Óðinn - 01.08.1912, Blaðsíða 7

ÓÐINN
39
Svala, svala!
Þá get jeg vakað og vonað
og vaggað mjer út um höf.
Handa þeim einmana eiga þær nætur
inndæla sumargjöf.
Stundin líður og dvaladís
flýr daginn, sem hávær og grimmur rís;
þá hverfa í álögin allir,
sem eiga í náttlöndum hallir.
Svala, svala!
Ein er jeg ekki lengur,
ef þú vilt dvelja hjer
meðan útlegð þín, veslingur, varir
og vaka á kvöldin hjá mjer.
Samt vildi’ jeg lielst, að þú hittir veg
heim til þín, smáa, því glögt veit jeg
að þjer bætist einveran eigi,
þó ’eg hjá þjer glaðna megi.
Hulda.
Sí.
Kaflar úr brjefum
frá síra Páli Sigurðssyni í Gaulverjabæ til Porsteins
Jónssonar læknis í Vestmannaeyjum.
Gaulverjabæ, 18. apríl 1883.
Jeg kenni í brjósti um ykkur, að eyjarnar ykkar
skuli vera farnar að bregðast svo hraparlega með sjávar-
aílann, að fólk heldur sjer ekki frá hungri, og álít jeg
fyllilega, að sveitir pær, er slíkt kemur árlega fyrir í, sjeu
alls ekki byggilegar með pvi lagi; og stefnir alt að því
einu, að annaðhvort er að fara að yfirgefa landið eða
taka í lurginn á atvinnuvegum og verslun, til að bæta
það. Pið, eins og íleiri, þurfið þilskipa við sjávarafia.
Nú erkrökt af fiskiskútum Frakka rjett uppi í landstein-
um fyrir framan Loftstaði, og draga þær fiskinn ótæpt,
en landsmenn komast ekki út. Slíkt er grátlegt. Jeg er
að segja formönnum á Loftsstöðum, að þar sem svo
mikilvæg atvinna þeirra sje bundin við sárfáa daga á
árina, þá megi þeir ekki vita af neinum helgidögum,
heldur róa sýknt og heilagt, en — þeir hafa ótrú á því,
halda þeim hefnist fyrir og gjöra það svo ekki. Sagt er
að prófastur vor hafi gefið síra Jóni á Asgautsstöðum að-
hald um, að sjá um sálir þeirra þar, að þeir rói ekki á
helgidögum. Svona líst sitt hverjum, og af öllu er
hörmulegast, að fólk er að kvelja sig í nafni trúarbragð-
anna. En þau eru reyndar lítið annað en form og hjá-
trú; fólkið er meðvitundarlaust um ástand sitt og þörf.
— Meðal annara orða: Verður ekki bætt eða fjölgað
atvinnuvegum í Vestmannaej'jum? Pvi er þar ekki
æðarvarp? Eða verður því ekki á komið? Má ekki
auka atvinnu af bjargfuglinum? Eða gjöra eitthvað til
framfara? Landstjórnin vor liggur, að mínu áliti, mjög
á liði sínu, á meðan hún hefur ekki erindreka sína,
mentaða og duglega fagmenn, út um alt, til að kynna
sjer ástand sveitanna, bæði auðsuppspretturnar, sem til
gætu verið á hverjum stað, svo og hverju bráðast liggur
á í lag að hrinda. Reynslan margsýnir, að fólk þekkir
ekki land sitt, hvorki að kostum nje ókostum, og veit
ekki hót, hvað í því kynni að liggja, en liins vegar
blindar gamall vani og kreppir sjóndeildarhringinn, og
samgönguleysið gefur ekki kost á, síst hjer austan fjalls,
að þekkja neitt annað en sitt eigið »slehdrian«. Er það
ekki t. d. bágborið, að jeg skuli daglega sjá Eyjarnar út
um glugga minn, en á milli ykkar og okkar skuli vera
eins mikið djúp staðfest og »hins ríka og fátæka«, að
enginn skuli nokkru sinni koma fráykkurtil okkar, nje
frá okkur til ykkar? Hvernig eiga rnenn, með svo dœma-
lausu samgönguleysi, að geta vaknað til að styðja hver
annars framfarir? Eyjarnar þurfa —segi jeg það enn —
að eiga gufubát. Pað er lifsspursmáf, og landssjóðurinn
á að lilaupa undir bagga.
Rjett nýlega var haldinn sýslunefndarfundur á
Eyrarbakka, en ekki hef jeg enn af lians aðgjörðum
frjett. Jeg sendi, í umboði hreppsnefndar Gaulv.b. hrepps,
áskorun tii sýslunefndar um, að gefa gaum verslunar-
málum hjeraðsins, einkum því, að hjer Vantaði alveg
allan markað fyrir nautpening, sem þó væri lífsspurn-
ing fyrir þá stóru atvinnu Flóamanna, nautpeningsrækt-
ina, sem nú væri ófullkomin sökum verslunarleysis, en
mundi taka íljótt framförum, ef vörur þær, sem naut-
peningsræktin af sjer gefur, gætu komist í verð. Jeg
vona að sýslunefndin hafi eitthvað sint þessu. Hin
sunnlenska verslun hefur verið óbrúkandi í því, að taka
aldrei neitt kjöt. Með því liefur landbúnaðinum verið
lialdið í skömm og skötulíki.
Nú er jeg, vinur minn, búinn að þreyta þig á heil-
miklu hagfræðislegu rausi. En jég brenn af áhuga fyrir
viðreisn lands og þjóðar. Bæði grein sunnlenska prests-
ins i »Fróða« og lærisveins rikiskirkjunnar i »Pjóðólfi«
eru — inter nos — eítir mig. Jeg hlakka til að heyra
svar síra Jóns Bjarnasonar. Jeg hygg — þótt ófagurt sje
frá að segja — að trúarbragðakenslan í landinu sje
óhæf. Pessi »dogmatiski« kristindómur hlýtur að hverfa
og rýma sess fyrir praktiskri kenslu. Jeg er sannfærð-
ur um, að hjerer fyrir höndum mikil andleg revolution,
og hún mun frelsa þjóðina. í útlöndum er hún byrjuð.
Lestu »Sanningssökaren«, sænskt tímarit. Pantið þið
hann i sameining Eyjabúar, og lesið þá árganga, sem
komnir eru. Jeg heí verið að því í vetur, og geðjast
vel. Síra Matthías á ritið, og gætirðu fengið það hjá
honum til láns, ef þú hefur ekki sjeð það. — Pað þarf
að snúa því upp, sem niöur er í þjóðlifi voru, og hinu
niður, sem upp er. Ivennivald, klerkastjett, biskup, pró-
fastar, skóli — er alt saman úrelt og óhafandi. Satt að
segja efast jeg um, livort það var nokkurt framfarastig
fyrir landið, þegar kristni var lögtekin . . . «
Gaulverjabæ 14. febrúar 1884.
Nú eru farnir suður til að sigla faktor G. Thor-
grimsen og Jón Arnason i Porlákshöfn, hinn fyrri, að
sagt er, eftir beiðni kaupmanns Lefolii, en hinn. síðari
til að útvega sjer vörur að versla með. Hverju spáirðu
fyrir Stokkseyrar verslunarstað? Hann er nú kominn í