Óðinn - 01.12.1917, Blaðsíða 1
OÐINN
O. HLAO í UES. 1017. XIII. ÁR
Síra Arnljótur Olafsson.
Guðm. Hjaltason kennari skrifaði ítarlega grein
í »Höjskolebladet« danska frá 20. og 27. júlí 1906
um síra Arnljót Ólafsson, og fylgja greininni þar
myndir af honum og frú hans. Hjer verður tekinn
upp stuttur útdráttur úr
því, sem hann segir um
ritmensku og prestskap
A. Ól„ en G. H. var hon-
um nákunnugur um 22.
ára skeið. Síra A. Ól. var
fæddur 21. nóv. 1823 og
andaðist á Sauðanesi 29.
okt. 1904. Æfisögu hans
og stjórnmálasögu má sjá
í »Andvara« 1906, — en
G. H. segir:
»Hann starfaði ekki ein-
ungisá alþingi ogað stjórn-
málum. Hann hefur líka
skrifað mikið bæði um
stjórnmál, skóla -ogkirkju-
mál, landbúnað og hag-
fræði og sögu. Aðalrit hans
er Auðfræði, og er hún
meistaraverk. Þar skrifar
hann á fjórum eða fimm
blaðsíðum svo fagra og
mikilfenglega lýsingu á
þroska æskumanns, er
hann sjer dýrð lista og
visinda, að það er með því besta, sem bókmentir
okkar eiga í lausu máli, A. Ó. var það gefið að
geta skrifað hrífandi skáldlega um hversdagsleg-
legustu efni. Þess vegna eru ýmsir kaflar þessarar
bókar hrein og fögur kvæði í lausu máli. Auk þessa
hefur hann skrifað Rökfræði, útlendar frjettir í
Skírni og fjölda greina í blöð og tímarit. A. Ó. var
mestur málsnillingur okkar á síðari hluta nítjándu
aldarinnar. Mál hans var þýtt og kröftugt og auð-
ugt. Engin hafði myndað eins mörg íslensk nýyrði,
einkum í heimspeki, og hann. En það er ekki ein-
asta formfegurðin, sem andar úr ritum hans, hugs-
anir hans voru líka fagrar, frjálslyndar og þrótt-
miklar. En hann hirti alt of lítið um rithöfundar-
hæfileika sína og hefur þannig grafið margt af besta
gulli sínu.
En hann var ekki einasta rithöfundur heldur
líka ræðumaður — góður
ræðumaður, bæði á þingi
og í kirkju. Hann las ekki
predikanir sínar upp, eins
og flestir prestar gera, og
það var ekki laust við að
hann hæddist að þessum
upplestri prestanna; hann
áleit að blaðalaus ræðu-
flutningur einn væri trygg-
ing fyrir þvi, að prestur-
in legði sál sína og lijarta
í predikunina. Og Predik-
anir hans voru jafnform-
fagrar, varmar og andrík-
ar og alt annað, sem hann
talaði og skrifaði. Og hann
var glæsilegur á velli og
raddmikifl. En þó fanst
fæstum til uin predikanir
hans. Það var af því að
þær voru of lærðar og
hugsanirnar of háfleygar
fyrir fólkið. Hann talaði
oft eins ogskáldlegur heim-
spekingur. Hann var líka
sennilega lærðasti prestur landsins og lærdómur
hans óvenju alhliða. í bókasafni lians var fyrst og
fremst úrval íslenskra bókmenta, síðan fjöldi guð-
fræðirita á dönsku, sænsku, þýsku og ensku og
hagfræðis-, náttui ufræðis- og heimspekis-rita. Þar
voru bækur eftir Darwin og Haechel, hjerumbil
öll rit Spencers og mörg eftir Stuart Mill. Þar var
Draper og Bain, Tain og ltenan, Channing og Park-
er og fleiri únitarahöfundar. Þar voru spiritistisk
og þeósófisk rit við hlið píetistiskra og pápiskra.
Arnljótur Olafsson.