Óðinn - 01.01.1936, Qupperneq 25

Ó Ð I N N
25
og var Köln ekki eftirbálur annara borga í Rínar-
löndum með fagnaðarlætin.
Eigi verður um það sagt með vissu, hver muni
hafa gert frumuppdrættina að Kölnardómkirkju. Telja
sumir líkur fyrir því, að Albertus Magnus muni hafa
gert þá, en aðrir tilnefna »meistara Gerhard*, er
var hinn fyrsti byggingameistari við kirkjusmíðina. En
talið er víst, að sá, sem uppdrættina gerði, muni hafa
verið vel kunnugur frönskum kirkjubyggingum. Eink-
um eru talin áberandi skyldleikaeinkenni með hinni
gömlu og frægu dómkirkju í Amiens í hjeraðinu
Somme í Frakklandi og dómkirkjunni í Köln. »Meist-
ari Gerhard« er dáinn fyrir 1279, og eftirmaður hans
sem byggingameistari við kirkjusmíðina varð einhver
»meistari Arnoid* (d. 1301), og tók sonur hans,
»meistari ]óhannes« (d. 1330), við af honum, og lauk
hann við að byggja kórinn, og vígði Heinrich erki-
biskup frá Birneburg hann 27. sept. árið 1322, og
var kórinn síðan notaður til guðsþjónustugerða og
tíðasöngs, og voru þá helgir dómar vitringanna frá
Austurlöndum fluttir þangað í hinu dýrmæta skríni
ásamt ýrnsuin öðrum gersemum.
Margt misjafnt hefur drifið á daga kirkjunnar, síð-
an fyrst var farið að rota hana til guðsþjónustuhalds,
og hefur hún verið saurguð og vanhelguð. Þrisvar
sinnum hefur þurft að fjarlægja og fela hina ýmsu
dýrgripi kirkjunnar, og þegar frönsku stjórnarbylting-
armennirnir komu til Köln og höfðu náð borginni á
sitt vald, gerðu þeir kirkjuna að fangelsi og hest-
húsi. En ekkert hefur megnað að granda tign henn-
ar og göfgi.
Sandsteinninn, sem kirkjan er einkum bygð úr, er
fluttur langan veg, bæði frá Eifelfjöllunum og úr Sjö-
fjöllunum, eða fjöllunum sjö, sem Mjallhvít fór yfir.
Er það milli 40 og 50 km., og hefur vafalaust verið
erfitt verk og mörgum erfiðleikum bundið að flytja
efnið þessa Iöngu leið. Viðhald kirkjunnar er öllum
hlutaðeigendum hið mesta áhyggjuefni, því kostnað-
urinn, sem er því samfara, er svo gífurlegur. Sand-
steinninn er meyr og svo mótstöðulítill, að til stór-
vandræða horfir, og vinnur því alt af mikill fjöldi
manna að eftirliti og endurbótum á því, sem lagfæra
þarf. Allar þessar viðgerðir eru framkvæmdar með
stökustu vandvirkni og nákvæmni, og þess sem vendi-
legast gætt, að stílsamræmið raskist ekki hið minsta.
En viðhaldið er svo kostnaðarsamt, að komið hefur
til orða, að ógerningur muni vera að halda því
áfram. En ef sú skoðun kynni að verða ofan á, er
tiltölulega skamt að bíða þess, að Kölnardómkirkjan,
þetta fræga og glæsilega listaverk, muni hrynja í rústir.
Sagt er, að einhverju sinni hafi útlendir ferðamenn
komið upp í annan turninn á Kölnardómkirkju, og
sáu þeir aldraðan mann, er var að höggva hinar feg-
urstu myndir út í sandsteininn með vandvirknislegri
alúð og nákvæmni, og spurðu þeir manninn, hví í
ósköpunum hann væri að vanda sig við þetta verk,
þar sem varla nokkur maður sæi það hvort eð væri.
Maðurinn svaraði mjög hævesklega: »En guð sjer
það«. Drógu útlendingarnir sig þá þögulir í hlje og
fundu, að maðurinn hafði rjett fyrir sjer. Það er oft
talað um það í innfjálgum vandlætingartón, hversu
miklum auðæfum sje varið í hinar ýmsu kaþólsku
kirkjubyggingar. En það er einmiít þessi sama hugs-
un, sem alstaðar kemur fram, að guðshúsið beri að
vanda eftir föngum, ekki fyrst og fremst til augna-
gamans fyrir menn, heldur til dýrðar og vegsemdar
drotni á hæðum. — Það var þessi hugsun, sem var
þess megnug að lyfta hinum ótrúlegustu Grettistök-
um á miðöldunum, þegar ráðist var í að byggja hinar
dýrlegu kirkjur víðs vegar um lönd, sem nútímamenn
virða fyrir sjer agndofa af hrifningu.
Fyrir utan dómkirkjuna er mesti sægur af öðrum
kirkjum í Köln; eru sumar þeirra allmerkar og myndu
teljast fullsæmilegar, hvar sem væri; eiga þær marga
góða og verðmikla gripi og langa og viðburðaríka
sögu. En frægð og tign dómkirkjunnar hefur þokað
þeim nokkuð til hliðar, svo flestir þeir ferðamenn,
sem til borgarinnar koma, gefa þeim engan veruleg-
an gaum.
Skamt frá dómkirkjunni er hið mikla og stórfeng-
lega mannvirki, Hohenzollern brúin. Hún er bygð á
árunum 1907 — 1910. Er hún 417 metrar á lengd,
og breiddin er heldur ekki neitt smáræði, sem marka
má af því, að fjögur járnbrautarspor liggja þar hvert
við hliðina á öðru, og auk þess er 16 metra breið
akbraut yfir brúna. Tvær stórar og mikilfenglegar
standmyndir eru við hvorn enda brúarinnar. Fyrir
handan ána, fjær Köln, eru þeir Friðrik Vilhjálmur 4.
Prússakonungur og Vilhjálmur 1. keisari. En Kölnar-
megin eru þeir keisararnir: Friðrik 3. og Vilhjálmur
2. Ríða þeir allir geyst á glæsfum fákum og bera sig
ærið mannalega. Fyrir utan Hohenzollern-brúna eru
tvær aðrar brýr, sem liggja yfir Rín hjá Köln.
Ráðhúsið í Köln er talið vera hin merkilegasta
by99>n9- Er það frá 14. öld. En vegna stöðugra við-
by99>n9a og breytinga er það ærið sundurleitt, og
einkennileg blöndun af öllum mögulegum tegundum
byggingarstíls. Hið innra er ráðhúsið sfórfenglegt og
fagurt, stórir og skrautlegir salir, með máluðum og
höggnum listaverkum úr þróunarsögu borgarinnar. Há-