Norðurland - 08.07.1905, Page 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
Akureyri, 8. júlí 1905.
43. blað.
• •
llum þeim, sem með nær-
veru sinni og hverskonar
hluttekningu heiðruðu jarð-
arför föðurbróður okkan
Magnúsar Jónssonar úr-
smiðs, vottum við okkar innilegasta
þakklæti.
Hólmfr. Jónsdóttir.
Jónína G. Jónsdóttir.
Brynjólfur Árnason.
Ólafsmessu-hvöt.
eftir Björnstjerne Björnson.
(Á „Ólafsdag", 10. júní síðastl. stóð þetta
kvæði (á frummálinu) í norskum blöðum og
þaut óðara út um öll Norðurlönd. Pá höfðu
Norðmenn sagt sig úr bandalögum við Sví-
ana.)
Þú fólk, sem Ólafs helga hönd
úr hlekkjum braut er skírðust lönd,
sem fekk þér kristnu fræðin þín
og fermdi þig með blóði sín:
til Ólafs Guðs! með efni og hag,
á Ólafs helga messudag!
Hafirðu ei lög og heimaráð,
og heima þína wkonungs-náð“,
þá verður raunin ráðvilt böl,
þá riðar þú á völtum kjöl.
Af Ólafs lögum lærðu það:
„Land mittog Guðem#/" hann kvað.
Fyrir Guð og land hann geistist fram,
fyrir Guð og land sitt falla nam.
En aftur hló inn helgi krans
í hetjuaugutn sonar hans.
t>á svall um Noreg sigurhrós,
þá söng hún „Glöð“* við Niðarós.
Hið satna lögmál lífs og hags,
það lifir enn til þessa dags,
þrátt fyrir kvíða, kur og stans —
ef kóngurinn situr utanlands.
Heyr þú, sem Ólafs vígðir verk,
veri nú með oss hönd þín sterk!
Hvelf ljóssins þrá yfir lands vors bú;
lyft vorri þjóð í styrkleiks trú;
lát móður hverja sjá í sýn
í sigurkufli börnin sín;
ger alt hið dreifða eina bygð,
svo eflumst vér fyrir kraft og trygð!
jflatth. J.
* Klukkan í Kristskirkju, sem menn þótt-
ust heyra hljóma á undan orustunni suð-
ur á Hlýrskógsheiði í Slésvík, þegar Magn-
ús góði barðist við Vindaherinn mikla. Um
þá orustu kvað Arnór Jarlaskáld:
Vítt lá Vinda fiótti,
varð þars Magnús barðist
höggvinn valr at hylja
heiði rastarbreiða.
„Briffa"
heitir norskt gufuskip er hefir auglýsl
ferðir sínar í sumar frá Álasundi og Krist-
jánssundi til íslands. Skipið fer als 7 ferð-
ir, kemur hingað fyrst 17. þ. m. en fer
héðan síðast 21. nóv. Fastir viðkomustað-
ir hér á landi verða: Norðfjörður. Seyðis-
fjörður, Vopnaijörður, Húsavík, Siglufjörð-
ur og Akureyri.
Sróður á „ Cyrinni
Eftir Kfirl Finnbogason.
II.
2. flokkurinn er: »Til vina minna.«
Enn þá talar Páll við náttúruna eða
gegn um hana. Hann sendir »kveðju
að heiman« til frk. M. St. »Vorið«,
»Fljótið«, »Lindin«, »Lognið«, »Björk-
in«, »Rósin«, »Þrösturinn«, og »Hauk-
urinn«, flytja henni viturleg heilræði og
hjartnæmar óskir fyrir munn skáldsins.
Enn þá sama vongleðin:
Hver vetur þrjóta þó um síðir skal
og þungar nætur létta dökkum brúnum,
er vorið opnar heiðan sóiarsal,
og sóleyjarnar lyfta höfði’ úr túnum.
3. flokkurinn er: »Gaman og alvara«.
Þar er margt snjalt og vel sagt
spaugsyrði:
Farðu, góði, úr gærunni,
gráan úlfinn láttu sjá.
En týndu ekki ærunni,
hún er svo fjarskalega smá.
Þá mætti og minna á þegnskylduna :
Ó, hve margur yrði sæll
og elska mundi landið heitt
mætti hann vera í mánuð þræll
og moka skít fyrir ekki neitt.
En fyrst eg er búin að tilfæra þessar
tvær, má eg heldur ekki ganga fram hjá
vísunni um »Gaddavírinn«:
Enn þá hefir alþing sýnt,
það elski sína móður hlýtt!
Það hefir hana þyrnikrýnt
og þungum gaddasvipum hýtt.
Og um leið vil eg láta skáldið vita
það, að eg er óánægður við hann yfir
því, að hann lét ekki alla piningar-
söguna koma. Eg veit, að hann hafði
hana til og vona, að hann reiðist mér
ekki, þó eg setji hér seinnipartinn.
Hann er svona:
Þegar alt er komið í kring,
og kosin er hin nýja stjórn,
kannske hún fái krossfesting.
En hver mun þiggja slfka fórn?
Þetta eru nú alt of stuttir Passíu-
sálmar samt. Þeir endast ekki alla
föstuna.
»Þór og Thor« er mjög snjöll ríma
og skemtileg og sýnir ljóslega, að
skáldið á hægt með að sníða hug-
myndum sínum hæfan búning úr hinu
voðfelda vaðmáli íslenzkunnar. Eða er
ekki auðheyrt brakið og brimhljóðið
í þessari vísu:
Æsti kylja áföll stór,
yfir þiljur freyddi sjór,
drundi bylja dimmur kór
djúps úr hyljum réttist Þór.
Ýms fleiri kvæði góð eru í þessum
flokki t. d. »Rotturnar«, »Draugar«
og »rukkarar« o. fl. Þar segir skáld-
ið drauga nútímans vera »rukkarana«.
Þeir sækja að mönnum einkum um
jólin og nýárið eins og draugarnir
gerðu í gamla daga. Skuldareikning-
arnir eru flugur og sendingar vorra
tíma o. s. frv.
Renna um bygðir reikningar
ró og svefn, er banna;
ríkilátir rukkarar
ríða húsum manna.
Þessi ófagnaður herðir að hugum
fólksins eins og draugatrú og myrk-
fælni áður.
Þung er undiralda þessara orða:
Bóndi forlög sín þá sér
svarta gegnum þoku.
Sulti mörkuð, sinaber
seilist hönd til Ioku.
4. flokkurinn er.u »Söngvísur« og
er auðséð á þeim, að skáldið hefir
ort flestar þeirra af ytri en ekki innri
hvötum, því þessi flokkur er tiltölu-
lega efnis og yfirbragðs minstur. En
vel er orðum og áherzlum að jafnaði
hagað eftir því, sem lögin heimta.
5. flokkurinn, »Við ýms tækifæri*
er mest minni og samkomukvæði. Þar
eru öll eftirmæli, sem f bókinni eru,
og þó að eins tvö. Ekkert sérlegt
við þau.
Sést það á þessum flokki, að skáldið
er mikill vinur Þórs, því hér eru 3
minni hans og öll góð. Gæti eg vel-
trúað því, að hann héti á Þór til
»sæfara og harðræða«.
Hátt á lofti hamar þungur
hefji þrek og móð.
Braut í gegnum björg og klungur
brjóti ’ann vorri þjóð.
Skáldið byggir nýjar brautir á hverju
sumri.
Vel ort og kjarnmikil er »Hvötin«.
Við höfum sofið alt of lengi.
Meðan aðrar þjóðir vöktu, meðan
þær brutu gull úr grjóti landa sinna,
meðan þær drógu fjársjóð upp úr
djúpum hafsins við strendur vorar,
þá láum við milli þúfna á ströndinni
og hrutum hærra öldunum — eða
hærra skriðunum, sem eyðilögðu af-
dalina fyrir okkur. Við sváfum, með-
an skógar landsins eyddust og fún-
uðu og meðan órækt og illgresi námu
þá jörð, sem feður vorir helguðu sér
með logandi Ieifturskeytum norrænn-
ar karlmensku.
Þetta vakir fyrir skáldinu; og hann
hrópar til okkar:
Vökum, vökum! Vel er sofið . . .
Og við fáum strax að vita, hvað
við eigum að gera:
Sækjum djarfir djúpan víði,
drögum fé úr Ægis mundum,
gjörum fúafen að túni,
feyskið lyng að grænum lundum,
breytum urð í blómarein,
brjótum gull úr hverjum stein,
ryðjum, ryðjum beina, slétta braut
beint í auðsins hulda nægtaskaut.
Ef við vökum og gerum þetta:
Þá mun fagurt Iand að líta:
laufga skóga, haga græna,
blómleg tún og býli snotur,
breiðar engjar, garða væna.
Mér detta í hug orð Jónasar:
Fagur er dalur og fyllist skógi
og frjálsir menn, þegar aldir renna.
Það er eitthvert ættarmót
yfir þér og honum,
j IV. ár.
segir Páll Jónsson við mann, sem
talar illa um þjóf.
Hérna er auðséð ættarmót með
vonum skáldsins Jónasar Hallgríms-
sonar. Og segi eg hvorugum til
hneisu.
Já, vökum og störfum. Með því
einu móti getum vér orðið menn.
Oss gagnar ekkert að vera synir
manna, ef vér vinnum oss ekki borg-
ararétt í mannfélaginu sjálfir, því:
Vor hamingja felst í þeim framtíðarhag,
scm finnum og vinnum og náum.
Þar eigum vér gnægtir af gulli og baugum,
en gröfum það aldrei úr fornaldarhaugum.
6. flokkinum eru nokkurar þýð-
ingar.
Frumkvæðin hefi eg ekki og get
því ekki dæmt um nákvæmnina. En
valið á aðalkvæðinu »Þolinmæðin þraut-
ir vinnur allar«, ber ljós merki skálds-
ins.
Þá kemur 7. flokkurinn og eru þar
ýms kvæði úr leikritum skáldsins.
Skáldið er hér sjálfu sér samkvæmt:
Skugga þó að dragi á skínandi ljós,
skúr og stormur þjóti um blaktandi rós,
bak við hríðarmekki hinn bjarti röðull skín,
brosir okkur móti, er þokan loksins dvfn.
Von, von — altaf von.
Einkennilegur er »Duett« Hildar
og Skjaldvarar. Það er bardagi hins
illa og hins góða, hins fagra og hins
ófagra í mannlegri sál — eða um
mannlega sál. Milli þess, sem þær
syngja, heyrist kórinn bak við tjöldin,
eins og óskiljanlegir ómar lífsins —
komandi hvaðanæva frá umheiminum
til að blanda sér inn í bardagann.
Auðvitað endar þetta með sigri
hins góða og fagra. Skáldið hringir
Skjaldvöru niður með kirkjuklukkunni,
því tröllin — forneskjan — þola aldrei
heilaga hljóma frá jólhelgum turnum
trúarinnar.
Síðast er dálítill ljóðleikur: »Strik-
ið«. Lítið en laglega gefið olbogaskot.
Bókin er alls 193 bls. í 8 blaða
broti og kostar 2.50 kr. bundin í
skrautband, en óbundin 1.65 kr. Dá-
góð mynd af höf. fylgir.
* *
*
Víst er bókin góð sumargjöf.
Hún er full af bjartsýni íslenzkrar
vornætur og heilnæmur hlákuandi titr-
ar í tíbrá vonglaðrar vitundar yfir næst-
um því hverri blaðsíðu. Hana vantar
ekki heldur yl og alvöru sumarsins,
því jafnvel broslegustu gamanvísurnar
eru dularklædd alvara, sem við tök-
um ofan fyrir með lotningu, ef hún
kastar af sér kuflinum.
Hún er talandi tákn þess, að
»Táp og fjör og frískir menn
finnast hér á landi enn,«
menn, sem eiga þrek og þrautseigar
vonir.
Og það er sannfæring mín, að það
verði þessir menn, sem bera merki
þjóðar vorrar til sigurs, en ekki hinir
sem þeyta vonarneistum út í náttmyrkr-
ið að eins til þess, að láta þá deyja