Óðinn - 01.01.1921, Blaðsíða 78

78
ÓÐINN
var honum erfiður, því jörðin er mjög slægnalítil,
og varð hann því að hafa aðrar jarðir og jarðar-
parta með, sem lágu í mikilli fjarlægð. t*ó bjó
hann ávalt stóru búi á Staðarhrauni. Jörðin var
afar fólksfrek, og varð hann því að hafa margt
vinnufólk; var því heimilið jafnan mannmargt
auk þess sem Staðarhraun lá þá í þjóðbraut, og
munu fáir svo um þjóðveginn hafa farið að eigi
kæmu þeir að Staðarhrauni, enda fældu húsráð-
endur eigi gesti frá húsum sinum, því þar fór
saman aðlaðandi viðmót og rausnarlegar viðtökur
að öðru leyli við alla, sem þar bar að garði, hvort
sem þeir voru æðri eðá lægri, og fáar munu þær
nætur hafa verið á árinu, að eigi væru einhverjir
næturgestir — fleiri eða færri — á Staðarhrauni,
og munu enn margir minnast viðtakanna þar. —
Fljótt eftir að síra Jónas gerðist prestur, kom það
í Ijós að hann var hinn ágætasti kennimaður; fór
þar saman að hann var afbragðsgóður ræðumað-
ur, raddmaður góður og bar ræður sínar fram
með afbrigðum; var auk þess mjög skyidurækinn
í allri embættisrækslu og yfirhöfuð hinn siðprúð-
asti og sæmilegasti kennnimaður. Ávann hann sjer
því fljótt gott álit og virðingu sem kennimaður,
eins og allir sóknarmenn hans, sem enn eru á lífi,
munu votta. Sat hann og þau hjón á Staðarhrauni
við rausn og virðingu þar til hann sagði af sjer
prestsembætti vorið 1890, eftir 18 ára prestsþjón-
uslu, þá 70 ára að aldri. Síðustu prestskaparárin
sótti á hann sjóndepra, og tók hann tengdason
sinn, síra Guðlaug Guðmundsson, sjer fyrir að-
stoðarprest 2 síðustu prestskaparárin. Að vísu
fjekk hann nokkru síðar bót á sjóndeprunni, er
Björn sál. Ólafsson, þá aukalæknir á Akranesi,
skar upp augu hans, svo hann með sjerrstökum
gleraugum hafði sæmilega sjón til dauðadags. Þeg-
ar síra Jónas sagði af sjer Staðarhraunsprestakall-
inu, fluttust þau hjón með bú sitt og fjölskyldu
vestur að Skarði á Skarðsströnd til tengdamóður
hans og tóku þá jörð til ábúðar, og þar andaðist
síra Jónas 23. október 1897, rúmlega 77 ára að
aldri, og hjelt andlegum og líkamlegum kröftum
nálega óskertum til hinstu stundar.
Síra Jónas var að ytra útliti grannur meðal-
maður á vöxt og samsvaraði sjer vel, mjög snotur
á fæti og hvatlegur í öllum hreyfingum, fríður í
andliti, en hærðist snemma. Að eðlisfari var hann
maður örlyndur, en hversdagslega jafnlyndur og
mjög glaðsinna, og hafði jafnan spaugsyrði á vör-
um við heimafólkið og gesti, og marga hnytna
gamanvísuna, sem vel væru þess verð að koma
fyrir almennings augu, orkti hann. Eins og að
framan er vikið að, var síra Jónas sálaði mesti
gáfumaður og lærdómsinaður, en einkum mun
hann hafa verið einkar vel að sjer í latínu og
guðfræði, en hann var líka mæta vel að sjer í
fleiri lærdómsgreinum, t. d. las hann sjer til gagns
flest Evrópumálin, þó þau væru fæst kend í skóla
á hans skólaárum. Reikningsmaður var hann góð-
ur, og á efri árum sínum fjekst hann oft við að
reikna flókin reikningsdæmi i huganum, og reynd-
ust þau oftast rjett reiknuð við nánari athugun.
Að sjera Jónas hafi verið sjerlega vel lærður mað-
ur ber öllum saman um sem þektu hann, og það
man jeg að .Tón sál. Þorkelsson rektor, sem sjálf-
ur var hinn lærðasti maður, sagði eilt sinn, er til
rætt varð um menn, er vel væru að sjer, að Jón-
as Guðmundsson væri maður sjerlega vel að sjer.
Af ritverkum liggur ekki annað eftir hann á prenti
en Misseraskiftahugvekjur prentaðar i Reykjavík
1857, og Hugvekjur til kvöldlestra frá veturnólt-
um til langaföstu prentaðar 1884, auk þess sem
hann álli þátt í að semja latneska málfræði ásamt
samkennurum sínum nokkrum, er hann var skóla-
kennari. Fáskiftinn var síra Jónas um annara
hagi, hugurinn var aðallega við heimilið hans og
embættisstörfin, auk þess sem hann las mikið alls-
konar fræðibækur er hann komst yfir, og öfund-
ar- og óvildarlaust gat hann sjeð aðra ómaklegri
tekna fram ýfir sig í ýmsu, eins og hann segir
sjálfur i þessari stöku:
Ofundarlausl jeg ætíð sje
annara kosti glansa.
Jeg dreg mig reyndar helst í lilje,
svo hinir megi dansa.
Það var satt, hann var frábitinn því að vera
að trana sjer fram, enda enginn yfirlætisbragur á
lionum i neinu. Trúmaður var hann einlægur og
hinn mesti alvörumaður í öllu því er trúmálun-
um við kom, og lítt mundi honum hafa getist að
trúmálaglundroðannm, sem nú er uppi með þjóð
vorri. Síra Jónas var hinn mesti sæmdarmaður
bæði utan kirkju og í.
Frú Elinborg Kristjánsdóttir var fædd að Skarði
,á Skarðsslrönd 12. sept. 1840. Voru foreldrar
hennar Kristján Skúlason Magnúsen kammerráð
og sýslumaður og kona hans Ingibjörg Ebenezers-
dóttir; voru þau hjón svo alkunn að höfðingsskap
og öðrum mannkostum, að óþarfi er að lýsa því
sjerstaklega hjer. Frú Elinborg ólst upp hjá for-
eldrum sínum og naut hins ástúðlegasta og besta
uppeldis sem þá var kostur, og ljet faðir hennar