Norðurland - 17.06.1905, Blaðsíða 3
159
Nl.
Rússlandi er rotinn, en Japanar eru
gæddir mörgum kristnum dygðum.
Og því er altaf þannig farið, að góð-
ur kristinn maður er góður hermaður.
Þýzku þjóðinni er mjög ábótavant í
þessum efnum, og eg efa að eg hafi
rétt á að biðja Guð um sigur, ef
Þjóðverjar skyldu lenda í stríði. Væri
slík bæn ekki sama sem bæn Jakobs
að sigra engilinn? Japanar eru svipa
drottins, sem Atli Húnakóngur og
Napóleon. Guð varðveiti oss Þjóð-
verja frá að vera refsað með slíkri
svipu.i
* *
*
Ennþá er hann og Frökkum óþarf-
ur ljár í þúfu. Á ferðalagi í Elsass-
Lothringen fyrir skömmu, voru dáleik-
ar miklir með honum og kaþólskum
prelátum. Einn kirkjufurstinn skenkti
keisara »orðu hinnar heilögu grafar«,
og þakkaði honum með mörgum fögr-
um orðum umhyggju hans fyrir mál-
efnum kirkjunnar. Hér halda Frakkar,
að eitthvað búi undir. Svo er máli farið
að stjórnin franska heldur æðstu vernd-
arhendi yfir kaþólskum í Austurheimi,
og ætla menn, að páfi hafi í huga að
svifta þá þeirri tign, en það er þeim
engan veginn um gefið, því að slíkt
er skerðing á veldi þeirra. Annars er
eðlilegt, að til vináttu dragi með Þjóð-
verjum og hinum heilaga stóli, þar
sem Frakkar hafa fjandskapast svo
mjög við kaþólska trú og kaþólska
kirkju á seinni tímum.
-;;c-
JNJorðmenn segja sundur
með sér og Svíum.
Skip frá Noregi, er kom til Seyð-
isfjarðar rétt þegar »Kong Inge"
fór þaðan, hafði sagt þær fréttir að
þing Norðmanna hafi lýst yfir því,
að það segði upp sambandinu við
Svíþjóð og hafði jafnframt boðið
Karli, sytii Óskars Svíakonungs. kon-
ungdóm yfir Noregi. Það fylgir og
sögunni að Óskar konungur hafi
mótmælt aðskilnaði ríkjanna.
%
Þingmálafundurinn
á Hrafnagili.
Þessar tillögur voru samþyktar þar:
1. Undirskriftarmálið. »Fundurinn
lýsir yfir því að réttindum íslands sé
ekki misboðið að nokkuru með með-
undirskrift forsætisráðgjafans á út-
nefningarskjali ráðherrans og finnur
ekki ástæðu til að vekja nokkura
þrætu út af því, enda álítur fundur-
inn að íslandsráðgjafi hafi alla póli-
tíska ábyrgð á útnefningunni gagnvart
íslandi.« — Tillagan var samþykt með
nálægt 50 atkvæðum gegn 15.
2. Ritsímamálið. »Fundurinn lýsir
því yfir að hann eftir atvikum ber
fult traust til ráðherra íslands fyrir
samninga hans í ritsímamálinu fyrir
íslands hönd, sem eru fullkomlega
eftir óskum þings og þjóðar.« — Sam-
þykt með 5 8 atkvæðum gegn 11.
3. Mentamál. »Fundurinn vill að
þingið veiti fé til stofnunar fullkom-
ins kennaraskóla í Reykjavík.«
4. Búnabarmál. »Fundurinn óskar
eftir að samin verði almenn landbún-
aðarlöggjöf fyrir landið.«
5. Sjúkraskýli fyrir bérklaveika menn.
»Fundurinn ályktar að skora á þing og
stjórn, að þau nú þegar, eða sem fyrst
að hægt er, láti á kostnað Iandsjóðs
byggja sjúkraskýli fyrir berklaveika
menn, ef hlutaðeigandi héruð vilja
kosta viðhald þeirra, að undanskilinni
læknishjálp.« — Tillagan samþykt í
einu hljóði.
6. Samgöngumál. a. »Eyfirðingar
skora á þingmenn sína að koma því
til leiðar á næsta þingi, að fé verði
veitt til brúar á Eyjafjarðará í næstu
fjárlögum. Ef það fæst ekki, þá að
verkfræðingur landsins verði látinn á-
kveða brúarstæði á ánni og gera á-
ætlun um hvað hún kosti.«
b. »Fundurinn skorar á þingið að
veita svo mikið fé til framhalds ak-
brautar inn Eyjafjörð, að hún komist
á næsta fjárhagstímabili að minsta
kosti fram að Saurbæ.«
Báðar tillögurnar samþyktar í einu
hljóði.
7. Varnir gegn yfirgangi útlendra
fiskimanna. »Að sett sé upp sérstök
löggæzla hér við Norðurland, sérstak-
lega Eyjafjörð og Siglufjörð, til þess
að halda uppi fiakiveiðalöggjöfinni þar,
og að löggjöfinni sé breytt, svo að hún
verndi til fulls atvinnurétt innborinna
manna.« — Samþykt í einu hljóði.
Á báðum áffum.
Nákunnugur maður fullyrðir, að
Hrafnagilsfundinn hafi sótt ekki færri
en 200 atkvæðisbærir kjósendur úr
Eyjafjarðarsýslu. Sé svo eru það furðu
fáir sem atkvæði greiddu. Eftir því
ætti ekki nema liðugur 4. hluti kjós-
enda að hafa greitt atkvæði með
stjórninni. Voru hinir á báðum áttum,
eða voru þeir á móti?
Þingmálafundur á Seyðisfirði.
Frá fréttaritara Norðurlands.
Þingmenn N.-Múlasýslu og Seyðis-
fjarðarkaupstaðar: sýslumaður Jóh. Jó-
hannesson, si'ra Einar Þórðarson og
Jón Jónsson frá Múla höfðu boðað til
sameiginlegs þingmálafundar 3. þ. m.
(júní) fyrir Fjarðamenn og kaupstaðar-
búa, í sambandi við manntalsþing á
Fjarðaröldu. En þar eð stjórnarsinna
mun hafa grunað, að ekki væri lík-
legt, að á þeim fundi fengjust sam-
þyktar þær fundarályktanir, er lýstu
einskærri ánægju og velþóknun í garð
stjórnarinnar, hugkvæmdist þeim að
koma því til vegar, að skora á þing-
mann kaupstaðarins að halda sérstak-
an fund með bæjarmönnum, í von um
betri árangur. Var þetta látið að vilja
þeirra og skyldi fundurinn haldinn á
eftir hinum áður boðaða fundi. En síð-
an var fundurinn boðaður og haldinn
28. maí, — viðbúnaðarlaust af hálfu
Framsóknarflokksmanna og 2 dögum
áður en von var á hinum þingmönn-
unum til kaupstaðarins (Jóhannes sýslu-
maður var staddur á þingaferðum). —
En eins og 'vænta mátti, varð sá á-
rangur af fundinum, er eftirfylgjandi
útdráttur úr fundargerðinni ber með
sér. — Á fundinum mættu 33 kjós-
endur bæjarins.
Þessi mál voru tekin til umræðu:
Undirskriftarmálið.
Fundurinn lýsir óánægju sinni yfir
því, að forsætisráðherrann danski slcrif-
aði undir skipunarpréf ráðherra vors,
þvert ofan í skýlausan vilja síðasta
þings; skorar fundurinn á þingið að
gera alt sem í þess valdi stendur til
þess, að slíkt komi ekki oftar fyrir.—
Tillagan var samþykt í einu hljóði.
Ritsímamálið.
Um það urðu allmiklar umræður;
vildu stjórnarsinnar láta nægja, að í
því máli væri að eins samþykt svo-
hljóðandi tillaga:
»í tilefni af hinum mörgu og marg-
víslegu frásögnum og skýringum um
undirbúning ritsímamálsins og fram-
kvæmd þess, ályktar fundurinn að
skora á þingmann kjördæmisins, að
fylgja því sem fastast fram, að neðri
deild alþingis skipi þegar í þingbyrjun
sérstaka nefnd, sem rannsaki það mál
alt frá rótum og sé henni gefið vald
til að heimta skýrslur, skriflegar og
munnlegar, bæði af embættismönnum
og einstökum mönnum, samkvæmt 22.
gr. Stjórnarskrárinnar.« — En þessi
tillaga þótti óákveðin og ólullnægj-
andi og urðu því með henni að eins
8 atkvæði.
Hinsvegar var borin upp og sam-
þykt svohljóðandi tillaga í tveim lið-
um:
1. Fundurinn lýsir óánægju sinni yfir
því, að stjórnin skuli hafa gert
samning um ritsímalagning hingað
til landsins, svo úr garði gerðan,
sem hann er, að þinginu fornspurðu,
einkum þar sem fjárlögin virðast
ekki heimila það fé, sem ætlað er
að til þurfi. Þingið eitt á að ráða
úrslitum þess máls og hafa óbundn-
ar hendur til að velja um þau til-
boð um hraðskeytasamband, er fyrir
kunna að liggja. Væri því rétt að
þingið, þegar í þingbyrjun setji
nefnd til að rannsaka öll tilboð og
hvað annað, sem gerst hefir í þessu
máli. — Þessi liður tillögunnar var
samþ. með 23 atkv. gegn 8.
2. Aðhyllist þingið símasamband, krefst
fundurinn þess, að sæsíminn verði
lagður til Seyðisfjarðar, sem full
kunnugt er að sérfróðir menn á-
líta hentugastan landtökustað fyrir
sæsíma til Austurlands. Loks telur
fundurinn sjálfsagt að væntanlegur
landsími verði lagður um bygðir
eftir því sem framast er unt. —
Samþ. með 32 samhljóða atkvæðum.
Meðferð þingmála.
í því máli samþ. svohljóðandi til-
laga með 28 samhljóða atkv.: Fund-
urinn telur það vonbrigði mikil og
skerðing á eftirþráðu þingræði, að í
stað þess að birta opinberlega, kjós-
endum og þingmönnum til athugunar,
nýmæli þau og lagafrumvörp, er stjórn
vor væntanlega hefir samið og ætlar
að leggja fyrir þingið í sumar, — skuli
þeim nú sem fyrr hafa verið haldið
leyndum fram að þingtíma og þau
fyrst borin undir konung (í ríkisráð-
inu danska), áður en vér áttum kost
á að kynna oss þau, — og skorar á
þingið að gera sitt ítrasta til að ráða
bót á þessu í framtíðinni.
Sjávarútvegurinn.
Eftirfylgjandi tillögur samþ. í einu
hljóði:
1. Fundurinn skorar á alþingi að veita
Bjarna Sæmundssyni svo mikil laun
að hann geti gefið sig algerlega við
því, er snertir fiskirannsóknir og
fiskiveiðar, og sé honum gert að
skyldu að gefa út tímarit um fiski-
veiðar, er sé styrkt nægilega af
landsjóði.
2. Fundurinn skorar á alþingið að
veita rfflegan fjárstyrk til ábyrgð-
arfélags fyrir mótorbáta.
3. Fundurinn óskar að settir verði
fiskimatsmenn á stærstu fiskipláss-
um landsins og sé þeim greitt á-
kveðið gjald fyrir »tonn« fiskjar þess
er þeir meta, en séu ekki á föst-
um launum.
Mentamál.
Fundurinn skorar á þingmanninn
að beitast fyrir því, að sem allra fyrst
verði undið að framkvæmdum í menta-
málinu og að þingið verði sem rífleg-
ast í fjárveitingunni til þeirra. — Samþ.
í einu hljóði.
Búnaðarskólamálið.
Svohljóðandi tillaga samþ. í einu
hljóði: Fundurinn endurtekur áskorun
sýslunefndar N.-Múlasýslu á aðalfundi
hennar 17.—19- f- m. viðvíkjandi Eiða-
skólanum. — Áskorun sýslunefndar-
innar er á þessa leið:
»Sýslunefndin ítrekar þá áskorun
sameinaðs sýslufundar Múlasýslanna
27. ág. f. á. til alþingis, að neyða
ekki Austfirðinga til að leggja niður
þá einu mentastofnun er þeir eiga,
heldur halda áfram að styðja hana
svo hún megi verða til sem mests
gagns, og veita jafnframt sem rífleg-
astan styrk til húsabyggingar handa
Eiðaskólanum, með því sniði, sem
eigendur skólans taka ákvörðun um,
þegar þeir eru búnir að fá að vita
hverja stefnu þingið tekur í skóla-
málinu, eða alt að 10000 kr.
Landsbanka-útbú.
Fundurinn álítur að nú muni Lands-
bankinn hafa nægilegt fjármagn til að
setja hér upp útbú og krefst þess, að
þingið og landsstjórnin hlutist til um
að það verði tafarlaust framkvæmt,
samkv. 9. gr. bankalaganna. — Samþ.
með 15 samhljóða atkvæðum.
Slátrunarhús.
Fundurinn skorar á þingmanninn að
beitast fyrir, að veitt verði fé til slátr-
unarhúsbyggingar á Seyðisfirði. — Til-
lagan samþykt.
Samgöngumál.
í því máli voru samþyktar þessar
tillögur:
1. Fundurinn skorar á alþingi að semja
áætlun um strandferðir, haganlegri
en hingað til, og sæta því bezta
og aðgengilegasta boði sem fæst,
til að fullnægja þeirri áætlun. Aft-
ur á móti álítur fundurinn ónauð-
synlegt og því rangt að veita nokk-
urn styrk af landsfé til millilanda-
ferða, nema lítinn styrk til þess,
að póstskipin til Reykjavíkur komi
við á Austurlandi, — að minsta kosti
á Seyðisfirði — í báðum leiðum, f
janúar og desember.
2. Fundurinn skorar á þingið að veita
ekki meira fé en orðið er til Fagra-
dalsvegarins, fyrr en nákvæm og
áreiðanleg áætlun er gerð um, hvað
hann muni kosta.
Að öðru leyti lýsir fundurinn yfir,
að hann telur rétt að stærri vega-
gerðir og brýr, sem ekki er þegar
byrjað á, sé látnar bíða meðan ver-
ið er að koma á góðu hraðskeyta-
sambandi* innanlands.
3. Fundurinn skorar á þingið að setja
nefnd til að rannsaka Lagarfljóts-
brúarmálið frá rótum og alt er að
því lýtur og gefa nefndinni heim-
ild til að heimta upplýsingar sam-
kvæmt 22. gr. stjórnarskrárinnar.
Breyting þingtímans.
Fundurinn skorar á þingmann kjör-
dæmisins að vinna að því, að þingtím-
anum verði breytt þannig, að þing sé
haldið á vetrum. — Samþykt í einu
hljóði.
Afnám kjöttolls í Noregi.
Fundurinn skorar á þingið að fela
landsstjórninni að leita samninga við
norsku stjórnina um að afnema innflutn-
ingsgjald á íslenzku kjöti í Noregi. —
Annars óskar fundurinn að Norðmönn-
um verði með lögum gert erfiðara með
fiski- og síldveiðar hér við land. —
Till. samþ.
Innlend eldsvoða- og lífsábyrgðarfélög.
Fundurinn tjáir sig hlynta stofnun
innlends eldsvoðaábyrgðarfélags og lífs-
ábyrgðarfélags og skorar á alþingi að
hraða stofnun þess konar félaga eftir
því sem vera má.
* *
*
Gleðiefni var það yfirleitt, hversu
skoðanir kjósenda og þingmannsins
féllu saman í þeim málum, sem ann-
ars er ágreiningur um. Og eftir fram-
komu þingmannsins nú og á þingmála-
fundinum 26. ágúst f. á. munu kjós-
endur hans treysta því, að hann verði
ótrauður fylgismaður íullkomins þing-
ræðis og annarra vorra helgustu þjóð-
réttarkrafa.
Ályktun fundarins í undirskriftar-
málinu var hann algerlega samþykkur,
hefði máske viljað stíga þar feti fram-
ar, enda lýsti hann því yfir á fundin-
um í fyrra, að ráðherraskipunaraðferð-
in hefði »sært sína leikmanns tilfinn-
ing sem íslendings* og »gerði ráð
fyrir að það yrði þingmál, og þá á-
ríðandi að fá sterkan meiri hluta til
að samþykkja yfirlýsingu, er tæki það
skýrt fram, að framvegis viljum vér
ekki að það gangi til á sama hátt.«
í ritsímamálinu, er svo mjög snert-
ir fjárráð og sjálfstæði þingsins, má
* Austri setur þarna »ritsfmasamband<;
það er rangt, stóð ckki svo í tillögunni.