Óðinn - 01.12.1917, Síða 2

66
ÓÐINN
Og þar voru rit Shakespeares og Byrons og fleiri
skálda, því mest hjelt hann upp á enskar bók-
mentir. —
En það var þó ekki einungis þessi lærdómur,
sem fældi menn frá predikunum hans, heldur líka
hitt, að hann var ekki nógu strangtrúaður og kreddu-
fastur. Hann Ijet sínar eigin sjerskoðanir i ljós
bæði í barnafræðslu sinni og predikunum. Kenn-
ing hans var eitlhvað á þessa leið: í eðli sínu hef-
ur maðurinn nokkurnveginn jafnsterka hvöt til
góðs og ills. Siðferðisþróttur hans er mjög sterk-
ur. (iuðsmyndin Iifir og starfar í öllu góðu í hjarta
okkar. Ivenningin um algerða spillingu mannsins
og vanmátt til hins góða er röng og skaðleg. Við
bæði getum og eigum að vinna að betrun okkar
og sáluhjálp. Guð hjálpar þeim, sem hjálpar sjer
sjáfur. Kristur er meira en spámaður og trúar-
bragðahöfundur, hann er sonurinn og meðalgangar-
inn Alt hið guðdómlega, sem geymst getur í manns-
andanum, safnast í honum, eins og í brennidepli.
Hann hefur opinberað okkur föðurinn og vísað
okkur veginn til hans með kenningu sinni og lífi.
En aðallega er það maðurinn sjálfur, sem mest á
að vinna að sáluhjálp sinni með lífi sínu og notkun
náðargáfanna. Engin algerð, eilíf útskúfun er til.
Minning og áhrif þess illa, sem við unnum, getur
orðið sá ormur, sem aldrei deyr og sá eldur, sem
aldrei sloknar. Og minning og áhrif hins góða,
sem við gerðum, verður einnig það blóm, sem al-
drei bliknar, og það ljós, sem aldrei deyr. — Kvöld-
máltíðina elskaði hann og virti, hún var honum
helg minningarhátíð. Hann grjet stundum eins og
barn við altarisgöngur. Kristindómur hans var ekki
dauð trú og tilfinningarlaus, heldur brennandi
bjartans mál. Og yfirleitt var A. Ó. ekki að eins
hugsunar- og rannsóknar- heldur líka tilfinninga-
maður. Lýsingar hans á manneðli Krists voru sjer-
staklega hugnæmar og fagrar. En hann lagði minni
áherslu á þrenningarkenninguna, guðdóm Krists
og einkum friðþægingarkenninguna, og það var
meginorsök þess, að söfnuðinum gatst ekki ávalt
að ræðum hans. Þó var hann ávalt gætinn, vara-
samur og nærgætinn, þegar hann mintist á sjerskoð-
anir sínar. Regla mín sem prests er sú, sagði hann,
að særa eða hneyksla söfnuðinn aldrei og segja
aldrei neitt, sem jeg meina ekki. Og þessari reglu
fylgdi hann.
En þó að fólki geðjaðist ekki allskostar að ræð-
um hans, átti hann þó mikil ítök og áhrif í söfn-
uði sínum. Og sem höfðingi hans kom hann fram
sem Ijúfmenni og vinur. Hann var tillagagóður
allra mála og hjálpfús. Hann lánaði oft mörg hundr-
uð krónur vaxtalaust ár eftir ár, hann veitti at-
vinnulausu fólki vinnu og starfaði að jarðabótum
á búum sínum, vatnsveitum, girðingum og tún-
græðslu. Og 78 ára gamall byrjaði hann á skóg-
rækt. Samkomulag hans við söfnuðinn var gott,
hann var glaðvær, friðsamur og sáttfús. Einu sinni
jós t. d. eitt safnaðarbarna hans yfir hann skömm-
um í margra manna áheyrn. Prestur sagði fátt en
reiddist ekki, og var þó bráður í eðli sínu, en
hafði gott lag á að stilla sig. Daginn eftir kom
maðurinn og bað um fyrirgefningu, undir fjögur
augu. Prestur fyrirgaf honum undir eins, og dag-
inn eftir fór hann ásamt konu sinni og dóttur í
skírnarveislu til mannsins og krafðist aldrei ann-
arar uppreistar.
Svona var Arnljótur Ólafsson. Hann var mest-
ur brautryðjandi andlegrar fræðslu, þjóðhagsfram-
fara, persónulegs frelsis og sjálfstæðis á sínum tíma.
Hann var fyrsti islenski hagfræðingurinn. Hann
unni sannleika og rjettlæti um fram alt. Og eflaust
voru það sönn einkunnarorð æfisögu Arnljóts Ól-
afssonar, sem segir í erfiljóðum eftir hann, að:
»hærri víst þú hefðir, kæri — hlotið sess í veröld
þessi — hefði minna sök og sanni — sæti gefið
lagabætir«.
<&
Miður morgun
á Skeggjastöðum.
Kislufell sólin signir.
Sindra daggir í barði.
Andvarann óðum lygnir
uppi í Svínaskarði.
Skálafell skuggum klæðist.
Skin á Hrútsnefi Ijómar.
Lognþoka skörðin læðist.
Lækka Tröllafoss hljómar.
Árgljúfrin úðareykur
alltröllsleg gerir strjúka.
Líparítbrosið leikur
Ijett um Móskarðahnjúka.
Hallgr. Jónsson.
&