Suðurland - 19.07.1913, Blaðsíða 3

STJÐUÉLAND
21
r
it/
i
á
Sveitamenn!
Munið eftir, þegar þór komið til Reykjavíkur, að líta inn í
Verslun Marteins Einarsson
Laugaveg 44.
pp" Þar munuð þér gera best kaup á allskonar álnavöiu, tilbúnum
^ íatnaði, rcgnkápniu og storinfötum. Og gleymið ekki hinum
^ ágætuogalþektu
á
l
ár
SJOLUM
og mörgu, mörgu fleiru.
Virðingarfylst
Marteinn Einarsson,
s
■
Á
r
k.
*
4
K.
Járnbrautarmálið.
Landsverkfræðingurinn hefir fyrir
nokkru sent. stjórnarráðmu skýrslu
sína um það mál. Er hún allræki-,
leg og fróðleg. Segir þar fyrst frá
undirbúningi málsins og um fyrirhug-
aða legu brautaiinnar. Gerir liann
ráð fyrir að endastöðin í Riykjavík
verði á svonefndri Arnarhölslóð noið
anverðri frá „Battaríinu" austur und
ir Klapparstíginn. Liggur svo braut-
in iun með sjó fyrir norðan Rauðará,
sunnan við laugarnar, norðaustan við
Bústaði, yflr Elliðaárnar móts við Ár-
bæ, fyrir norðan Árbæ, um Grafar-
holt, norðan við Lambhaga, yfir Varmá
nálægt Álafossi, upp Mosfellsdal, yfir
Mosfellsheiði fyiir norðan Leirvogs-
vatn og svo austur af heiðinni yið
norðurendann á Skálabrekkuás, niður
að Þingvallavatni fyrir sunnan A1
mannagjá, meðfram vatninu að Öx-
arárósi og yflr hann fyrir sunnan
f’ingvallabæ, austur undir Hrafnagjá
og svo á ská upp yflr gjábakkann,
síðan suður hraunið austanvert við
Þingvallavatn, meðfram Soginu suður
á móts við Búrfell. Úr þvi er helst
um tvær leiðir að gera. Önnur er
suður Grímsnesið ofan að Öndverðar-
nesferju, því þar er brúarstæði og yrði
þá öll leiðin austur að fjórsá 102 km.
Hin leiðin þykir þó fult eins góð,
að fara vestur yflr Sogið (á nýrri
brú) ofan Grafning og Ölfus að Ölfus-
árbrú; gera þar nýja bi ú og halda
svo áfram i nánd við veginn að Þjórs-
árbrú. Sú leið öll yrði 112 km.
Yrði farið yflr Hvítá þá yrði um
leið að gera álmu ofan að Eyrarbakka
og mundi hún verða 19 km. eða öll
brautin 121 km. Væri aftur farið
yflr Oirusa, þa mættl ef til vlll spara
þessa álmu fyrst um sinn. Vegar-
lengdin frá Ölfusárbrú að Eyrarbakka
er 11 km., og yrði þá öll braut.in
123 km.
Breiddin á sporinu er talin hæfileg
1.00 m. Mestur halli 1:40. 0ku-
hraðinn ætti að geta orðið mest 40
km. á klst. Mhð þeim hraða er bú-
ist við að brautin mæt.ti vera ógirt,
nema þar sem farið er um girt land.
Þá mætti fara alla leiðina á rúmum
2J/2 klst. ef tekin væri leiðin yfir
Hvítá.
Það ei ætlast til að brautin verði
alstaðar upphleypt; er það gert vegna
snjóa. Breidd undirbyggingarinnar að
ofan 4 m. (c 2 faðmar), og fláinn á
hliðunum líkt og tiðkast á vegum.
Margar nýjar brýr þarf að gera,
bæði yfir ár og yfir vegina þar sem
fjölfarnast er, til að hefta ekki um-
ferðina. Brúarstæði hefir Jandsverk-
fræðingurinn mælt á flestum ám á
leiðinni og gert áætlun um kostnað
inn við brýrnar. Smærri brýrnar er
ætlast til að verði úr járnbendri stein-
steypu, sem er ódýr og endist vel.
Stærsta brúin er yflr Ölfusá; hún mun
kosta með öllu saman 70 þús. kr.
Sogshrúin er næst, áætluð 40 þús.
Aðrar bi ýr eru: á Elliðaám, Úlfarsá,
Varmá, Köldukvísl, Leirvogsá og
Öxará, og svo nokkrar smáar.
Brautarteinainir er ætlast til að geti
borið eimreið sem vegur í mesta lagi
16 smálestir. Þverslárnar undir tein-
flflum skulu vera úr tró, því það er
ódýrast. Frh.
Er það að undra?
Það var seint í janúar síðastliðinn
vetur, að báðir ritstjórar Suðurlands
voru fjarverandi þegar blaðið átti að
koma út, og ekkert var til í það.
Þá reis upp einn góður maður og
spjó úr sér svo miklu andans fóðri,
að blaðið fyltist á svipstundu. Hann
kom víða við, og margt sem hann
sagði var satt og gott, en eitt er mér
minnisstæðast, og ætla eg nú að gera
það að umtalsefni.
Hann sagði eitthvað á þá leið, að
menn ættu ekki einungis að lesa
biöðin, heldur líka að skrifa í þau —
ekki einungis að heyra, heldur líka
að tala.
Síðan hefi eg dálítið hugsað um
þetta mál, og víst er um það, að
æskilegt væri það að sem flestir létu
m sln heýra um éítt og annað sem
um er rætt. En er það að undra
þótt menn geri það ekki eins og nú
standa sakir? Þegar maður spyr
svo, verður maður að gera sér ijóst
hvað hvetur og hvað letur menn til
að skrifa í blöðin.
Það sem helst af öllu hvetur menn
til að skrifa í blöð, hygg eg vera
innri þöif; þeim dettur eitthvað i hug
viðvíkjandi þeim málum, sem um er
verið að ræða, og þeir fá þá löngun
til þess að láta fleiri fara að hugsa
málið frá sínu sjónarmiði — en ekki
hugsa eg að þeir geri neitt til að láta
sér detta í hug nýjungar.
Þetta hygg eg vera helstu og ef
til vill einu ástæðuna til þess að menn
skrifi í blöð, því sjaldan eru það laun-
in; þó borga sum blöð og timarit
ritlaun, og hafa þau þá ekki völ á
betra og meira efni? Eg held það
virkilega. Og víst er um það, að
sist ætti að undra sig á því, því nú
er sú öld upp runnin, að allir vilja
fá borgun fyrir sín störf, bæði andleg
og líkamieg, stór og smá. Um það,
hvort sú regla taki gömlu greiðvikn
inni fram, skal eg ekkert segja.
Prestarnir fá 4—6 kr. fyrir að semja
og flytja líkræðu, læknar fá 1 kr.
fyrir að skrifa nafn á einhverju lyft
hjá sínu eigin nafni, rithöfundar fá
30—40 kr. fyrir hverja prentaða örk
af handritum sinum o. s. frv. Er það
þá að undra þó þessir sömu menn
ekki vilji sitja tímum saman við að
liugsa og skrifa fyrir ekki neitt? Og
þó er það svo að sumir þeirra eru
svo greiðviknir að gora þetta. En
lítinn vafa tel eg á því að þeir mundu
miðla mikið meira af sínum fróðleik
ef ritsmíöar þeirra væru borgaðar.
Mnrgt er það víst fleira sem dreg-
ur úr mönnum að skrifa í blöðin, en
þetta hygg eg vera það helsta sem
diegur úr þeim mönnum sem vanir
eiu að taka borgun fyrir ritstörf sín.
E. E. S. sngði, að mig minnir, að
bændur og alþýðumennn ættu að
skrifa í blaðið. En víst. verður nóg
til að letja þá, þeir hafa nauman
tíma til slikra starfa, og svo er það
oft að ráðist er óþyrmilega á þá
menn sem koma opinberlega fram.
og allir viija vera lausir við það, og
auk þess hafa þeir mikið minna um
að rita, sem ekki hafa drukkið af
hinum miklu fróðleikslindum — skól-
unum.
10/a—’13
Bergst. Kristjánsson.
* • * * *
* * * *
Atlis.
Það er mikið rétt sem segir í of
anritaðri grein, að fleiri mundu skrifa
í blöðin ef borgun kæmi fyrir, en
þess er að gæta, að hagur flestra
blaða er svo vaxinn, að þau geta
ekki borgað ritlaun svo neinu nemi.
Kemur það ekki síst af þeim algenga
ósið, sem nú tiðkast mjög, að marg-
ir telja sér varla skylt að borga blöð
in. Suðurland þekkir líka þessa regiu,
þó ungt sé.
Blöðin eru heldur ekki til þess
stofnuð að ala launaða rithöfunda.
heldur miklu fremur til að gefa mötin-
um kost á að koma skoðunum sín-
um á framfæri, án annarar fyrirhafn -
ar en þeirrar, að skrifa upp efnið.
Þeir sem mikið hafa fram að bera
þykjast vel hafa veitt þegar þeir hafa
útvegað sér rúm í víðlesnu blaði án
þess að þurfa neinu til að kosta með
útgáfuna.
Satt er það, að þeir eru fáir sem
þurfa að hafa mikið íyrir að koma
skoðunum sínum á framfæri, en það
er þá líka af því, að blöðin eru nægi
lega mörg.
í sambandi við þotta má geta þess,
að almenningur er alt of deigur með
að láta til sín heyra í blöðunum.
Má vera að það komi af því, að fólki
þyki efnið vanta. Sannleikurinn er
i þó sá, að það er svo undur
margt sem er vel þess vert að vakin
sé eftirtekt á, ef menn teldu það ekki
of smátt og algengt eða ómerkilegt
til að koma fram opinberlega. Efnið
í blöðunum þarf að vera sein allra
Af því að mér hafa riokkrum sinn-
um verið sendar greinar til ' „Suður-
lands“, vildi eg geta þess,'að^eg er
nú ekkert riðinn við ritstjórn blaðs-
ins og bið menn að senda slikar
greinar til réttra aðiia.
16/, 1913
Gtsli Skúlason.
fjölbreyttast, en það vevður því að-
eins að sem flestir styðji að því.
Greinarhöf. er einn af þeim, og þarf
hann því ekki að taka nærri sér þessa.
almennu athugasemd.
Ófriðurinn.
„Búlgarar eru aðþrengdir hvaðan-
æfa. Þeir biðja stórveldin að stöðva
ófriðinn hið bráðasta. Grikkir og
Serbar setja kosti. ■ Her Rúmena er
farinn inn yfir landamæri Búlgaríu."
Þetta var símað til Reykjavíkur ný-
lega. Síðan heflr frétst að Búlgarar
faii enn halloka, og beiti þó ýmsum
óþokkabrögðum, t. d. draga um frið-
arfána, hrópa upp: „Við erum Serb-
ar“, þegar Serbar ætluðu aÖ ráðast
á þá, sitja um að svíkjast að óvin-
um sínum og þar fram eftir götun-
um. Það eru þeir sem hafa vakið
þennan dans og það á ólöglegan hátt.
-----OOO-------
Ráðherrafrúin látin.
Frú Uagnheiður Hafstein (f. 1871)
iést í fyrri nótt eftir langa legu. Hún
var mesta sæmdarkona; mun Suðurl.
minnast hennar siðar.
í gær var frestað þingfundum í báð-
um deildum og skotið á fundi í sam-
einuðu þingi. Forseti mintist hinnar
látnu með nokkrum orðum og ákvað
að senda ráðherra samúðarskeyti fyr-
ir hönd alþingis. Þingmenn hlýddu
á standandi.
Beitarfé.
Mörgum þykir féð ekki nógu dug-
legt að beita sér og því altaf of mik-
ið gefið með beitinni. Það sem menn
reyna aðallega til þess að láta féð
lifa sem mest á beitinni, er viða að-
allega það, að halda fénu úti og spara
heyin, og er þá stundum gengið svo
iangt í þessu, að féð verður magurt
og hey eyðast meira fyrir bragðið.
Alment gera menn sér ekki grein
fyrir hvað til þess þarf að féð verði
duglegt. á beitinni og þurfl lítil hey.
Tii þess þarf fyrst að velja féð
sem best að kynf9iði, veija lifslömb-
iu undan fullvöxnum ám og hi útum.
Láta hrúta aldrei ganga með ám,
nema fullorðna hrúta seinni part vetr-
ar — ef þeir þrífast með þeim.
Ala féð vel upp, láta ær á annan
vetur ekki vera með gömlum ám.
Beita iömbunum — aðeins gera
það vægt meðan þau eru að batna.
Fóðia ær og hrúta þannig, að aldr-
ei verði magurt — fé sem eitt sinn
heflr orðið magurt, vevður aldroi eins
holdþétt eða þolið, en mjög mikið
fljótara til að veiða aftur magurt.
Gefa.sem best hey með beitinní.
Baða á hverjum vetri í nóvember.
Ef menn hugsa minna um hoíða-