Óðinn - 01.01.1933, Blaðsíða 3

ÓÐIN N
3
Grænlandsför
Arnljóts Ólafssonar alþm. sumarið 1860.
Pann 29. júní 1860 vóru þeir hr. löjtenant
Th. Zeilau, præmierlöjtenant í Infanteriet, og
alþm. Arnljótur Ólafsson, sem þá var í Kaup-
mannahöfn, útnefndir af fjármálaráðuneytinu
til þess að vera fulltrúar dönsku stjórnarinnar
í leiðangri þeim, er ofursti Tal. P. Shaffner, frá
frírikjum Norður-Ameríku, ætlaði að fara á eim-
skipinu »Fox«, skipstjóri Allan Young, til að
rannsaka hvort framkvæmanlegt mundi vera, að
leggja simalínu frá Norður-Ameríku um Græn-
land, Island, Færeyjar og Hjaltland til Evrópu.
En ShafTner hafði áður, 16. ágúst 1854, fengið
kgl. leyfisbrjef til að leggja síma þessa leið fyrir
eigin reikning og áhættu, yfir þau lönd og höf,
sem heyrðu til Danaveldi.
Er þeir fjelagar höfðu fengið þetta skipunar-
brjef, lögðu þeir á stað frá Kaupmannahöfn þegar
næsta dag, 30. júní 1860, suður um Þýskaland
og Frakkland til Lundúna.
»Fox« átti að fara frá Southampton þann 16.
júlí, svo þeir fjelagar fengu hæfilegan tima til
að búa sig út til fararinnar, bæði líkamlega og
andlega, og kom þeim það vel, þar eð þeir
höfðu farið frá K.höfn fyrirvaralaust og því al-
gerlega óundirbúnir.
Arnljótur Ólafsson hafði sjer til minnis skrifað
í hefti helstu atburði á sjóferðinni, og er það
hefti enn til og verður prentað hjer, en áður
þykir rjett að skýra nokkuð frá tildrögum farar-
innar og undirbúningi, og er það gert eftir ferða-
bók præmierlöjtenants Th. Zeilau’s, sem rit-
aði itarlega um ferðina, og kom bók hans út í
K.höfn 1861. Er ferðasaga Zeilau’s að mörgu
leyti merkileg, því hann skýrir greinilega frá
jafnvel þvi, sem aðrir mundu telja smámuni,
og er þá nokkuð langorður, en með þessu tekst
honum einmitt að gera lýsingu sína skýra.
Aðal-maður leiðangursins var Taliaferro Pre-
ston ShafTner; hann var fæddur í Smithfield,
JefFerson County í fylkinu eða ríkinu Virginia í
Bandaríkjunum og þar ólst hann upp. Þó hann
væri lærður maður hafði hann á uppvaxtar-
árunum lagt margt á gjörva hönd. Hann las
lög eða rjettara sagt gekk málafærslumanni á
hönd og fjekk 1843 leyfi til að flytja mál í Mary-
land, varð síðar blaðamaður og ritstjóri.
í fjelagi með öðrum fleirum stóð hann fyrir
simalagningu viðsvegar i Ameriku, og fjekk mikla
reynslu í þeim efnum, gerðist hann þá brátt
leiðandi maður í ýmsum fjelögum, sem fengust
við slíkt.
Hann var ofursti i landvarnarliðinu í Kentu-
cky. Á þessum árum voru miklar bollalegging-
ar meðal manna bæði i Ameríku og Evrópu
um að koma á simasambandi milli álfanna;
voru aðallega tvær stefnur uppi. Önnur að fara
með símann beint yfir Atlandshafið frá New-
York til Englands. Hin að fara frá Cap St. Ro-
gue í Suður-Ameríku yfir St. Pauls-klettinn og
Cap Verdi eyjarnar yfir á Pyrenea-skagann.
Þá línu aðhyltist Suður-Evrópa og sjerstaklega
Frakkar, en England og Bandamenn beinu lín-
una. Ofursti Shaffner hafði verið norður í La-
brador; hann gerði þá tillögu, að leggja símann
frá Labrador yfir Grænland, Island, Færeyjar
og Hjaltland til Skotlands, en þessi þriðja Iína
fjekk minstan byr. 4. uppástungan var reyndar
nefnd, en varla í alvöru, hún var sú, að leggja
símann frá vesturströnd Ameriku yfir Aleuta-
eyjarnar, Síberíu og Rússland, og á þeim dögum
þótti það hin auðveldasta og tryggasta leið, en
jafnframt hin kostnaðarmesta vegna vegalengd-
arinnar.
En Shaffner hafði víkingslund. Árið 1854 er
hann kominn til Kaupmannahafnar og hefur
fengið einkaleyfi um 100 ára skeið til að leggja
síma hina áður umgetnu Ieið, hvað það svæði
snerti, sem var innan veldis Danakonungs. t*ó
var það skilyrði sett, að Shaffner skyldi á eigin
kostnað og ábyrgð hafa lokið þessu innan 10 ára,
ella fjelli Ieyfið niður.
Á næstu árum ferðaðist ofursti Shaffner mikið
um Evrópu og varð ráðunautur ýmsra fjelaga
og jafnvel ríkja um símalagningar, og 1859 gaf
hann út handbók um símalagningar, sem út kom
í New-York í júlí 1859. Með bók þessari sýndi
hann að hann var hinn fjölfróðasti maður í
þessari grein og varð útkoma hennar til að auka
álit hans hjá ýmsum málsmetandi mönnum.
Ofursti Shaffner hafði átt mjög erfitt upp-
dráttar með Norður-Atlantshafslínu sína. Fiestir
hölluðust helst að beinni línu milli Englands
og Bandaríkjanna. Stórfje var safnað, og á ár-