Suðurland - 12.07.1913, Blaðsíða 1

SXJÐURLAND
Alþýðublað og atvinnumála
IV. árg.
Eyrarbakka 12. júli 1913.
Nr. 5.
l
•^••••••••••••••••••••••^*
• Suðurlaud J
• kemur út einu sinni í viku, á
{ laugardögum. Árgangurinn kost-
• ar 8 krónur, crlendis 4 kr.
• Ritstj. Jón Jónatansson á
S Ásgautsstöðum.
J Innhcimtumenn Suðurlands eru
• hór á Eyrarbakka: skósmiður
2 Gruðm, Ebenezerson og
J verzlm. J ón Ásbj ör n s s ou (við
• verzl. Einarshöfn). í Reykjavík
2 Ólafur Gíslason verslm. í
• Liverpool.
2 Auglýsingar sendist í prent-
2 smiðju Suðurlands, og kosta:
• kr. 1,50 fyxúr þuml. á fyrstu síðu,
í en 1,25 á hinum.
•:—••••••••••••••••••
i
8
8
4.
Alþingi.
Þar eru fiam komin mörg stjórn-
ai'fiumvörp og nokkur þingmanna-
frumvörp.
Pjárlagafruní»?up hefir stjórnin lagt
fyrir neðri deild. Eru tekjurnar áætl
aðar 3 milj. 70(5 þús. 470 kr., og
Pjöldin 3 milj. 630 þús. 883 kr. 85
aurar.
Tollar og slcattar er ætlast til að
nemi samtals yfir fjárhagslímabilið
1014—1915: 3,139,000 kr.
Hæstu liðirnir eru:
Kaffl og sykurtollur 810 þús.
Vörutollur 500 —
Tóbakstollur* 400 —
Simatekjur 315 —
Ótflutningsgjald 300 —
Lósttekjur 200 —
Aukatekjur 130 —
Ábúðar og lausafjársk. 100 --
Vitagjald 1 100 —
A-ðrir liðir í tollum og sköttum
nema 60 þús. eða minna.
Þá eru tekjur af fasteignum land-
sjóðs taldar 58,200 kr.
Viðlagasjóðstekjur 380,070 —
Ýmisl. tekjur og endurgj. 9,200 —
Úr ríkissjóði Danmerkur 120,000 —
Alt er hér reiknað yfir bæði árin
(1914—1915).
Þá koma útgjöldin:
kr. au.
Greiðslur af lánum 450,284 05
Tilæðstustjórnarlandsins 106,000 00
Alþingiskostnaður 65,000 00
Dómgæsla og lögreglustj. 246,130 00
Læknaskipunin
Til samgöngumála
Þar af til póstmála
n n „ vegabóta
356,129 80
1,065,150 00
260,000 00
282.300 00
190.300 00
n n n skipaferða
„ „ n hraðsk. og tal
síma 968,000 00
„ „ „ vitamála 97,150 00
Til kirkju og kenslumála 665,780 00
Þar með eru taldir allir skólar
(aðiir en verklegir) og ketisla æðri og
lægri. Til vísinda, bókmenta og lista
159,240 kr. Þar í eru talin söfnin
og styrkvoitingar til einstakra manna,
munu sumar þeirra taldar til „bitlinga".
Til verklegrar kenslu og fyrirtækja
343,570 kr. Eru í þessum lið bænda-
skólarnirog búnaðarfél., iðnaðarkensla,
skógrækt, fiskivoiðar og margtfleira.
Verður síðar vikið nánar að þessum
lið.
Nokkrar fleiri fjárveitingar er farið
fram á, sem síðar verður talið.
Auk þeirra fjárveitinga, sem farið
er fram á í stjórnarfrumv., má búast
við ótal fjárbænum, eins og venja er
til. Getið er tveggja, sem þegar eru
komnar:
1. Bernburg sækir um styrk til
hljóðfærasveitar, 400 kr.
2. Jakob Hagalínsson sækir um
styrk og verðlaun fyrir barneignir,
400 kr.
Þetta er upphaf on ekki endir að
fjárbeiðnum til þingsins.
Af öðrum frumvörpum, sem snerta
fjármál, er fyrst að nefna fjárauka-
lög fyrir 1912 —1913. Þar næst
10,000 kr. (endurveiting) til að mæla
innsigling á Gilsfjörð, og þar næsttil
að kaupa Röntgensáhöld handa Háskól-
anum, 5000 kr., og Röntgensáhöld
handa heilsuhælinu 3000 kr. Endur-
greiðsla á tillagi til Patreksfjarðar-
síma 5000 kr. Endurgreiðsla á tillagi
til símalínu frá Selfossi til Eyrarbakka
3000 kr. Til viðbótarbyggingar við
pósthúsið 65,000 kr. Til steinsteypu
brúar á Steinslæk í Holtum 10,000
kr. Til gagnfræðaskóians á Akureyri
8,188 kr.
Margar aðrar fjárhæðir er farið
fram á í þessu frumvarpi. Upphæð-
irnar, sem frumvarpið fer fram á,
nema allar samtals 135,801 kr. 26
aur. Mál þetta var til umræðu í
n. d. 5. þ. m. og að loknum umræð-
um vísað í nefnd.
Þá má nefna frumvarp um tekju-
skatt og annað um fasteignarskatt.
Þau eru bygð á frumvörpum um sama
efni frá skattamálanefndinni 1907.
Ætlast er til að ábúðarskattur og
lausafjárskattur falli niður ef þessi
frumvörp verða samþykt.
Frumvarp um skattanefndir hefir
stjórnin líka lagt fram, og standa
þau í nánu sambandi við tvö þau
siðastnefndu.
Frumvarp um breyting á lögum
um laun íslenskra embættismanna
er það frumvarpið sein mest er um
talað. Það fer fram á launahækkun
handa flestum hinna hæst. launuðu
embættismönnum. Auk þess er far-
ið fram á launahækkun handa mörg-
um öðrum embættismönnum ogopin-
inberum starfsmönnum, í ýmsum
öðium frumvörpum.
Miklu fleiri oru þau stjórnarfrum
vörpin, og verður þeirra betur minst
síðar.
Af þingmannafrumvörpunum skal
fyrst frægt telja frumv. um breytirg
á stjórnarskránni, sem þeir flytja,
Bjarni Jónsson frá Vogi, Skúli Thor-
oddsen og Bonidikt Svoinsson.
Prumv. um íslenskan sérfána. Flutn-
ingsmenn Lárus H. Bjarnason, Jón
Jónssón og Guðm. Eggerz. Það hljóð
ar svo:
Hér á landi skal vera löggiidur
sérfáni. Sameinað alþingi ræður gerð-
inni.
Breytingartill. við það hafa komið
frá flutningsm. stjórnarskrárfrumv.
Ein þeirra er sú, að hafa fánann af
sömu gerð og bláhvíta fánann, sem
menn kannast orðið við.
Frumv. til laga um stofnum land-
helgissjóðs flytur Sig. Stefánsson. í
þann sjóð skulu renna 2/3 sekta fyrir
ólöglegar veiðar í landhelgi. Lands-
sjóður leggur sjóðnum 5000 kr. á
ári. Skal sjóðnum með timanum
varið til strandgæslu.
Frumv. til laga um samþyktir um
eftirlit úr landi með fiskiveiðum í
landi. Fiutningsm. Kristinn Daníels-
son og Björn Kristjánsson.
Heimildarlög fyrir sýslunefndir til
að gera samþykt fyiir einn hrepp eða
fleiri um eftirlit með fiskiveiðum úr
landhelgi.
Tvær þingsályktunartillögur eru
komnar fram. Önnur um að skipa
5 manna nefnd til að íhuga sam-
göngumál á sjó. Hin er um að skipa
5 manna nefnd til
1. að athuga hag Landsbankans og
koma með tillögur um ráð til að efla
hann, og
2. að íhuga fyrirkomulag veðdeildar
Jxandsbankans, eða hvort tiltækilegt
sé að stofna sérstakan veðbanka,
Launahœkkunarfrumvarpið var til 1.
umræðu í neðri deild á mánudaginn.
Ráðherra mælti með frumvarpinu,
taldi launahækkanir þær sanngjarnar,
er þar er farið fram á. Á móti
frumv. töluðu Guðm. Eggerz, Benidikt
Sveinsson, Bjarni Jónsson, Sig. Sig-
urðsson, Yaltýr Guðmundsson og
Þorleifur Jónsson. Vildu þeir G. E.,
B. Sv., Sig. Sig. og Þ. J. fella frum-
varpið þegar frá 1. umræðu, en þeir
V. G., L. H. B., J. Ói. og M. Kr.
mæltu með því að málið yrði sett í
nefnd, án þess þó að þeir viidu að-
hyllast ftumvarpið eins og það lá
fyrir. Varð sá endirinn, að málinu
var vísað til 5 manna nefndar. í
nefndina voru kosnir með hlutfalls
kosningu: Bened. Sveinsson, G. Eggerz
M. Kristjánsson, Ói. Briem og S. S.
Þykir Jíklegt að frumv. þettakom-
ist ekki hóðan af lifandi gegnum neðri
deild, og mi£ny fáir harma afdrif
þess.
Það er að vísu satt, að nokkrar
launahækkanir, t. d. kennaralaun
lægri kennara við mentaskólann, hafa
við talsverða sanngirni að styðjast, en
þó getur það ekki að þessu sinni
komið til mála að hækka þau laun.
Væri það gei t, mundu allmargir aðr-
ir embættismenn geta gert jafn rétt-
mætar kröfur til launahækkunar, og
þeim kröfum yrði ekki fært að sinna
fjárhagsins vegna. Og rétt er að
láta allar launahækkanir bíða þangað
til búið er að greiða fram úr eftir-
launamálinu. Þá en fyr ekki getur
það verið réttmætt að hækka launin
sum, en jafnframt þyrfti þá að taka
til athugunar hvort ekki væri unt að
fækka embættum eitthvað dálítið frá
því sem nú er. Þetta launahækkun-
armál er því, hvað sem öðru liður,
ótímabært, og auk þess ekki nægi-
lega athugað. Fer því best á því að
það fái að hvíla sig að þessu sinni.
------<XW>------
Búaaðarþingið.
Það var haldið í Reykjavík dag-
ana 27. júní til 5. júlí. Sátu það
þessir fulltrúar:
Ágúst Helgason Birtingaholti
Ásgeir Bjarnason Knararnesi
Benedikt Blöndal Eiðum
Björn Bjarnarson Grafarholti
Eggert Brienr frá Viðey
Gisli Högnason Búðum Fáskrúðsflrði
Guðjón Guðlaugsson Hólmavík
Guðm. Helgason (búnaðarfél.forseti)
Jón Jónatansson Ásgautsstöðum
Pétur Jónsson Gautlöndum
Stefán Stefánsson Akureyri
Þóihallur Bjarnarson Reykjavík.
í þingbyrjun voru kosnar þessar
nefndir:
Reikninganefnd:
B. B., G. G., P. J.
Fjárlaganefnd:
Á. H., Á. B., Gísli H., G. H., St. St.
Búnaðarsambandsnefnd:
Á. H., Á. B., Gísli H., St. St., Þ. B.
Jarðræktarnefnd:
B. B., B. Bl., E. B., G. G., J. J.
Búfjárræktai nefnd:
B. B., B. B1..E.B., J. J.,P. J.
Gerðir búnaðarþingsins verða birtar
í heild sinni i Búnaðarritinu. Þykir
því eigi þörf á að geta þeirra nákvæm-
lega að sinni, verður hér aðeins getið
helstu nýmæla:
Lagt til við alþingi að fenginn sé
vatnsvirkjafróður maður í þjónustu
landsins til þess að athuga hvar gera
megi stærri áveitufyrirtæki, gera mæl-
ingar og kostnaðaráætlanir fyrir slik
fyrirtæki og vera bændum til leið-
beiningar í þeim efnum.
Óskað eftir leiðbeiningum í húsa-
gerð.
Félagsstjórn falið að útvega sund-
urliðaða áætlun um kostnað við raf-
lýsingu, rafhitun og r afsuðu á sveita-
heimili, þar sem vatnsafl væri nægi-
legt fyrir hendi, og birta þessa áætl-
un til leiðbeiningar almenningi.
Því fyrirkomuiagi skyldi komið á
sem fyrst, að ungir menn, þeir er
styrk fá til búnaðarnáms erlendis,
hafi næst áður verið að minsta kosti
eitt ár í vist á myndarheimilum hér