Suðurland - 21.06.1913, Blaðsíða 2

6
StJÐtJRLAND
Háeyrardrápan.
í blaðinu Óðni stóð í haust drápa
aillöng, er svo nefndist, snjalt og vel
kveðin, um Guðmund ísleifsson á
Háeyri. Yar það hinn alkunni sjó
menskudugur Guðmundar, sem þar
vár gert að yrkisefni. Guðrnundur
hefir verið sjósóknarmaður mikill og
afburðagóður formaður. Hefir mikið
oj’ð farið af harðfengi hans samfara
gætni og veðurgleggni, en það eru
kostir sem góðir formenn mega ekki
án vera.
- Þegar menn hér eystra lásu dráp-
una, könnuðust margir við atburð
þann er hún greinir frá, og þótti vel
er slíku var á lofti haldið. — Þeir
eru isvo margir sem tefla djarft við
.Ægir, en tafl það er oftast um líf
og dauða, og vel er að getið sé að
einhverju þeirra, er öðrum framar
geta sér góðan orðstýr í tafli því, og
sem með list sinni og áræði bjarga
öðrum frá máti.
Hjá þessum sjógörpum, eins og
. Guðmundi á Háeyri og hans líkum,
virðist öðrum fremur lifa dugur og
karlmenska fornkappanna, og kanske
éitthvað af víkingslundinni stundum.
í*‘ *
'Peíf heyja ekki lengur hildarJeiki, en I
'Jiöir lioyja harða baráttu um líf og
'"dauða eigi að síður, þar sem alt velt-
ur á áræði, snarræði, fyrirhyggju og
’káflmensku: Við höfum átt og eig i
um marga slíka vaska drengi, en
þeim og starfi þeiita er oft minni
• gaumuf geflnn en vera ætti. —
Skáld vor og Jjóðasmiðir véija sér
ólík yrkisefni. Sumir kveð.i ekki
annað en ástárljóð, aðrir kveða helst
um náttúruna, enn aðrir helst heims-
'fádeiiur o. s. frv. Nokkrir hafa mest-
ár mæt.ur á hreystiverkum og karl
mensku, þeir verða oftast að taka
yrkisefnin úr fornum sögum, en finni
þeir þ au i núlíðinni, er það helst hjá •
rrme.. ---___iím
sjógörpunum okkar. Þessir menn
vilja helst kveða um karlmenskubrag
og hreystiverk —-kveðaum einhverja
harðfífxla, sem ekkeit fær bugað.
Höfundur * Háeyiardrápunnar er
þannig skapi fatinn, honum eru þessi
yrkisefnin hugþekkust, á það bendir
ýmislegt, er áður hefir sést eftir hann,
t. d. kvæðið að tarna um Sigurð
íslandströil.
Pað var nú karl sem kunni
að kæfa réttarspjöll,
sýslumannanna sómi
Sigurður Islandströll.
Vesalla verndarskjöldur
og varði þjóðarhag;
v'iunennum ölium vondur,
þeim var hann reiðarslag.
Hreytti oft hörðum orðum,
en hjartað það var biítt;
afburðamaður að afli
og átt.i í skærttm títt.
Eitt sinn með ungum sveini
um eyðistig hann fer,
á sór þar einskis von, en
eitthvað á kreiki sór.
Stigamenu þrír fram þeystu,
þeirra á vopnin skein;
Sigurður svorðið reiddi,
en sveinninri tak upp vein.
„Skrið mér á heiðar, skræfa,
og skýl þér undir feid;
skíttu’ ei hjartanu, skussi,
við skuium heim í kveid".
Drengur fer undir feldinn
og flýtir sér á bak,
heldur sér dauðahaidi
og heyrir vopnabrak.
Það hljóðnar; drengur hrapar
og hrellist við að sjá
bófana’ í banateygjum
bröltandi aiia þtjá.
Glotti þá gamia tröllið,
en giaðna strákur fer ;
kappinn hylur nú hræin,
en hnokkinn ekur sér.
„Hvernig þótti þér, krakki,
að klifra ttm herðafjöll ?“ —
„Líkt og um biágiýtt björgin“.
Þá brosti íslandströli.
„Bjarg — það vildi eg vera,
ef velta mætti á þá
alia í einni bendu,
er ættjörð mína hrjá“.
Ef bófar lögum lóga,
þá logar kveldin öll
gtöfin sú, þar er sefur
Sigurður íslandströll.
(Óðinn 1910.)
Höfundur þessa kvæðis og Háeyrar-
drápunnar er ekkert af okkar viður-
kendu skáldum, hann er meira að segja
ókunnut' öllum, hann nefnir sig Gest
— en það er auðvitað gerfinafn.
Hver sem hann annars er þessi Gest-
ur, þá ætti hann að kveða meira.
Hvort honum auðnast að fá löggild-
ingu ritdómara sem skáld, skal ósagt
látið, eða hvort hann getur orðið svo
heppinn að krækja sér í skáldiaun.
En hvað sem þessu líðttr, þá er það
samt^sem áður vist, að alþýða manna
les svöna kvæði — eins og þau sem
hér eru nefnd — með ánægju, og
henni þykir eigi síður vænt um þessi
yrkisefni en mörg önnur. Þessvegna
mun hún með ánægju taka við fleiru
frá Gosti þessuni.
u. g.
Víxlaðir gæðingar
eða viska með brestum?
„Ekki cr öll viskan eins“.
Mönnum fer oft eins og vökrum
hesti. Fái vekringurinn ekki rétta
tamningu, getur hann orðið víxlaður.
Hann fer þá á kostum nokkurn spöl,
en bregður svo fyrir sig víxlspori á
milíi — af því hann hefir ekki verið.
vatiinn á „hreinan gang“. Einn siikrá
gæðinga virðist mér Ó. M. í Suðurl.j
III., 45. Kostasprettirnir finst mér
þar sem hann fellst. á það, að kirkju-
húsin sé þannig bygð, að nota megi
þau til fleira en messugerða („guðs
þjónustu", segir hann), „svo sem
barnaskóla, nauðsynlegra fundarhalda
o. fl.“ og samsöngva, þar sem að-
gangur er seldur". En svo er ýmis-
legt annað í „gangi" hans, sem fyr
ir mína tiifinniiig er eins og víxlspor
í vökrum hesti. En „óvit“ þori eg
ekki að nefna það; því eg er „ólærð-
ur“ ntaður og kann ekki kurteisi til
hlýtar. Tel því ekki alla „óvita“,
sem á annan hátt líta á mál en eg.
í fróttapistli úr Mosfelissveit, er
Ó. M. mintist á, er því haldið fram,
að yfiistjórn kirkjumálanna nú muni
eigi amast við að kirkjuhúsin só not-
uð meir en nú tíðkast, en Ó. M. seg-
ir sér ókunnugt um að hún hafi leyft
það. Þetta getur vel samiýmst, og
þarf engu óviti að lýsa, né heldur þó
eg teldi hana líklega tii að ieyfa slikt.
Mér finst það ekki „hreinn gangur",
heldur viskubrestur, að telja messu-
getðirnar, eða hinar venjuiegu „kirkju-
legu alhafnir" einartii „guðsþjónustu".
Til þess hættir mér við að telja alt
það, sem tniðar til að hefja menn til
fullkotnnunar: barnakensiu ekki siður
en fernting; félagsskap ýmiskonar,
sem nauðsynlegur er fyrir mannlifið
í hverjuin söfnuði og sveit, og fundi
í sitkum félögum eigi síður en trííar-
lega fundi („messur"); sarnsönga eigi
síður en inessusöngva — og skemti-
samkomur eigi síður en fjúlsóttu
„messurnar" á sumrin, þegar fólkið
fer til kirkju einkum til að „sýna sig
og sjá aðra“, og er skemst af tím-
anum að hlusta á athöfnina í kirkj-
unni.
Eg geri ekki ráð fyrir öðru, en að
alt það, er gerist í „samfundahúsinu",
fari fram á „viðeigandi og sæmileg-
an“ hátt, ekki síður skémtifundir en
aðrir. Líklegt, að fólkið hegðaði Bér
ekki ósæmilegar, ef það mætti ræða
saman í húsinu, fremur en nú germt
oft í kring um það, a. m. k. væri
eftirlitið auðveldara inni i því.
G. M., sem á „hreina ganginum"
virðist meðal frjálslyndustu manna
hór, enn sem komið er, viil leyfa
opinbera samsöngva í kirkjunni; en
„óviðfeldið" þykir honum, að fólkið
láti i ljósi að söngurinn hrífi tilfinn-
ingar þess, ef það'er í kirkju! Þetta
víxlspor kenni eg vantemslu. Fólkið
í Svíþjóð o. v. er sjálfsagt betur tam-
ið. En engum er iáandi,, þótt van-
inn hafi áhrif á hann.
Ýmsir, og þar á meðal Ó. M„ vilja
hafa samfundahúsin tviiyft, og nota
neðra lyftið fyrir „annarleg stðrf“, er
þeir svo nefna, en efra iyfti sem kirkju,
Þetta er spor í áttina, betra en nú
er, en óþarft millistig, nema
ef nota ætti húsið til íbúðar, t. d.
beimavistarskóla, eða ef búa ætti
húsið út fyrir lengri tíma samkomur,
er veit.ingar þyifti í snmbandi vift.
Þá kætr.i sér vel neðra iyftið til þeirra
hluta, eða þá loft yfir samfr.ndar-
salnum. En aðalsalinn má vel kom-
ast af með einn til allra (vitanlega
siðsamlegra) n*a. Gott að geta hólf-
að hann, t. d. í tvent með hleypiþili,
til að takmarka rúm, svo sem fyrir
skólastofur, en kippa þilinu frá er
mynda ætti einn sal.
Eins og það er vantemslu að kenna,
er gæðingar víxla, eins er með til-
finningarnar. Menn geta haft tilflnn-
ing fyrir góðum söng, þó í kirkju.sé,
og fundið hvöt til að láta það í ljósi.
Svo mundi messuathöfnin, t. d. góð
ræða, hafa sömu áhrif á tilflnningar
manna í húsi, sem vel ei um geng-
ið, þótt það á öðrum timum væri
notað til annara þarfa. Það sem því
kann nú að vera til fyrirstöðu aft
satni salurinn sé notaður til messu
og fleiii funda, hvort sem það nefn-
ist „rítúal" eða annað, þaifaðbreyt-
ast. Temslan þarf að iagast, og þá
hætta gæðingarnir að víxsia.
Á unglingsárum mínum var eg
vikadrengur á næsta bæ við kirkju-
stað. Kirkjan var ein af þessum
hjöllum, sem notaðir voru til að
geyma í reiðskap og reipi o. tl., þar
sem ekki lak, og skautasvell var á
gólfinu eftir vetrarhlákur. Fullorðnu
mennirnir „börðu sér“ um messurnar
á vetrum, svo varla heyiðist til prests-
ins. Konur hættu sér ekki. En við
strákarnir skulfum í krókbekknum
og skemtum okkur við að telja „gosin“
innar í kirkjunni. Stórgosin komu
frá þeim, sem önduðu um munnínn,
en tvö smá frá neföndungum, og
Verslun
Magnúsar finnnarssonar
frá Brú
var opnnð á Stokkseyri þtuiu 14. þ. m.
Þar fást flestar venjulegar VefzlunarvÖt ur, svo sem:
MATVARA - TÓBAK - KAFFI - SYKUR
EXPORT - LEIRVÖRUR - SKÓFATNAÐUR
og ýmisleg
Rr amv a r a
fádæma fallcg!
Vörurnar eru öldungis óvenjulega góðar og votðið fram-
úrskarandi lágt. Allar íslenskar vörur teknar bísna háu vetði.
Ferðamenn og aðrir, sem eitthvað þurfa að vetzla, gerðu
.rétt ef þeir litu inn i verzluhina. Þeir nntmi verða gorðir
þar ánægðir.
■ ■ Virðingarfyllsfc
Stokkseyri 19. júní 1914
Magnús Gunnarsson.
1
II
i!