Norðurland - 12.08.1905, Side 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
48. blað.
Akureyri, 12. ágúst 1905.
ár.
Hér með er skorað á
pá, sem skulda dán-
arbúi Magnusar
heitins Jónssonar
úrsmiðs á Akureyri,
að greiða skuldirnar undirrituð-
um skuldheimtumanni búsins fyr-
ir 1. dag nóvembermánaðar næst-
komandi.
Þess skal getið um leið, að
eftir pann tíma mun önnur á-
kvörðun verða tekin um inn-
heimtu á þeim skuldum, setn
pá verða ógreiddar.
Akureyri 10. ágúst. 1905.
Xf- Sigurðsson,
verzl. bókhaldari.
Samningurinn uið
gufuskipafélagið.
Hált hefir mörgum orðið á því í
viðskiftalífinu að vilja hafa aðra fyrir
varaskeifu, til }>ess að komast að betri
kaupum við þann, sem verið er að
semja við. Það getur farið svo, að
varaskeifan, sem átti vera, kæri sig
ekkert um það að láta noti sig svo,
hugsi eitthvað á þá leið, að úr því
að ekki eigi að gera við sig samn-
inginn hvort eð er, þá sé eins gott
fyrir sig að koma hvergi nærri hon-
um, samningsaðilar geti sjálfir séð fyr-
ir sínum samningum.
Þetta er almenn regla í viðskiítalífi
manna á meðal.
En þó þetta sé svo, sýna þó dæm-
in oft, að mönnum getur tekist í bili
að hafa aðra fyrir varaskeifur í við-
skiftum sínum og ná með því f bráð
betri kaupum, þó ekki þyki sú aðferð
sérlega virðuleg. Eitt af dæmunum
upp á það er samningur sá, er gerð-
ur hefir verið af þinginu við Samein-
aða gufuskipafélagið, um ferðir hing-
að til lands og með ströndum fram.
Engin minsta ástæða er tii þess að
ætla að Sameinaða gufuskipafélagið
hefði veitt minstu tilslökun frá fyrra
samningi, ef það hefði verið eitt um
hituna, ef enginn hefði orðið til þess
í þetta sinn að keppa við það. Hvað
sem menn annars dæma um starfsemi
gufuskipafélagsins hér við land og
hvernig sem menn líta á samninga þá,
er við það hafa verið gerðir af vorri
hálfu hingað til, þá hljóta þó allir að
vera sammála um það, að félagið hef-
ir ætíð farið eins langt í samningun-
um við oss og það hefir komist, fylgt
fyllilega og feimnislaust þeirri kaup-
mannsreglu, sem tíðust er í heiminum.
Skoðanir manna geta því varla ver-
ið skiftar um það, að vér eigum stór-
kaupm. Thor E. Tulinius það að þakka
að félagið hefir í tilboðum sfnum fært
sig niður um 90 þúsund krónur á
næsta fjárhagsári. Þetta er ekki neinn
smáræðis gróði fyrir landið. Margur
hefði sagt að oss munaði um minna,
ekki sízt eins og á stendur, þegar
jafnmiklar kröfur eru gerðar tll fjár-
veitingarvaldsins bæði af þjóð og stjórn.
Ekki sýnist það neitt ólíklegt, þó ýms-
ir verði til þess að hugsa á þá leið, að
Tulinius hefði verið góðs verður af
þinginu fyrir þetta og ekki sýnist það
neitt óeðlilegt þó sannsýnir menn hefðu
hugsað sem svo, að ef hann biði ekki
lakari kjör en keppinautur hans, þó
væri hann fyllilega þess maklegur, fyr-
ir niðurfærsluna, að fá þá lfka ferð-
irnar, eða styrkinn til þeirra.
En eftir fréttum þeim, sem komnar
eru af þinginu og birtar hafa verið í
síðasta blaði Norðurlands, verður ekki
betur séð en að hann hafi ekki að eins
boðið eins góð kjör, heldur hafi hann
meira að segja boðið betri kjör. Gufu-
skipafélagið sameinaða býður 29 ferð-
ir fyrir 60 þúsund kr. styrk, en Tul-
inius bauð 36 ferðir fyrir 20 þúsund
krónur
Það munar hvorki meira né minna
en um sjö ferðir og 40 þúsund kr.
Sjálfsagt getur það verið að S. g.
hafi haft eitthvað að bjóða umfram
Tulinius, t. d. stærri skip eða eitthvað
haganlegri ferðir, en hætt er þó við
að flestum finnist það nokkuð hæpið af
fulltrúum vorum, að taka þessa vænt-
anlegu yfirburði félagsins, ef þeir ann-
ars eru nokkrir, fram yfir 7 ferðir
og 40 þús. kr. Þessir yfirburðir hafa
ekki verið svo fjarska augljósir hing-
að til. Fargjaldið á skipum Sam. gufu-
skipafél. hefir t. d. alt að þessu ver-
ið miklu hærra en á Thoreskipunum,
og ennþá er fæðið á skipum Sam. fé-
lagsins miklu hærra á dag en á skipum
Thorefélagsins. Ekki bendir það held-
ur á þessa yfirburði að allur þorri
manna virðist í seinni tíð sækjast eft-
ir að fara heldur með Thoreskipun-
um, en hinum, ef þess er kostur, og
þetta gera jafnvel mjög efnaðir menn,
sem ekki er ástæða til að ætla það
um, að þeir sjái í nokkurar krónur, ef
verulega betra er í boði.
Fyrir vort Ieyti fáum vér ekki bet-
ur séð, af upplýsingum þeim sem fengn-
ar eru, en að Tulinius hafi boðið betri
boð en félagið, og ekki getum vér
með nokkuru móti skilið það að tilboð
hans hafi ekki verið eins gott.
En hafi svo verið, sýnist það mjög
varhugaverð ráðstöfun af þinginu að
hafna boði hans.
Þingið var þó siðferðislega bundið
við það að heita honum styrknum, því
honum einum átti það að þakka, að
það gat komist að viðunandi kjörum
ei annars þessar fáu ferðir Sameinaða
félagsins eiga að teljast viðunandi. Hætt
er reyndar við að mörgum mundi finn-
ast annað, ef elcki væru ferðir Tulin-
iuss til þess að bæta þær upp.
En hver verður afleiðingin framvegis
af þessari ráðstöfun þingsins ? Það er
sú spurningin sem er þýðingarmesta
atriðið í þessu máli. Tulinius mun líta
svo á að sitt tilboð hafi verið betra
en félagsins og svo munu margir gera
með honum. Hverjar líkur eru þá til
þess, að þingið fái hann til þess í
annað skifti að vera varaskeifa? Er
sennilegt að sá maður geri þinginu
tilboð framvegis, sem það sýnir lítils-
virðingu, þó hann geri því stórgreiða?
Og fari þá svo að hann fáist ekki til
að bjóða móti félaginu, hver verður
þá til þess ?
Verður þá ekki þessi ráðstöfun þings-
ins til þess, að vér erum bundnir enn-
þá fastar á klafann hjá Sameinaða fé-
laginu, verðum að vera eins háir og
lágir og því þóknast og taka hverjum
þeim kjörum er það bíður oss?
Þetta er athugaverðasta og viðsjár-
verðasta hliðin á þessari ályktun lög-
gjafa vorra.
Varaskeifurnar fást venjulega ekki
nema einu sinni.
'(
Bækur.
Skírnir. Tímarit hins íslenzka
Bókmentafélags. Ritstjóri
Guðm. Finnbogason. Rvík.
1905. I —II.
Þegar gamli Skírnir var nærri orðinn
áttræður kastaði hann ellibelgnum. Við-
burður er þetta í sögu Bókmentafé-
lagsins. Smátt og smátt hefir svo far-
ið, að félagið hefir algerlega þokast
út úr meðvitund þjóðarinnar, þó miklu
hafi verið til þess varið af almanna
fé. Þeir sem mestu hafa ráðið um fé-
lagið, hafa litið svo á, að því bæri
skylda til þess, að gefa út þau rit,
sem engan gátu fengið forleggjarann.
Hinu hefir minna verið sint, að félagið
misti alt tangarhald á þjóðinni og fé-
lagsmanna talan hér á landi varð al-
veg hlægilega lítil.
Fullkomin óánægja hefir verið yfir
þessu í landinu. Allflestir hafa fundið
til þess, að mikið af bókunum var
ekki við hæfi allrar alþýðu, þó þær
hefðu að geyma margháttaðan fróð-
leik. Þeir hafa litið svo á, að réttast
væri að gefa bækur þessar út í fáum
eintökum með opinberum styrk, en
þær ættu ekki að verða Bókmenta-
félaginu til byrðar.
Hin nýja útgáfa Skírnis er ein af
þeim tilraunum, er menn hafa verið
að gera til þess, að þoka Bókmenta-
félaginu í betra horf, færa það nær
hug og hjarta þjóðarinnar.
Til þessa starfs hefir ritstjórinn
eflausf marga kosti. Hvað vel honum
kann að takast það, er þó enn þá
óséð, því varla er sanngjarnt að fella
ákveðinn dóm um það enn, þó tvö
hefti séu komin út undir ritstjórn
hans.
Nokkurar góðar greinar eru í þess-
um tveim heftum. T. d. má nefna
greinina um Egil Skallagrímsson, eftir
ritstjórann nú í síðara heftinu; margt
í henni er prýðisvel sagt. Líkt má
segja um grein Guðmundar Magnús-
sonar um lífsaflið og yfir höfuð eru
allar ritgerðirnar boðlegar og sumar
góðar.
Jarðarför okkar elskuðu dótt-
ur, Ingibjargar, sem andaðist 6.
þ. m., er ákveðið að fari fram
frá heimili okkar fimtudaginn
17. þ. m. kl. 12 á hádegi.
Oddeyri, 10. ágúst 1905.
Jcikobína Jónsdóitir.
Sigurður B. Jónsson.
En þó er það svo að ennþá finst
oss sem ritið vant» það að mestu, sem
vér höfum mesta þörfina á. Vér þurf-
um að fá tímarit, sem riðji braut fyr-
ir nýjar hugmyndir, bæði í andlegum
og líkamlegum heimi, færi þjóðinni
nýja lífsstrauma. En jafnframt þurfa
þau að taka til grandgæfilegrar athug-
unar öll hin stærstu mál, er gerast
með þjóðinni, taka þau til vandlegrar
meðferðar, skýra þau fyrir þjóðinni
hispurslaust en hlutdrægnislaust.
Mörgum þykir krafan víst nokkuð
hörð, sumum ef til vill óbilgjörn, en
þó er það svo að ella koma tímaritin
oss ekki að fullum notum. Það er
fróðlegt að lesa um dularliti dýranna
og leturgerð og leturtegundir, en hve
miklu meira hefðu eklci eyru þjóðarinn-
ar opnast ef t. d. boðin hefði verið
óhlutdræg ritgerð um loftskeytasam-
bönd eða söguleg og lagaleg rannsókn
á sjálfstæðisrétti vorum og hagfræðis-
legar athuganir um sjálfstæðismegn
vort.
Nl. óskar ritstjóranum til heilla og
heiðurs með tímaritið ; sjálfsagt má
treysta því að það verði ætíð gefið út
með smekkvísi og að ekkert eiginlegt
léttmeti verði á borð borið, en ein-
mitt af því að mikils má vænta af rit-
stjóranum er líka rétt að krefjast hins
bezta.
Ársskýrsla Ræktunarfélags
Norðurlands 1904. Ak-
ureyri. 1905.
Skýrslan er í þetta sinn einkar mynd-
arleg, yfir ioo bls. að stærð og þurfa
því félagsmenn sízt að kvarta yfir því,
að ekki fái þeir nokkuð fyrir tillag
sitt.
Bókin byrjar, eins og sjálfsagt var,
á minningarorðum um einn aðalstofn-
andi félagsins og fyrsta formann þess,
Pál heitinn Briem. Grein þess er eft-
ir núverandi formann félagsins, alþing-
ismann Stefán Stefánsson á Möðruvöll-
um, og var hann að sjálfsögðu manna
bezt kjörinn til þess að skrifa hana,
því hann mun hafa verið kunnugri Páli
heitnum Briem en allir aðrir honum
vandalausir menn hér nyðra og hafði
jafnframt manna bezt hæfileika til þess
að meta starfsemi Páls réttilega. í
grein þessari er þó nálega eingöngu
rætt um starfsemi hins látna merkis-
manns í þarfir landbúnaðarins, en flestu
öðru slept, eins og líka eðlilegt var
í þessu riti. Greinin er mjög vel rit-
uð og fylgir henni mynd af P. Br.
Þá er alllöng grein eftir Sigurð Sig-