Skeggi - 04.05.1918, Blaðsíða 2

SKEGGI
»Skeggi« kemur venjulega út e i n u
sinni í viku, og oftar ef ástæður
leyfa. Verð: 5 kr, árg. (minst 50
blöð).
Auglýsingaverð: 50 aur. pr.
c.m; 60 aur. á 1. bls.
Ú t g e f a n d i: Nokkrir eyjarskeggjar.
Afgreiðslu- og innheimtum. Gunnar
H. Valfoss,
Ritstjór: og ábyrgðarm.
Páll Bjarnason.
er kosin sjerstök nefnd í báðuiin
deildum alþingis til að íhuga
fánamálið og önnur sjálfstæðis-
mál í sambandi við það, og leggja
á ráðin með það hvernig eigi að
ná fullu valdi yfir þeim og fá
það viðurkent. Nefnd þessi er
enn að starfi sínu og koma
þaðan engar frjettir. Ekki verður
betur sjeð en að þingið fylgist I
alt að einu máli um þetta (þ. e. !
skipun nefndarinnar og tilgang- |
inn). En þingið er ekki nema
annar aðillinn. Danska stjórnin
mun þykjast eiga þar hlut að
máli og líta svo á sem undir
hana verði alt að sækja. Til
máia hefur komið að hún sendi
hingað mann, til að semja við
þingið um skilyrðin fyrir tilslökun
af hennar hálfu. Við framsögu
málsins (þ. e. skipun nefndar-
innar) í neðri deild, var gert ráð
fyrir þessu.
Reykjavíkurblöðin minnast
undarlega lítið á þetta mál, og
kemur það sennilega af því hve
skamt það er á veg komið.
Ýmislegt bendir á að þinginu
sje ætlað að sitja þangað til
komin eru svör frá dönsku
stjórninni, hvort sem hún sendir
nokkurn mann eða ekki. Verða
það nokkrar vikur enn og því
góður tími til að vinna fleira
þarft. Telja má víst að þingið
leggi kapp á að koma fánamáiinu
fram, úr þvt það hvarf að þessu
ráði að fara að fjalla um sjálf-
stæðismálið í heild sinni.
,Austur í
blámóðu fjalla'
og
Vestmannaeyjar.
—0 —
Nýlega er komin út bók, með
ofangreindum titli; höfundurinn
er hr. Aðalsteinn Kristjánsson
fasteignasali í Winnepeg og bókin
er gefin þar út s. 1. ár. Efnið er
eiginlega ferðasaga frá Ameríku
til íslands.
Jeg hefi rekist þar á kafla um
Vestm.eyjar; og þó það sje hreinn
sannleikur sem þar stendur, þá
er hann þess eðlis að almenn-
ingur ætti að hafa gott af að
íhuga hvernig aðkomumenn reka
jyrst augun í það, sem fjöldinn
ekki virðist sjá hvað tilfinnanlega
er ábótavant hjer, sem sje hrein-
lœtið. Höfundurinn skrifar þannig:
„Til hafnar í Vestmannaeyj-
um komum við kl. 8 síðdegis
þann 14. (júlí 1915) og stóð-
um þar við í tíu tíma. Við
fórum allmörg í land, en hjeld-
umstekki við fyrir úldnu fiskslori
og óþverra, og tók mig það sárara
| en jeS Set m£ð orðum lýst; ekki
svo mjög sjálfs míns vegna,
j heldur vegna útlendinganna,
sem með okkur voru frá
helstu menningarlöndum Norð-
urálfunnar,að þeir skyldu mæta
öðrum eins viðtökum á fyrstu
höfninni er þeir komu á við
strendur íslands. þar er bæði
prestur, sýslumaður og læknir
í eyjunum og ef jeg man rjett,
var mjer sagt, að þar væri
heilbrigðisnefnd; en ekki var
sjáanlegt, að hún liti betur eftir
þorskhöfðunum heldur en hinir.
það varð dálítið rætt um þetta
á leiðinni til Reykjavikur, og
samlandar mínir sögðu sem
svo: „þetta væri nú aðeins
fiskiver, og í raun og veru
kæmi hvorki sýslumanni nje
lækni það neitt við, hvernig
þeir fara með þorskhöfuðin
þar í eynni“. Jeg get vitaskuld
ekkert um það sagt, hvað þeir
læknir og sýslumaður þeirra
Vestmanneyjinga telja fyrir
utan eða innan verkahring sinn,
en hitt veit jeg fyrir víst að
hjer í landi mundi liggja stór
sekt við því, að láta hausa og
slóg úldna niður meðfram
götum og ktingum íbúðarhús
um hásumar".
þó þetta sjeu ekki mörg orð,
þá eru þau því miður altof sönn.
þegar þetta aðkomufólk stígur
fyrst fæti sínum á íslenska mold,
þegar komið er þessa leið frá
útlöndum, þá helst það ekki við
í landi fyrir ódaun af úldnu fisk-
slori og öðrum óþverra. T. d.
þessi landi okkar, sem búinn er
að dvelja þrettán ár í Ameríku
og gleðst af því að komast aftur
austur í blámóðu fjalla. Hvílík
blámóða tekur við honum hjer!
Fyrsta blámóðan sem hann teigar
ofan í lungun, þegar hann stígur
aftur á móðurmoldina, er slíkur
ódaunn af slori og óþverra, að
hann og fjelagar hans — útlendir
og innlendir — verða að hröklast
um borð aftur. Á hvaða menn-
ingarhillu skyldu þessir menn
ætla okkur! Hreinlæti er þó
einn stór liður í sannri mentun.
og manninum tók það sárara en
hann gætt með orðum lýst; ekki
sjálfs síns vegna, heldur útlend-
inganna vegna. Skyldi nokkurn
furða á því! Og hann minnist á
að hjer sje bæði prestur, sýslu-
maður, læknir og heilbrigðisnefnd,
og það lítur svo út, sem hann
hafi sjeð árangurinn af starfi
þeirra í þarflr hreinlætis og heil-
brigðis.
En — hvernig líður hreinlœtinu
núna, og hvernig er umhorfs?
Hefur hreinlætið nokkuð batnað,
síðan þessi maður var hjer á
j ferð? því miður er sannleikur-
inn sá, að slíkur endemis óþverra-
skapur hefur aldrei verið hjer í
kringum fiskhúsin, beituskúrana,
í sorpræsunum og jafnvel á göt-
unum og einmitt nú í vetur og
vor. Og það lítur svo út, sem
ekkert eftirlit sje haft með þessu
frá hálfu hins opinbera. Aptur á
móti er sjórinn kringum bryggj-
urnar hjer heima tiltölulega hreinn.
En inni á Eiði hefur verið kastað
í sjóinn (sunnanmegin) kynstrum
af þorkhausum og fiskúrgangi.
Vitanlega er strangl. bannað að
láta þar fiskúrgang í sjóinn alveg
eins og hjer heima. Engum
ætti að vera hægara að koma
fiskúrgangi á öruggan stað en
þeim, sem þar salta fisk, því
norðan á Eiðinu er áreiðanlega
öruggur staður, þar sem sjórinn
nær til. þetta er því verra, sem
það er beint fram undan sund-
skálanum. Og svo eiga veslings
börnin að súpa seyðið af þessu í
sumar, þegar þau fara að læra
sund!
Ein tegund óþrifnaðar er enn
ótalin, sem er sloríð í matjurta-
görðunum. Aðal- eða eini áburð-
urinn, sem hjer er notaður er
slor. sem er eðlilegt; því lítið er
af öðru. En það er venjan, að
það er látið ofan á moldina, án
þess að moka yfir, Náttúrlega
veldur þetta hinum mesta ódaun
og óþrifnaði, sjerstaklega af því
að garðar eru hjer miklir, þar
sem þjettbýlast er. það virðist
auðskilið að það besta vegna
gróðursins, sem væntanlegur er
af sloráburði, er að moka strax
yfir hann, annars rignir eða
þornar hann upp og notin verða
varla hálf.
Til eldneytis þurkar margur
hryggi, hausa og háf, en flestir
gera það úti á túnum, svo það
kemur minna að sök, enda er
sú viðleitni til eldiviðar-sparnaðar
sjálfsögð á þessum tímum.
í lögreglusamþyktinni er ýmis-
legt um þrifnað og hreinlæti, en
það virðist flest vera dauður bók-
stafur. VI. hafli hennar, 49. gr.
hljóðar þannig:
„Heilbrigðisnefndin hefur
eftirlit með öllu því, sem að
almennum þrifnaði lýtur, eftir
þeim ákvæðum sem þar um
eru sett í heibrigðissamþykt
fyrir kauptúnið eða samkvæmt
henni“.
Alt þetta endemis óþverraástand
þarf endilega að lagfæra — og
það hið bráðasta. Eftir þvi sem
hlýnar í veðri, því verra verður
loftið og óhollara. þess vegna
þarf skjótra tilþrifa.
Mjer er ekki kunnugt, hvað
gert hefur verið þessu málefni
til bjargar; en víst er það, að
hjer er bæði sýslumaður, læknir,
heilbrigðisnefnd og tveir hrepp-
stjórar; og ef þeir hefðu allir
verið samhentir í að koma þessu
í betra horf, þá trúi jeg ekki
öðru, en að sjá mætti einhvern
árangur af samvinnu þeirra.
Hafi þeir ennþá ekki unnið
saman, þá verða þeir að vinda
bug að því. Leiðirnar geta þeir
komið sjer saman um. Ef ekki
duga rjettmætar áminningar eða
sektir, þá verður aö fara aðra
leið, nfl. hafa vissa menn til að
hirða allan ónotaðan fiskúrgang,
og koma honum á öruggan stað.
Frumorsökin til þessa óþverra-
skapar er sú, að verkafólkið er
ekki, af vinnuveitendum, yfirmönn-
um, formönnum, útvegsmönnum
o. fl. — ámint um nægilegt hrein-
læti. Önnur orsök er líka sú, að
ekki er ákveðinn siaður t. d. austur
á Urðum, þar sem viðkomendur
gætu flutt allan úrgang í sjóinn,
og svo vantar þar helsta atriðið
sem er vegur.
Jeg vil hvetja alla, bæði verka-
fólk og vinnuveitendur til að
gæta sem mest hreinlætis, því
allir hafa hina mestu ánægju og
blessun af því.
það er sorglegt að hjer, þar
sem gæti verið hið heilnæmasta
andrúmsloft — sjávar- og fjalla-
loft — að það skuli vera eitrað
af vanhyggju og trassaskap.
Brynj. Sigjússon.
/Eskulýðurinn.
Oft og mörgum sinnum hef
jeg fundið til löngunar hjá mjer
að tala nokkur orð til æsku-
lýðsins hjer. En mig hefur æfin-
lega brostið kjark, eða máske
vantað kraft því til framkvæmda.
Litlu fuglarnir virðast hrópa mjer
til hvatningar, enda er málið
mest um þá og framtfð þeirra.
Vorið er komið og grundirnar
gróa, náttúran er vöknuö á ný,
litlu fuglarnir byrjaðir að kvaka,
sjer og öðrum til yndis. Eflaust
hafa þeir ekki síður en margur
maðurinn átt við marga þraut og
erfiðleika að stríða, en öll slík
barátta virðist nú gleymd. þeir
fagna vorinu sem að vanda,
gleðjast yfir tilveru sinni og láta
öllum gleðilátum, en ekki eyða
þeir öllum stundum til þess.
Nei langt frá, þeir hugsa um
komandi tíma, um heimilið og
börnin sín. Skýli fyrir sjálfa sig
eiga þeir auðvitað, en það nægir
ekki fjölskyldunni Sumarbústað
verður að byggja þrátt fyrir alla
dýrtíð, endurgjöldin koma síðar
meir, og þá er öllum erfiðleikum
gleymt, fögnuðurinn einn er eftir,
þeir hugsa að minsta kosti svo.
Verður þetta æfinlega þannig?
því fer fjærri. Einn góðan veður-
dag er alt klappað og klárt, bú-
staðurinn er fullgjör og gerður af
mikilli snild. Smámsaman gengur
alt af sjálfu sjer. Ys og þys
heyrist í bænum, það er fjölgað.
Móðirin ræður sjer ekki fyrir
kæti, náttúran úti fyrir fullkomnar
fögnuðinn með öllum sínum
yndisleik, geislar sólarinnar
verma bæinn, og sjálf er hún
vafin örmum litlum, mjúkum og
blíðum. Alt leikur í lyndi. Nú
nálgast matmálstíðin. það sjest
á litlu afkvæmunum, þau fara að