Skeggi - 16.02.1918, Page 1
I. árg.
Vestmannaeyjum, Laugardaginn 16. febrúar 1918.
17. tbl.
Ölium þeim, nœr og fjær, sem sýndu okkur hiut-
tekning við fráfai! okkar ástkæra sonar, þorsteins,
þar á meða! þeim vinum hans og stúkunni „Bára“
nr. 2, sem, til minningar um hann, sendu okkur
fagurlega gerðan siifurskjöid, vottum við okkar
hjartans þakkiæti.
Steinum á Vestmannaeyjum, 15. febr. 1918.
þórunn Guðmundsdóttír, Heigi Jónsson.
Sveitastjór n
og
bæjarstjórn.
Fyrir skömmu var vikið að
því hjer í blaðinu hvort skipulag
hjeraðsstjórnarinnar í Vestm.eyj-
um mundi eigi þarfnasta umbóta,
og því þá skotið fram í svipinn
hvort bæjarstjórn mundi ekki
verða besta úrræðið. En áður
en ráðist er í breytingu verður
fyrst að leggja niður fyrir sjer í
hverju hún er helst fólgin og
einnig það hvort hún er nauð-
synleg eða heppileg. Verður þá
að bera núverandi skipulag saman
við hið tilvonandi, og velja svo
það er betra virðist. Hjér kemur
þá lauslegur samanburður á sveit-
arstjórn og bæjarstjórn, eins og
hvort fyrir sig tíðkast víðsvegar
um landið, í þeirri von að mönn-
um verði augljósari mismunurinrt
á þessu tvennu.
Verkefni sveitastjórna er á-
kveðið með »lögum um sveita-
stjórn" er sett voru 1905, Með
þeim er hreppsnefndum falin
málefni hreppanna undir yfirstjórn
sýslunefnda og stjórnarráðs að
nokkru leyti, og gildir það einnig
fyrir Vestm.eyjar þó alt öðruvísi
standi á en í öllum öðrum sýsl-
um landsins, þ. e. a. s. að sýslan
er aðeins einn hreppur.
Verksvið hreppsnefnda er í
aðalatriðum að stjórna fátækra-
málum hreppsins, sjá um fast-
eignir hans, sem hann hefur afnot
af, og landatperki, sjá um afrjetti,
fjallskil o. s. frv., fóðurforða,
slökkvilið og barnafræðslu að
nokkru leyti, hreppsvegi, fjárhald
hreppsins og að góð regla haldist
í sveitinni. Nokkur fleiri eru
störf hreppsnefnda yfirleitt, en
flest og flóknust eru þau í þjett-
býii við sjávarsíðuna og fara þau
störf sívaxandi.
Sýslunefndir hafa, sem áður
er sagt, umsjón með gerðum
hreppsnefnda og svo nokkur
önnur mál, sem helst varða fleiri
en einn hrepp, t. d. sýsluvegi,
verkleg fyrirtæki og samþyktir
o. fl. þetta fyrirkomulag þykir
fara vel í sveitum landsins, en
þegar stór kauptún myndast
bólar fljótt á þeirri hugsun að
bæjarstjórn eigi betur við. Kemur
það nokkuð at því að þau vilja
losast úr bandalagi við fjarlægar
sveitir, þar sem ólíkt hagar til.
Hjer er því ekki til að dreifa,
því þessi eini hreppur sýslunnar
kýs 3 menn í sýslunefndina, en
2, sýslumaður og sóknarprestur
eru sjálfkjörnir samkvæmt em-
bætti sínu. Hreppsnefnd og
sýslunefnd eru þá báðar úr ein-
um og sama hreppi, eins og
bæjarstjórn mundi vera.
Verksvið bæjarstjórna er að
mestu leyti hið sama sem hrepps-
j nefnda og sýslunefnda, nema hvað
| þær eru meira háðar umsjón
j stjórnarráðsins heldur en sýslu-
j nefndir. þær eru að öllu lcyti
kosnar af gjaldendum bæjarins,
en enginn maður sjálfkjörinn í
! þær nema oddviti í sumum bæj-
■ um. Raunin hefur orðið sú að
bæjarfjelög taka sjer fleiri f'yrir-
tæki fyrir hendur, heldur en
sýslunefndir og stækkar það
auðvitað starfssviðið fram yfir
það, sem lögmælt er.
S tarfsaðferðin veldur
mestum mismuninum.
Hreppsnefndin kemur saman
svo oft, sem henni þykir nauð-
syn til bera, og heldur fundi sína
í einrúmi. Venjulega láta hrepps-
nefndir sjer nægja með það verk-
efni, sem þeim er sett fyrir í
lögum, en brjótast ekki mikið í
umbótum. Eitt aðalstarf þeirra er
niðurjöfnunin og íyrir það fá
þær margt orðið; sumir hafa fyrir
sið að dæma nefndina eingöngu
eftir því. Yfirleitt mun mega
segja' um hreppsnefndina hjer,
að henni farast störfin i engu
ver en sýslunefndinni, nema
betur sje. Hún er undir öllu
ríkara eftirliti almennings og á
hina nefndina yfir sjer; getur
það gert nokkuð um.
Sýslunefndin heldur einn fund
á ári, eða fleiri e f á s t æ ð a
þ y k i r t i 1. Sá fundur á að i
vera haldinn fyrir opnum dyrum, j
og vitanlega ætlast til að almenn- 1
ingur geti hlustað á. Venjulega
koma nefndarmenn óviðbúnir á
sýslufund, og er það harla ó-
heppilegt ef um vandamál er að
ræða. Heimild mun þó sýslu-
nefnd hafa til að setja undir-
nefndir, en það er gert lítið að
því. Sýslunefnd sýnist því ekki
hafa rnikið til að bera fram yfir
hreppsnefnd í þeim málum er
hana varðar. Hr. Sig. Sigurðs-
son lyfsali benti rjettilega á gall-
ana, við starfsaðferð sýslunefndar,
í góðum greinum í „Skeggja“ í
haust. Sýndi hann þar fram á
hve óheppilegt það er að almenn-
ingur hefur ekki gott færi á að
hlusta á hvað gerist í sýslunefnd.
það veldur óþarfri tortrygni og i
margskonar misskilningi, og það !
sem verst er, að mjög er örðugt
að kjósa í sýslunefnd eftir fram-
komu manna þar; en þar með
er líka sorfinn broddurinn af
hinutn almenna kosningarrjetti.
það gæti líka farið svo að af
þessu leiddi andvaraleysi almenn-
ings um málefni hjeraðsins, og
til hvers væri kosningarrjettur-
inn þá?
Samkomulag sýslunefndar og
hreppsnefndar mun vera gott, en
þó segja menn í báðum nefnd-
unum að greiðara væri að nefndin j
væri ekki nema ein; mætti þá
útkljá með atkvæðagreiðslu, sem
er betra en uppgerðar samkomu-
lag, þar sem það á sjer stað.
Bæjarstjórnir koma |
saman mánaðarlega, þar sem j
almenningi gefst færi á að hlusta !
á umræður. Hafa þær ýmsar ,
fastar nefndir, sem undirbúa j
málin milli funda og gera grein
fyrir störfum sínum á hæfilegum :
fresti; helst þeim ekki uppi að ■
liggja á málunum árum saman. ;
Af sltkum nefndum má nefna t. d. |
niðurjöfnunarn., skólan., vegan., j
byggingarn.,heilbrlgðisn., hafnarn. j
o. fl. Vekur þetta áhuga á mál- j
um bæjanna og felur í sjer j
i 1
nokkra tryggingu fyrir því að
um málin sje þó hugsað af fleir-
um en þeim, sem ber þau fyrst
fram.
þetta lauslega yfirlit, yfir skipu-
lag og starfsemi sveitarstjórna og
bæjarstjórna verður að nægja í
bráðina. Verður hjer talið upp
sitthvað, sem telja má bæjar-
stjórnarfyrirkomulagi til gildis
fram yfir núverandi skipulag:
Athygli almennings, s e m
greiðir gjöldin, er haldið
vakandi. Sannfæringmanna kemur
því betur til greina við kosningar.
Atkvæðagreiðsla við kosningar er
Ieynileg og minnih'uta trygður
rjettur með hlutfallskosningunni.
Hlutfallskosning er líka viðhöfð
er kosið er í nefndir. Kosningar-
rjetturinn er því trygður sem
best má verða. Yfírgangur ein-
stakra manna á því ekki að geta
átt sjer stað, og getur það engan
sakað. Kröfurnar um almennan
kosningarrjett eru einmitt komnar
fram til að koma á jöfnuði og
ryðja nýjum skoðunum braut.
Nefndirnar eru fyrirskipaðar og
knúðar til starfa; málunum því
haldið betur vakandi..
það hef'ur verið borið fyrir að
bæjarstjórn hjermundi ekki verða
vandanum vaxin. Um það skal
ekki vera fjölyrt að sinni. Hitt
vita Hestir að bæjarstjórnir eru
yfirleitt starfsamari ensýslunefndir
og engu ógætnari. það er lög-
mál í heiminum að frelsið vekur
ábyrgðartilfinningu borgaranna og
áhættan, sem því fylgir er oft
hin besta leiðarstjarna til fram-
fara. Öll framsókn er bundin
áhættu. Hluttaka borgaranna í
almennum málum lyftir þjóðun-
um á hærra menningar-
stig. (Frh)
Hákarlaveiðar.
Síðastl. sumar mun hákarlaveiði
í fyrsta sinn hafa verið stunduð
með lóðum hjer við land. Var
það hr. Söbstað á Siglufirði, sem
gerði út mótorbát til að stunda
veiði þessa, sem hepnaðist mæta
vel.
í strenginn hafði hann 8 pd.
línu eða mjóan kaðal, í öngul-
tauma 3 inetra af mjóum vír, s\ o
segulnagla, síðan 3 metra keðju
næst önglinum, sem hann hafði
Yefnaðarvörur, smekklegastar, mest úrval, ódvrastar.
S.3,3.k«5.«.