Norðurland - 29.07.1905, Blaðsíða 2

NI.
hefir verið hneptur í varðhald, en ekki
er neitt orðið uppvíst í þessu máli enn.
4. þ. m. hafa verið samþykt í full-
trúamálstofu Frakka lög um aðskilnað
ríkis og kirkju, og hefir þeim mála-
lyktum verið tekið með fögnuði meðal
manna.
Hinn frægi franski sócialistaforingi
og friðarvinur Jaurés hafði ákveðið fyrir
nokkuru að ferðast til Þýzkalands og
halda tölur í Berlín og fara þar með
friðarmál; en nú hefir þýzki ríkiskanzl-
arinn Búlow bannað Jaurés stranglega
að tala opinberlega í Berlín og beðið
þýzka sendiherrann í París, Radolin
fursta, að sjá svo um, að Jaurés hætti
við för sína.
Ungverjaland.
Nýtt ráðaneyti var myndað þar fyrir
skömmu. Fejervary baron er forsætis-
ráðherra. Þetta ráðaneyti, sem Fejer-
vary hefir myndað, mætir mikilli mót-
spyrnu. Menn segja, að það sé á móti
þingi og stjórn landsins. Við fyrstu sam-
komu þess í fulltrúamálstofunum létu
menn f ljós óánægju sína yfir ráða-
neytinu og lýstu vantrausti sínu á þvf.
Það hefir heldur ekki fengið betri við-
tökur í stórmennaþinginu. Fejervary
forsætisráðherra er 72 ára gamall og
hefir áður verið hermálaráðgjafi um
langa tíð.
Rússland.
Rússastjórn hefir farið fram á, að
sett verði á fjárlögin 525 miljóna
rúbla tillag til þess að byggja nýjan
flota, sem verði lokið við eftir 7 ár.
Þetta hefir vakið mikla óánægju og
gremju meðal manna.
í Moskva og grend við þá borg er
vígbúnaðurinn rekinn með miklu kappi.
Það er mælt, að þaðan séu sendir 6
járnbrautarvagnar með varaliðsmenn á
hverjum degi til ófriðarstöðvanna í
Asíu.
Yfirvöldin fara á náttarþeli heim í
híbýli manna og flytja þá beina leið
til járnbrautarstöðvanna, en láta halda
öflugan vörð um þá. Mönnum er einu
sinni ekki gefið leyfi til þess að kveðja
kunningja sína og ættingja.
Fólkinu gremst mjög, sem auðvitað
er, alt þetta athæfi stjórnarinnar; fregn-
ir þær sem borist hafa þennan mánuð
skýra svo frá, að þar sé víða róstu-
samt í landi um þessar mundir. Líf-
varðarforingjar í St. Pétursborg hafa
myndað félag með sér og bundist
samtökum um, að myrða alla stór-
fursta Rússlands. Þeir höfðu ákveðið
að byrja á Vladimir stórfursta, sem
er yfirmaður lífvarðarins. Þeir höfðu
boðið honum til kvöldverðar og ætluðu
að ráða hann þar af dögum, en einn
af samsærismönnum ljóstraði upp á-
forminu og var þeim því öllum varp-
að 1' fangelsi. Allir þessir menn eru
af beztu ættum Rússlands.
í Ódessa hefir um nokkura hríð alt
verið í uppnámi; ástandið hið versta.
Þar hafa verið háðir blóðugir bardag-
ar á götum borgarinnar og fleiri þús-
und manna drepnir.
Því nær öll höfnin þar hefir verið
eyðilögð og öll vöruhús og stærri bygg-
ingar brendar til ösku, sömuleiðis hafa
4 rússnesk gufuskip verið brend þar.
Herlið og lögreglulið hefir ekkert
ráðið við óróaseggina, sem hafa haft
yfirhöndina um tíma. Borgin hefir ver-
ið sett f hervörzlur.
Óeirðirnar hafa brotist út víðar. í
Sebastopol hafa verið mikil uppþot á
182
götunum og ýmsar opinberar bygg-
ingar verið eyðilagðar.
Herliðið á Svartahafsflotanum hefir
gert uppreisn.
Menn hafa ekki gert sér háar hug-
myndir um agann á þessum flota, og
nú hafa menn sannfærst um það, að
þar gengur flest á tréfótum.
Eitt af þeim nýjustu og beztu skip-
um Svartahafsflotans er »Knjas Potem-
kin«. A því hefir verið 930 manna liðs-
afli. Svo bar við 28. f. m. um borð á
þessu skipi, að einn hásetinn kvartaði
yfir vistinni við skipstjórann. Hann brást
reiður við, dró sverð sitt úr slíðrum og
klauf dátann í herðar niður. Þá gerðu
hinir liðsmennirnir uppreist og vildu
hefna félaga síns. Skipstjóri og flestir
yfirmenn voru höggnir niður á svip-
stundu. Skipshöfnin réði svo lögum og
lofum á »Potemkin« um hríð. Þeir sigldu
skipinu nokkura daga um Svartahafið
og komu við á ýmsum höfnum og
heimtuðu þar vistir, og hótuðu íbúun-
um ella að skjóta á borgina. Nú hafa
þeir gefið sig á vald stjórninni í Rúmeníu
og selt skipið af hendi móti því, að
þeir yrðu eigi afhentir Rússastjórn.
Nú hefir Rússastjórn heimt skip sitt
aftur.
Það er mælt, að herliðið á 4 öðr-
um herskipum Svartahafsflotans, sem
l’ggja v>ð Sebastopol, hafi farið að
dæmi félaga sinna á »Knjas Potem-
kin« og drepið yfirmenn sína eða sett
þá fasta, sem ekki vildu snúast í lið
með uppreistarmönnum. En eftir nýj-
ustu fregnum að dæma, hefir þessi
uppreist kafnað í fæðingunni. En hér
er ekki ein báran stök, því að víða
er pottur brotinn í Rússlandi.
A þeim hluta rússneska flotans, sem
er í Eystrasalti við Libau hafa liðs-
mennirnir gert uppreist. Hermennirnir
brutust inn í vopnabúrin 1' Libau um
nótt, rændu byssum og skutu á bú-
staði sjóforingjanna. Það hafa menn
fyrir satt, að uppreistarfélög í Rúss-
landi hafi komið þessum óeirðum, í
Ódessa og Libau, af stað, sem hafi
gert áform og uppástungur fyrirfram
um uppþotið.
Pólland.
Þar hafa verið um nokkura hríð róstur
og óeirðir meir en nokkuru sinni áður.
Almenn verkföll segja menn að hafi ver-
ið þar í flestum hlutum landsins; þó
hefir gauragangurinn verið mestur í
bæjunum Varshav og Lodz, sem er
Gyðingabær. Vinnulýðurinn hefir dreg-
ið rauða fána upp á verksmiðjunum
og vinnuveitendur og embættismenn
hafa orðið að flýja innfyrir landamæri
Þýzkalands, og alt ber vott um hina
mestu óöld. Menn geta þess til, að
helzta orsökin til þessara síðustu ó-
eirða séu herútboð, sem byrjað hefir
verið á að nýju fyrir nokkuru. í Lodz
hefir verið skipaður hervörður um
borgina.
Ófriðunnn milli Japana og Rússa.
Af ófriðinum á landi hafa ekki bor-
ist margar eða miklar fréttir. Menn
hafa um nokkura stund búist við að
háðir yrðu blóðugir bardagar í Mand-
shúríinu, en enn þá hefir að eins frézt
um smáorustur, sem háðar hafa verið
í miðjum júní. Þessar skærur hafa átt
sér stað milli útvarðanna við Liushian-
jang og hörfuðu Rússar undan. Síðar
réðust Japanar á Rússa við Liaojang-
vapin og ráku lið þeirra á flótta.
Japönum gengur bezt í sókninni í
Kórea. Menn halda að Oyama hafi í
hyggju að halda liði sínu á milli Vladivo-
stok og Kirin og reka Lenevitsh hers-
höfðingja Rússa til baka með lið sitt
til Charbin. Liðsaflinn kvað vera aukinn
af beggja hálfu með miklu kappi. Sagt
er, að ástandið í Charbin sé hið versta;
þar hefir »kólera« geisað og öll sjúkra-
hús hersins, sem eru 21 að tölu, þegar
áður troðfull af særðum mönnum.
Síðustu fregnir skýra svo frá, að
Japanar hafi 7- Þ- m. gengið á land
í eyjunni Sachalin. Japanskur floti kom
í nánd við höfuðstaðinn Korsakorsk
og skaut á borgina. Foringi rússneska
hersins veitti viðnám, svo lengi sem
unt var, en varð að lokum að gefast
upp og flýja borgina, en lét sprengja
allar fallbyssur við strendurnar í loftið
og brenna allar byggingar stjórnarinn-
ar. Því næst settu Japanar lið sitt á
land í Sackalin.
Friðarhorfurnar.
Nú er málinu komið svo langt, að
valdir hafa verið fulltrúar af beggja
hálfu. Fulltrúar Rússa eru R. R. v.
Rosen, baron, sem nú er sendiherra
Rússa í Washington; hinn er N. V.
Muraviev, greifi, sendiherra í Róm.
Japanar hafa kosið þessa fulltrúa: J.
Kamura, baron, sem er utanríkisráð-
herra í Japan og Takahira Kajoro, sem
er sendiherra Japana í Washington.
Þessir menn eru álitnir, sem auðvitað
er, hinir snjöllustu og reyndustu stjórn-
vitringar beggja þjóðanna. Það hefir
þegar verið ákveðið, að þeir skyldu
mætast í Washington í byrjun ágúst-
mánaðar og taka þá til starfa við
friðarsamningana.
Orikkland.
13. júní var forsætisráðherra Dely-
annis myrtur. Þegar hann var á leið
til ríkisþingsbyggingarinnar réðst mað-
ur nokkur Gheraki að naíni á hann og
stakk hann hnífi í kviðinn. Eftir nokkura
tíma var ráðherrann örendur. Delyannis
var mesti hæfileikamaður og naut mikill-
ar hylli í landi sínu. Menn urðu því
sem þrumulostnir er þeir heyrðu um
morðið. Morðinginn er eyðilagður spila-
gosi. Hann er óbótamaður hinn versti.
Hann hefir játað það, að hann ætlaði
að hefna sín á Delyannis, því að hann
hefði látið loka spilahúsum í Grikklandi.
Maður þessi hafði áður myrt konu eina
og verið dæmdur í 18 ára fangavist.
Hann er 35 ára.
Ráðaneytið hefir sagt af sér, en kon-
ungur hefir falið Ralli að mynda nytt
ráðaneyti aftur.
England.
Fregnir hafa borist um að ískyggi-
Iegir fjárdrættir, sem átt hafa sér stað
við útbúnað og sending vista til her-
liðsins enska í Suður-Afríku eftir Búa-
stríðið, séu nýlega komnir fyrir dags-
ljósið. Það er mælt að Balfours ráða-
neytið hafi verið illur þrándur í götu
Williams Buller hershöfðingja, sem var
formaður nefndar þeirrar er átti að
rannsaka málið í Transvaal.
Það þykir æði grunsamt, að öll skjöl
og skilríki, sem snerta þessa fjárdrætti
eru horfin úr hermálaráðaneytinu.
Málið hefir verið á dagskrá í neðri-
málstofunni og verður hermálaráðherr-
ann Arnold Forster, að standa þar
fyrir svörum.
Balfour ráðaneytisforseti hefir sett
nefnd í málið.
Síðari fregnir skíra svo frá, að Bal-
four sé í miklum vanda staddur og
mönnum þyki hann nokkuð hvikull og
ósjálfstæður og búast menn við því, að
töluverðar breytingar verði á ráðaneyt-
isskipuninni innan skamms.
Spánn.
Rárðaneytið hefir sagt af sér og
konungur hefir veitt úrsögninni mót-
töku. Sfðari fregnir skýra svo frá, að
Alfons konungur hafi falið Montero
Rios að mynda nýtt ráðaneyti.
Ameríka.
Hay utanríkisráðherra Bandaríkjanna
er nýlega dáinn. Hann er álitinn einn
af duglegustu stjórnendum Ameríku og
hefir gengt stöðu sinni langa tfð.
Hay var upphafsmaður að því, að
Bandaríkin hafa farið að skifta sér af
»heimspólitíkinni«.
Root sem áður var hermálaráðgjafi
er orðinn utanríkisráðherra í stað Hays.
Járnbrautarslys varð fyrir nokkuru
á járnbrautarlest, sem fer milli New-
York og Chikago.
Það var viðhafnar járnbrautarlest,
sem kom frá Chikago og fór með 70
mílna hraða og hljóp af teinunum við
Mentor.
Margir vagnar moluðust og brunnu;
13 manns dóu og 21 særðist.
Þetta var heimsins hraðasta lest og
jafnframt íburðarmesta.
I henni voru bókasöfn, rakarabúðir
og allskonar böð.
Cuba.
Fyrir nokkuru er dáinn Maximo Go-
mez frelsishetja hin mesta 69 ára að
aldri.
Hann stóð fyrir frelsisbaráttu Cubu-
manna, sem hófst í janúarmánuði 1895.
Þessi frelsishreyfing stóð með miklu
fjöri þegar stríðið milli Spánar og
Norðurameríkumanna hófst, sem leiddi
til þess að Cuba varð frjáls frá yfir-
ráðum Spánar.
Sama daginn sem Gomez dó hafði
stjórnin á Cuba veitt henum 100,000
dollara að heiðursgjöf.
Afríka.
Tippó Tip er dauður. Hann er kunn-
ur af ferðasögum Afríkufarans fræga
Stanleys, sem andaðist í fyrra.
Hann var arabískur að ætt, djarfur
sniðugur og duglegur og séður í öll-
um viðskiftum. Hann er fæddur 1837
og hefir lifað mestan hluta æfi sinnar
í Afríku. Hann var upprunalega þræla-
sali; en svo aflaði hann sér nokkurr-
ar menningar Norðurálfu þjóðanna og
varð handgenginn Afríkuförum frá Norð-
urálfunni.
í fyrstu hjálpaði hann Cameron á
ferðum hans yfir Kongo til Urua árið
1874; seinna gekk hann í þjónustu
Stanleys og var honum bezta hjálpar-
hella. Tippo Tip var mörg ár land-
stjóri á landahluta þeim, sem liggur
við »Efri-Kongo«, en þenna starfa
tókst hann á hendur með því skilyrði
að hann hætti við þrælaverzlun. Þessi
starfi átti vel við hann, því nú gat
hann svalað metnaðargirnd sinni og
valdafíkn.
Maxim Qorki.
Fregnir hafa borist um, að hætt sé
við ákærur þær, sem bornar voru á
hinn fræga rússneska rithöfund og
skáld Gorki og málið látið niður falla
þegjandi.
Hann var kærður fyrir það, að hann
hefði tekið þátt í stjórnarbyltingartil-
raunum.