Skeggi - 31.08.1918, Qupperneq 1

/
1. árg. Vestmannaeyjum, Laugardaginn 31. ágúst 1918. 45. tbl.

Undirbúnings-
fræðslan.
—o—
------Ekki veit jeg hvernig
jeg á að fara með börnin mín í
vetur. Skólinn starfar víst ekki
nema að nokkru leyti, það er
verið að spara. Og þó hann
starfaði að öllu leyti, þá nægir
mjer það ekki. Hann kemst
ekki yfir að taka nema skóla-
skyldu börnin, 10 ára og þaðan
af eldri. þau sem yngri eru,
voru um síðustu áramót talsvert
á 7. hundrað, og eitthvað af
þeim hlýtur að vera komið nærri
skóla-aldri, ef til vill eitt hundrað.
Skólinn má ekki taka börnin 10
ára nema þau sjeu orðin sæmi-
lega læs og dálítið skrifandi.
Hvar fær maður svo kenslu í
lestri og skrift fyrir 100 börn?
Jeg er í vandræðum og veit að
svo eru fleiri. —-
þetta var „Skeggja" skrifað
nýlega, og hann beðinn að upp-
lýsa málið og leggja ráð til.
Hann spurðist fyrir um þetta hjá
þeim mönnum, sem best gætu
svarað því, formanni skólanefndar
og kennara þeim, sem einna
helst hefur haldið uppi þeirri
kenslu, sem höf kvartar um að
vanti svo tilfinnanlega. Skóla-
stjóri barnaskólans er fjærverandi,
svo að hans umsagnar varð ekki
leitað. Hjer verður því mest
bygt á umsögn þessara tveggja
manna, og svo því sem maður
veit um tilhögun í öðrum hjer-
uðum, þar sem líkt stendur á
og hjer.
Enginn vafi er á því að um-
kvörtun þessi er á nokkrum
rökum bygð. Kennarinn hefur
nú um nokkur ár tekið börn
heim til sín á eigin spýtur og
fengið mikla aðsókn. Mest hefur
hann haft um eða yfir 50 börn
í einu „og neitað víst eins
mörgum", sagði liann. þetta er
þá eftirspurnin, um 100 börn,
sem hann er beðinn fyrir sama
haustið. Búast má þó við að
einhverjir hafi ekki beðið hann
fyrir sín börn, þó þess þyrftu,
því að oftast eru einhverjir, sem
draga það í lengstu lög. Talan
er þvi naumast of há, ef gert er
ráð fyrir öllum börnum í hjer-
aðinu 8 og 9 ára.
Heimafræðslan er að leggjast
niður um alt land, og valda því
breyttir lífshættir. Einkum er
gert orð á því hvað lítið sje
orðið um heimafræðslu í sjávar-
plássum. Mun þar ilt satt mál
að verja, En hjer í Vestmanna-
eyjum stendur alveg sjerstaklega
á. Veturinn er aðal-annatími
ársins. það er engu minna
annríki á heimilunum hjer á
vertíðinni en í sveitinni um há-
sláttinn og þó landlegudagar sjeu
nokkrir í röð, þá nýtist samt
fæstum heimakensla nema að
litlu leyti.
Af þessu er auðsætc að heim-
ilunum er nokkur vorkunn þó
þau kvarti í þessu efni. Afleið-
ingin af þessu verður sú, að
heimilin verða að kaupa kensluna,
þau sem þess eiga nokkurn kost,
eða þá iáta hana farast fyrir á
kostnað barnanna. Skólanum er
svo ætlað að taka við öllu saman
og það verður til þess að hann
verður að fara að kenna sumum
börnunum, það sem þau eiga öll
að kunna þegar þau koma, og
eyða miklum tíma og fyrirhöfn í
það. Verður þetta stundum til
þess að hann kemst litlu lengra
en að því markinu, sem hann
átti að byrja við. Sjá allir að
það er alt annað en heppilegt,
svo að ekki sje meira sagt.
Flestum foreldrum er þetta mjög
á móti skapi en fá ekki aðgert,
meðan ekki eru gerðar ráðstaf-
anir til að bæta úr vandræðun-
um með undirbúningsfræðsluna.
Beinast lægi við að bæta úr
þessu á þann hátt að skólinn
tæki að sjer undirbúningsfræðsl-
una að nokkru eða öllu leyti,
enda er heimild til þess í fræðslu-
lögunum að færa aldurstakmarkið
niður þ. e. að láta skólaskyldu
ná til yngri barna en 10 ára. Sá
hængur er þó á því, að eins og
nú standa sakir munu varla tök
á að hita upp skólahúsið meir
en í fyrra, svo að um hósrúm
þar getur varla verið að ræða,
þó alt annað, sem þarf til auk-
innar kenslu, væri fyrir hendi.
Kostnaðarauki mundi sjálfsagt
verða talsverður við þessa aukn-
ingu. Mætti vinna hann nokkuð
upp með kenslugjaldi, ef börnin
væru ekki gerð skólaskyld. það
gjald þyrfti ekki að vera ýkja
hátt. Nú eru borgaðar 5 kr.
fyrir barnið. Væru þau samtals
um 100 og kenslan stæði 6
mánuði eins og nú gerist þá
yrðu tekjurnar 3000 kr. yfir
veturinn eða nóg kaup handa
2 kennurum og mundi þykja
fullboðlegt. Fimm kr. á mán.
mundi sennilega þykja of hátt
gjald ef það ætti að ganga yfir
allan fjöldann, enda ekki ástæða
til að láta skólann græða fje á
þessu. Aðra leið mætti fara.
Hún er sú að hafa aðeins einn
kennara við þetta og skifta börn-
unum í tvo hópa. Kæmu hóp-
arnir til skiftis, sinn dag hvor
og stæði skólinn (þ. e. sú deildin)
sjö mánuði á ári. Mætti þá
^ færa gjaldið niður í 2 kr. á
mánuði. það mundi nægja vel
handa kennara, eftir því sem
þeim er launað nú. Skólinn
legði þá til húsnæðið, hitann og
ljósið. Húsið og ljósið hefur
hann þegar. það er þá hitinn
einn, sem þarf að bæta við. Á
hinn bóginn mundi hann bæta
úr mjög brýnni þörf með þessu,
ekki aðeins í þágu almennings,
heldur einnig sjálfum sjer í hag.
Er vandalaust að færa rök að
því.
í þetta sinn verður ekki farið
frekar út í fræðslumálið, þó enn
sje margt um það að segja.
Mönnum er t. d. að verða það
mikið áhyggjuefni, að fræðslan
skuli vera svo takmörkuð sem
orðið er. það eru engin smá-
vegis rangindi sem með því eru
framin á uppvaxandi kynslóð, og
ekki er ósennilegt að hún dæmi
þá ráðstöfun hart á sínum tíma.
Aðrar þjóðir reyna að verja
börnin skemdum af völdum
ófriðarins, en við leiðum hallærið
inn í skólana löngu áður en
nokkrum manni dettur í hug að
draga úr óþörfum munaði sbr.
kvikmyndahúsin, bifreiðarnar og
glysvarninginn, sem komið hefur
nógur til þessa.
í þessu hjeraði mætti bæta
dálítið upp halla þann, sem
börnin bíða við takmörkun
skólahaldsins, með framhalds-
deild, er stæði fram að vertíð.
Allur þorri barna gæti sótt þá
deild sjer að bagalitlu. Mætti
nota sama húsnæði, Ijós og hita,
sem nú er notað við barnaskól-
ann, en kensluna þyrfti auðvitað
að auka.
Væntanlega tekur skólanefnd
þessi atriði til meðferðar fyrir
haustið, og bætir úr brýnustu
þörfunum, ef mögulegt er. Hún
man það eflaust að henni er
trúað fyrir vandasamasta máli
mannfjelagsins.
Fræðslumál.
Erindi eftir messu í Hrepphólum
I. apríl 1918.
Eftir Magnús Helgason.
—o—
(Framh.).
Jeg tel þá f y r s t, hversu illa
þess er gætt, að börnin sjeu
orðin sæmilega læs, þegar
þau eru 10 ára. Landstjórnin
hefur ekki enn treyst sjer til, að
veita heimilunum hjálp til barna-
kenslunnar fyr en þau eru 10
ára, en ætlast til að þá sjeu
heimilin búin að kenna nokkurn
veginn lestur og byrjun til skriftar.
Og víðast hvar af landinu hefir
verið svarað spurningum um
þetta efni á þá leið, að flestöll
heimili geti þetta. það finst mjer
líka þar sem jeg þekki til. En
sjeu einstök heimili, sem ekki
geta það, þá má s v e i t a r-
f j e 1 a g i ð til að hlaupa undir
baggann; landið vill ekki gera
það, enn sem komið er. Ef
sveitarfjelagið vanrækir skyldu
sína í þessu efni, þá verður af-
leiðíngin sú, að hjálpin, sem
landið leggur til uppfræðslunnar,
kemur ekki að hálfum notum;
og þess gjalda ekki einungis ó-
læsu börnin, sem væri fullilt
því að saklaus eru þau — heldur
öll hin börnin líka, sem eiga að
njóta kenslunnar með þeim. Jeg
vona, að menn skilji þetta. þegar
kennari tekur við barnahóp til
kenslu, sem eru mjög misjafnt
undir búin, og á að veita þeim
öllum fræðslu, hverju við þess
hæfi, þá má ekki undirbúningur-
inn vera minni en svo, að þau
sjeu öll sjálfbjarga á bókina. þau
geta átt nógu illa samreksta samt.
Kennarinn á ekki og má ekki
tefja sig á að kenna undirstöðu
t lestri. Sá tími væri tekinn frá
öðru, og tekinn frá hinum
börnunum, sem hafa fengið þann
skyldu-undirbúning. það vita
Mikið urval af allskonar vörum nýkomið.
S. 3.