eða 2 svæflar; þessar þangdýnur endast
illa, verða fljótt harðar og hnúskóttar.
Þegar spítalinn var settur á fót, varð auð-
vitað að fara sem sparlegast með það fé,
sem þingið veitti til útbúnaðar.
Þessi rúm voru þá keypt, af því að þau
eru miklu ódýrari en vanaleg, góð sjúkra-
húsrúm; þeim hefir auðvitað verið haldið við,
og eru þau því nú lík því sem þau voru í
fyrstu. Þess vegna má ekki vænta þess, að
þing og stjórn sjái sér fært að ónýta þau
og láta spítalanum í té önnur dýrari og
betri rúm.
Ný, góð sjúkrahúsrúm í allan spítalann,
60 að tölu, mundu kosta um 2000 krónur.
Það er altítt í öðrum löndum, að sjúkra-
húsum berast miklar gafir. Sjúkir menn
eru jafnan hjálparþurfar, og ölium góðum
mönnum er ljúft að rétta þeim hjáiparhönd
öðrum fremur.
Nú er eg sannfærð um, að brjóstgæði og
hjálpfýsi eiga jafndjúpar rætur í hugum
manna hér á landi sem í öðrum löndum.
Og þess vegna sný eg mér til íslenzkrar
alþýðu, í þeirri von og vissu, að hver mað-
ur muni með ljúfu geði vilja leggja lítinn
skerf til þess að gleðja mestu aumingja þjóðar-
innar,auka þægindi þeirra, lina þrautir þeirra.
Eg bið ekki um mikið.
Eg bið engan um meir en 10 aura; en
eg bið alla um 10 aura.
Til þess að fá 2000 krónur, þarf 10 aura
frá 20,000 manns, fjórða hluta þjóðarinnar.
Eg hefi hugsað mér að koma samskotun-
um á stað á þann hátt, sem hér segir.
Eg sendi beiðni til 12 eða 16 kunningja
minna hér í bænum, bið hvern þeirra um
10 aura, bið hvern þeirra að senda sams-
konar beiðni til 4 kunningja sinna og svo
koll af kolli. Með þessum hætti kvíslast sam-
skotabeiðnin í allar áttir út um alt land.
Skeytin má auðvitað orða á ýmsan hátt,
hver getur farið eftir sínum hugþótta, en
efnið ætti að vera þetta:
OerOu gott vetk.
Sendu me'r 10 aura handa sjúklingunum
í Laugarnesi.
Sendu 4 kunningjum þínum sams konar
skeyti og þetta.
Sendu þd 40 aura, sem þc'r berasl, til
fröken Harriet Kjœr.
Holdsveikraspítalanum við Reykjavík.
Lauganesi í aprílrn. 1905.
Harriet Kjœr,
húsmúðir holdsveikraspítalans.