Norðurljósið - 19.12.1889, Blaðsíða 2

78
NORÐURLJÓSIÐ.
1889
stíflurnar sro eigi úr fyrri en vorkuldar eru um garð
gengnir.
í hreppi pessum var eg 28 daga við jarðabútavinnu og
sumarið 1888 var eg par eitinig 21 dag; annað lietír par
eigi verið unnið að jarðabútum, nema í Höfn hjá Jólianni
bónda Jónssyni hetir fyrir nokkrum áruin verið sléttaður eigi
alllitill blettur í túninu.
Túnin er« par víðast mest öll pýfð og. ræktarlítil, og
er pað ræktarleysi mest allt áburðarskorti að kenna, en eigi
jarðveginum.
J>essi bæði sumur var eg meir en helminginn af tíman-
um við túnasléttun, og brýndi fyrir mönnum að leggja
yfir höfuð mesta alúð við túnræktina. J»að er á flestum
bæjum par í firðinum sú arðsamusta jarðabót, sem hægt er
að gjöra. Túngirðing er par, sér í lagi á sumum bæjum,
bráðnauðsýnleg og ætti að ganga fyrir sléttuninni. J>ví pótt
skepnur séu fáar, pá eru túuin surastaðar illverjandi fyrir
hrossum. J>ar verður girðingin að sitja i fyrirrúmi, svo að hin-
ar nýju sléttur ekki traðkist strax í sundur og ónýtist.
Á Siglunesi var eg 3 daga við túnasléttun. J>ar liggur
ágætlega við að koma á æðarvsrpi niður á nesinu, en til
pess parf að hlaða vörzlugarð pvert yfir nesið. J>ar hefir
fyrir nokkrum áruin verið byrjað á garði, og ef að hann
yrði lagður á sama stað eru pað um 25 dagsverk að hlaða
garðinn. |>að er sárt að sjá fuglinn í hópum par rétt í
kring, en hafa engan arð af honutn, bara fyrir framkvæmdar-
h-ysi.
Austan við Siglufjörð er Héðinsfjörður og skerst f *uð-
vestur. Hann er pröngnr, rúm míla á lengd, og fjöllin pver-
hnípt niður i sjó. Inn af sjónum gengur daldrag með litlu
undirlendi, sem ber nafn af firðinum og I pTÍ eru
4 bæir; sá 5. er Vík austan megin við fjarðarbotniun, mikil
og góð jörð, einkum sjóarjörð. Landið beggja nicgin fjarðar-
ins liggur undir Vík; út á firðinum sð Vestan er selalátur.
og er par töluverð kópaveiði í nætur pegar keiuur fram á
sumarið. Fyrir isnan fjörðinn er stöðuvatn allmikið, er ber
nafn af firðinum. er í pvi nokkur silúngsveiði; úr pví ligg-
ur ós út i sjóinn. Inhan við vatnið eru aðalengjarnar frá
Vík, pað eru blautar mýrar hallalitlar. Eg var 3 daga íVík
að gjöra skurt'i í mýrar pessar og mæla út aðra skuiði, er
síðar skyldu teknir.
Milli sjávarins og vatnsins er æði stór landsspilda
c. 170—180 faðmar á breidd. og liggur par mjög vel við að
koma á æðarvarpi. Má hafa ptr sjálfvarið með pví að girða
fyrir á einn veginn og er pað c. 177 faðmar. An mikillar
fyrirhafnar mætti búa til dálitinn varphólma í vatninu rétt
við, og styddi pað mjög að pvl, að hæna fuglinn að.
J>að er almennt i breppi pessum, að túnin erti arðli'til
og i órækt, og er sjálfsagt að tíðarfarið á nokkurn pátt i pvi,
en hitt er lík* að túnræktin er á lágn stigi. {>au fá ekki
aburð •nema lítið eitt í saroanburði við pað, sem parf, hann
illa birtan, eins og svo víða við brennur , og pá er ekki von
að jörðin geíi manni afrakstur. Hér hagar pá svo til að á-
burð iná liafa bœði mikinn og góðan. Svarðartekjaer nægi-
leg. svo sauðataðið má hata til áburðar, jarðirnar erti margar
við sjó, svo ef að fiskiúrgangur. pang og pari væri vel bag-
nýtt. pyrfti ekki að vera áburðarskortur, en hér er ekki rúm
til að tala nm meðferð pess til áburðar.
Garðrækt hetir ekkert verið stunduð, fvr en í sumar
var á einstöku stað sáð til gulrófua og Itefir pað heppnast.
Aðal atvinnugreinir peirra er sjóárútvegurinn, skepnurn-
ar eru fáar, en bera góðan arð. Ærin mjólkar t. d. á flest-
um bæjum allt að 3 merkum f mál fyrst eptir fráfærurnar;
er pað bæði að pakka landgæðum og landrými. einnig er fé
par fremur iagið til mjólkur en liolda.
‘ í‘> • l •' ' ‘ 1 f; ' / . í/i :
II. f>ór odd6ta ð a hr e pp it r.
Hreppur pessi liggur fyrir Ólafssfirði, er skerst til suð-
esíuis úr Eyjafirði utarlega; pað er allmikil sveit, er liggur
inn af firðinum og nefnist Ólafsfjörður. Á renmir eptir
honitin íniðjum, er ber nafn af firðiuum. {>:ir er allmikið
stöÖuvntn og er i pví töluverð veiði. Meðfram pví sumstaðar
liggur mjög vel við að koma á æðarvarpi, en pað kostarauð-
vitað nokkra fyrirhöfn, en I pað ættu menn ekki að horfa,
pvi hcr á landi hefir bóndinn ekki eins mikinn arð af neinu
eins og æðarfuglinum, par sem \arp er til muna.
í firðinum eru iniklar og grasgefnar engjar, og geta
teltið miklum umbótum. Túnin liggja einnig vel fyrir uin-
bótum; pau eru víða stór, en flest eru pau pýfð, en pó gras-
gefin í purka og hitasumruin, og geta borið góðan arð ef
pau hefðu nægan áburð. Svarðartekja er par og mætti pví
hafa sauðatað til áburðar. En hér er sem víðar, að fram-
farir í búnaði eru í barndómi, eins og von er til. Bændur
eru par efnalitlir og pað er l fyrsta sinn í suraar, sem peir
fengu mann til að leiðbeina sér i peirri grein. {>að er nú
að vakna áhugi ineðal peirra, með að færa sér gæði jarðar-
innar í nyt, og er pví vonandi að sveitin hati batnandi frain-
tíð fyrir höndnm,
I hreppi pessum var eg 18 daga við jarðabótavinnu,
mest vit skurðagröpt og á prem bæjutn við túnasléttu. {>ar
liefir ekkert verið untiið áður að jarðabótum og verkfæri til
peirra liluta eru par engin til.
{>ess sjást menjar, að garðrækt hefir fyrir eina tíð verið
nokkuð stunduð í Ólafsíirði, en hún heíir nú til nokkurra
ára legið i dái, par til nú, er aptur »ð vakna áhugi á henni
hjá einstaka manni. A Beykjum lremsta bænutn í lirðin-
um, er gamall garður hjá lauginni. sem ekki helir verið sáð
í nú til margra ára. {>ar er jarðhiti, og myndi pvi kart-
öpluvöxtur ekki bregðast þar með góðri hirðingu.
í Ólafsfirði erti landkostir góðir, en vetrarríki er par
mikið, talið er að purfi 3 hesta af meðalbandi handa kindinni,
til pess ásetningur geti talizt góður. Málnyta er par ágæt
svipuð og í Hvanneyrarhrepp. Fé er par yfir höfuð heldur
gott, stórt og lagið til mjólkur, en gæti sjálfsagt boríð raik-
ið meiri arð ef menn legðu alúð og vilja við að bæta kynið
og fjárgeymsluna.
III. Gngulstaðahreppur.
Hreppur pessi liggur í Eyjkíirði austan niegin og nær
ekki að sjó, nema yzti bærinn er stendar á móti Akureyri,
í hreppi pessum vann eg 41 dag að jarðabótum , var
pað ntest við tönasléttuit og skurði, og lítið eitt við flóð-
garðahleðslu. Jarðabótavinna hefir talsvert verið stunduð í
hreppnum undanfarandi ár, einkum á engjum. Engjarnar
eru miklar og mikill hluti peirra eru hallalitlar og blautar
mýrar, er liggja fram með Eyjafjarðará. Á mýrum pessum
liefir mest verið unnið: skurðir og flóðgarðar lagðir. Eg ætla
í fám orðum að minnast á verk þessi, þótt pað hafi áður
verið gjört (2. árg. 2. bl Nlj.). Verk pessi hafa víða borið
góðan arð, en einnig víða ekki orðið að tilætluðum notum,
bæði fyrir vanbirðú og óvandvirkni í fyrstu. Einnig á Eyja-
fjarðará mikinn pátt í að eyðilegfja garðana, pví í vexti
flæðir hún yfir engjarnar, og mega þsð pá vera traustir og
vel byggðir garðnr, sem standast pann vatnspunga {>eir eru
sumstaðar svo illa farnir, að óhugsiindi er að halda peim við;
aptur er á ölrurii stöðum nauðsynlegt að lialda peim við, og
einnig viða að hlaða garöa að nýju. það hiettir mörgum við,
er hlaða flóðgarða, að hlaða pá of bratta, og standa í þeirri
meiningu að peir verði pá traustari og standist betur vatns-
pungann, en þetta er alveg öfugt og tómur misskilningur.
J>eir purfa »ð vera breiðir í botninn og dragast að sér jafnfc
til beggja hliða og örmjóir efst. Jafnframt pvi að pannig
hlaðnir eru peir traustari, eru peir einnig fljótgerðari. og er
pað ekki lítils vert. það hlýtur hver roaðuv að skilja, að
prýsting vatnsins er minni ofar en neðar. Tökum tunnu,
eður eitthvert ílát, fyllum liana ineð vatni, borum á hanu
tvö göt, annað niður við botn, en hitt upp undir vatnsbrún-
inni, sj'tum vér pá að neðri bunan er mikið stríðari, eg er
ptð af vatnsprýstingunni. Einnig vil eg geta pess að ártð-