Skeggi - 24.08.1918, Qupperneq 1

I. árg.
Vestmannaeyjum, Laugardaginn 24. ágúst 1918.
44. tbl.
N ámsskeið
fyrir sjómenn
—o—
Sú var tíðin í fornöld að (s-
lendingar voru farmenn miklir
og sannir vlkingar. Telst fræði-
mönnum svo til að þá hefjist
fyrst veruleg afturför í verklegum
efnum er draga tók úr siglir.gum
landsmanna. Hefur svo hverri
þjóð farið að hún dofnar til verk-
Iegra athafna þegar hún fer að
una best einverunni og kýs helst
að láta aðra færa sjer alt, sem
hún þarfnast, en getur ekki tekið
á heimalandi. þetta hefur greini-
lega komið fram á vorri þjóð,
og mest var volað hennar um
það leyti sem hún afrækti mest
siglingarnar. Ástæðan er aug-
ljós. Landið er vogskorið eyland
úti í reginhafi, sjórinn hinn auð-
ugasti að fiski og auður að
jafnaði. Gróðurskilyrðin til sveita
eru lakari en í nágrannalöndun-
um, vantar t. d. kornið, timbrið
og járnið. Hvt skyldi þá ekki
búa siglingaþjóð í slíku landi?
Framfarir eru miklar orðnar á
síðustu áratugum, svo mikiar að
þeir, sem lifðu fyrir einni öld,
mundu nú tæplega þekkja sig
hjer, þótt þeir mættu líta upp
úr gröfum sínum. Mest mundi
þeim bregða við er sjóinn sóttu,
ef þeir sæu breytinguna, því að
í engu hefur verið breytt svo
gagngjört og stórmyndarlega, sem
í sjávarútveginum. Stórþjóðirnar
standa í öllum atvinnurekstri feti
framar en vjer, nema í fiskiveið-
um og fiskverkun. þetta er
framförin orðin á einum manns-
aldri.
Hver eru svo höfuðskilyrðin
til þess að geta staðið stórþjóð-
unum jafnfætis í þessari grein ?
þau eru framtakssemi og
þ e k k i n g.
íslenskir útvegsmenn hafasýnt
það á síðustu árum að fram-
takssemi skortir þá ekki, og
enginn bregður íslenskum sjó-
mönnum um hugleysi. Hitt hefur
fremur þótt við brenna, að
stundum hafi verið stofnað til
af lítilli forsjá, og komið niður
þar sem verst gegndi, skipin
farist unnvörpum, oft með allri
skipshöfn. Tjónið af þeim slys-
um er orðið svo gífurlegt að
hverjum manni mutldi blöskra
stórlega ef reiknað væri. Ekki
er þó svo að skilja að hjer sje
þekkingarleysi einu um að kenna.
Ægir og Kári eru harðir í horn
að taka með köflum, svo að
hraustmennum einum er fært við
þá að fást. Sá maður er nú á
dögum betur búinn til þeirrar
glímu, sem gyrtur er megin-
gjörðum þekkingarinnar. Hún
þokar hverri þjóð lengst til verk-
legra umbóta.
Vestniannaeyjar eru það hjerað
landsins, sem einna mest á undir
því að sjávarútvegurinn blessist
framvegis. þeim er svo í sveit
komið að um þetta getur ekki
verið neinn vafi. Breyting hefur
því orðið hjer sem víðar, og má
búast við annari innan fárra ára.
Sú breyting stendur yfir nú í
sumar, að menn selja þá bátana,
sem þykja of smáir fyrir netin
og fá sjer aðra stærri. Kyrstaða
er óhugsandi.
En breytingin á útbdnaði og
veiðiaðferð útheimtir meiri þekk-
ingu. Nú fer enginn á sjónema
að hafa áttavita. Um síðastl.
aldamót þektu örfáir bátaformenn
á áttavita. Svona hrífur tíminn
mennina með sjer. „Vei þeimi
sem dragast aftur úrl“ segir
tíminn.
Hafið umhverfis Eyjarnar er
straumþungt og brimsollið oft,
vetrarnæturnar dimmar og kaldar.
þá er stýrimönnum hollara að
hafa vit sitt heima, er leggja skal
móti stormi og straumi, gegnum
kafald og niðmyrkur á kaldri
vetrarnótt. Vill nokkur neita
því að þá sje betra að kunna,
en kunna ekki ? þvt neitar víst
enginn.
Af þessum orsökum er það
víst runnið að menn hafa látið
á sjer skilja að hjer þyrfti að
vera sjómannaskóli, sem vel væri '
í hæfi við þarfir og kröfur
eyjabúa. Sú stefna er óðum að
ryðja sjer til rúms, að kensla í
verklegum efnum ætti að fara
fram sem víðast um landið.
Heppilegast virðist þó að einn
fullkominn stýrimannaskóli sje í
Reykjavík en smærri skólar sjeu
víðar um land. Má ágætlega
sameina það, á þann hátt að
þeir menn utan af landinu, sem
vilja leggja alúð við sjómanna-
fræði, fái undirbúning og smá-
skipapróf í smáskólunum, en j
leiti síðan til aðalstýrimannaskóla j
landsins. Væri þetta eflaust
mikill gróði fyrir sjálfan skólann
og sjómannamentun í landinu,
en mikið hagræði fyrir margan
fátækan ungling. Verður þess
vonandi ekki langt að bíða, að
þetta skipulag komist á. Ófriðar-
ástandið er þó hjer þrándur í
götu, og vart að sjá hvenær því
ljettir af. það dregur eflaust úr
framkvæmdum af háifu hins
opinbera og verða menn þá að
taka til annara ráða í bráðina,
því að framkvæmdir í þessu
efni ættu ekki að dragast. Ber
tvent til þess. Fyrst það, að ef um-
bótar er brýn þörf, þá er hún best
sem fyrst. Hitt er það að bát-
um, sem eru stærri en 12 smái.
fer fjölgandi, eða svo vilja menn
vera láta, og er þá því meiri
þörf á að greiða fyrir mönnum
með að fá smáskipapróf.
Smáskipaprófinu fylgir rjettur
til að stýra skipum, sem eru alt
að 30 smál.; í þeim flokki eru
mörg hin smærri síldveiðaskip.
það má engan veginn vera tak-
mark ungra og hraustra sjó-
manna, að binda sig æfilangt við
smæstu vjelbáta og vita þó ekki
nema þeir gangi úr gildi eftir fá
ár. Markið verður að vera
hærra. Hvert siglutrje, sem sjest
við eyjarnar, bendir unglingun-
um áað hækka seglin, hver
hljóðpípa gufuskipanna kallar þá
út á reginhaf, lengra, lengra!
Sá þarf nesti sem að heiman
fer. Eins er um þetta, að grund-
völlinn á að leggja heima. Safn-
ist því saman ungir menn, og
heimtið fræðslu í þeirri grein,
sem atvinna hjeraðsins hvílir á!
Einhver kostnaður fylgir því, en
— því meiri alvara, því minni
kostnaður.
Lítum nú á skilyrðin til þess
að koma upp námsskeiði fyrir
sjómenn í haust. Fyrst er þá
að lita á þörfina fyrir það. Um
hana er nokkuð talað hjer að
ofan og má sitja við það í bráð.
Næst er þá að ihuga hvað beri
að kenna. Sjómannafræðin sjálf
verður auðvitað að skipa öndvegi
á slíku námsskeiði, en þörf er
einnig fyrir fleira. Bifvjelafræði
er bráðnauðsynleg námsgrein og
sjá menn það æ betur og betur.
Ætti hún því að vera á hinum
æðra bekk, ef þess væri kostur,
en á því er þó nokkurt vand-
hæfi að þessu sinni.
þá er á það að líta að allflestir
unglingar hafa enga tilsögn
fengið til neinnar bókar síðan
um fermingu, er því sumt orðið
ryðgað og margt týnt með öllu.
Kvartar margur sáran undan
þessu. Námsskeiðið ætti að
rjetta hjer hjálparhönd ef það
getur. Svo eru málin. Mála-
kenslan hefur sætt miklu ámæli
með þjóðinni. þykir mörgum
hún vera kák eitt hjá öllum
fjöldanum og enda óþörf sveita-
fólki. Látum það alt liggja milli
hluta, því að hjer er ekki um
sveitafólk að ræða. Sjómönnum
hjer getur verið mesta hagræði
að því, og enda bráðnauðsynlegt,
að kunna ensku og dönsku o.fl.
tungumál. Samneytið við útlenda
siglingamenn er það mikið.
Nokkur leiðbeining í þeim mál-
um, er nefnd voru, gæti gert
talsvert gagn, og yrði undirbún-
ingur fyrir þá, er meira vilja læra.
Sjálfsagt kvíða menn því, að
slíkt námsskeið verði þurt og
leiðinlegt, en við þ\í má gera ef
margir sækja, því að góð von
er um að fá ágætan fyrirlesara
úr Reykjavik, til að lífga upp.
Tveir vel færir kennarar hafa
þegar heitið fylgi sínu, ef til
framkvæmda kemur, og von um
meiri aðstoð. Horfir þá vænlega
með það atriði.
Lengra er undirbúningur ekki
kominn, enda er varla farandi
lengra fyr en sjest hver hlut-
takan verður.
Hve margir nemendur sækja
nú þetta námsskeið? Um það
verður ekkert sagt nú, nokkrar
líkur eru til þess að þeir verði
ekki allfáir. Ungir menn, sem
góðar ástæðar hafa til að sækja
það, eru býsna margir í plássinu
og margir af þeim hafa fátt ann-
að að annast um námstímann.
það er gert ráð fyrir, að
námstíminn verði þrír mánuðir,
hefjist snemma í september og
standi fram í desembermán., má
varla skemri vera. Kenslugjald
verða nemendur að greiða, en
hve hátt það verður fer mest
eftir því hve margir sækja og
hve miklu verður kostað til
kenslunnar.
Prófnefnd, til að dæma um
kunnáttu manna í sjómannafræði,
er til í plássinu, svo að þeir,
sem vilja leggja stund á þá fræði,
ættu að geta fengið að taka próf
í henni.
Mr Mikið úrval af allskonar vörum nýkomið,
S. 3. 3ohn$en.