Suðurland - 02.08.1913, Blaðsíða 1

SUÐURLAND
== Alþýðublað og atvinnumála ==
IV. árg.
Eyrarbakka 2. ágúst 1918.
Nr. 8.
lOaitNNMMt
S u ð u r 1 a u d •
kcmur út einu sinni í viku, á •
laugardögum. Argangurinn kost- •
ar 3 krónur, crlendis 4 kr.
Ritstj. .T ó n Jónatans s on á •
Asgautsstöðum. •
Innheimtumenn Suðurlands eru J
liér á Eyrarbakka: skósmiður •
Guðm. Ebeuozerson og •
verzlm. JónÁsbjörnsson (við #
verzl. Einarshöfn). í Reykjavík •
Ólafur Gíslason verslm. í •
Liverpool. . •
Auglýsingar sondist í prent- •
smiðju Suðurlands, og lcosta:
kr. 1,60 fyrir þuml. á fyrstu síðu,
en 1,25 á hinum.
Verkföll.
Verkföll eru algeng uni allan hinn
mentaba heim og meir að segja hér
á okkar fámenna og friðsama landi
eru þau ekki algerlega óþekt,, þó með
nokkuð öðrum hœtti sé en í stóru
löndunum.
Á þessu ári hafa orðið mörg verk-
föll víðsvegar um Norðurálfuna, og
er minst á nokkur þeirra áður hér í
blaðinu.
Stærsta og alvarlegasta verkfallið
á þessu ári er það, sem byrjaði f
aprílmánuði í Belgíu. Tóku þátt í
því mörg hundruð þúsundir manna
af ýmsum stéttum.
Ástæðan til þess var sú, að alþýð-
an krafðist meiri kosningaréttar.
Veikfallið hafði þau áhrif, að stjórn
in setti nefnd til að íhuga málið, og
tók þá verkfallsfólkið aftur til vinnu.
Nefndin er enn að störfum sínum og
ber ekki neitt á neinu á meðan.
í Milano á Ítalíu hefir verið vork-
fall öðru hvoru í alt vor í ýmsum
iðnaðarstéttum.
L’g?ja ýmsar orsakir til þess, og
er ekki vel ijóst hverjar eru þær
réttu. Oft heflr lent í áflogum milli
verkfallsmanna og vinnandi manna
og lögreglunnar hinsvegar.
í París hafa bifreiðaökumenn
gert verkfall, svo sem sagt var i síð-
asta blaði. Þar var ástæðan sú, að
settar höfðu verið reglur, strangari
en þær sem áður höfðu gilt, um akst
ur bifreiða á götum borgarinnar. Yar
það gert mr st í tilefni af hinum.mörgu
bifreiðaslysum um hábjartan daginn.
Nokkrar tilraunir um verkföll hafa
verið gerðar í ýmsum borgum á Rúss
landi, Spáni og Portugal öðru hvoru
í vor, en ekki orðið nein alvara úr.
Það mætti ef til vill nefna sumar
af þeim tilraunum réttar og slóttar
óeirðir.
Miklu alvarlegra var verkfallið í
gullnámunum i Suður-Afiíku. Þar
var alt komið i uppnám um tíma.
Ekki voru það gullgraftarmenn
einir sem verkfall gerðu, ýrnsir aðrir
lögðu líka niður vinnu. Bakarar t. d.
afsögðu að selja þeim námumönnum
brauð, sem gengju úr samtökunum,
og vagnstjórar á járnbrautum hótuðu
að leggja niður vinnu ef námumenn
fengju ekki einh . \rja leiðrétting mála
sinna. Var þá gtVð gangskör að því
að koma sættum á, og tókst það að
lokum.
Danskir vindlagjörðarmenn gengu
vinnulausir um langan tíma í Kaup-
mannahöfn. Þeir vildu fá vinnutím-
ann styttan úr 9 klst. niður í 8 klst.
á dag.
Rimman harðnaði með degi hverj-
um, og síðast hótuðu þeir m9Ö al-
mennu verkfalli í Kaupmannahöín.
Létust þeir mundu sjá svo um að
50 þús. manns mundu leggja niður
vinnu.
Petta virðist hafa hriflð, því litlu
síðar tókst. að miðla málum og tóku
þeir svo til vinnu aftur.
Það er líklegt að vindlar og reyk-
tóbak hækki í verði áður en langt
um liður m. a. af þessu verkfalli, en
þó miklu fremur af því að í Tyrk-
landi verður lítið um tóbaksrækt og
tóbaksiðnað í þetta skifti; eru fyrir
því eðlilegar og alkunnar ástæður.
Um mánaðarmótin júní—júlí s. 1.
hófst mikið verkfalláBretlandi. Ástæð-
an fyrir því er sú, að verkamenn í
verksmiðjuborgunum telja sig ekki
geta lifað við það kaup sem þeir hafa.
Nauðsynjavörur eru altaf að hækka
í verði, en kaupið stendur í stað.
Peir neyðast því til að leggja niður
vinnu, þegar ekki er annar vegur til
að hækka kaupið.
Mikill undiibúningur er hafður und-
ir verkföllin, bæði til að fá nógu marga
til að taka þát.t í því og til að standa
stöðugir hvað sem á dynur. Margir
menn starfa að því að halda fyrir-
lestra til að brýna verkalýðinn. Einn
hinn helst.i af slíkum mönnum á
Bretlandi er Tom Mann, mælskumað-
ur mikill og tannhvass í frekara lagi.
Nýlega hólt hann ræðu með miklum
eldmóði í Birmingham. Eggjaði hann
þá verkamenn til að beita öllum ráð-
um til að fá svo há laun sem þeim
nægði heima, svo þeir þyrítu ekki að
flýja land til að leita sér bjargar.
Skömmu síðar (5. júli) söfnuðust
saman 40 þús. verkamenn í Birm-
ingham, skiftu sér í þijár deildir og
hóldu til Lundúna. Par áttu deild
irnar að mætast og sýna sig borgar-
búum.
Verkfallið breiddist út um margar
borgir, þar á meðal til I.eith. Kvað
svo ramt, að þar, að skip urðu ekki
afgreidd um tíma; þar voru áflog á
götunum suma dagana.
Alt er gert sem hægt, er til að
koma sættum á í Bretlandi. Menn
fara með sáttaboð seint og snemma,
og þegar það dugarekki þákomahótam
ir, hótað lögreglu, herliði og öðiu
slíku. Yerkamenn láta þó venjulega
ekki hræða sig, hitt er algengara, að
þeir hræða aðra frá að vinna þá vinnu,
sem þeir hafa lagt niður. Út af því
koma svo áflog og linnir þeim oft
ekki fyr eg herliðið skerst í leikinn.
Mikil æsing fylgir verkföllum, sem
von er, þá gefst oft þjófum og ræn-
ingjum færi á að leika listir sínar í
blóra við vinnulausa verkamenn.
Verkfallsmenn láta líka oft til sín
taka með ýmsu móti. Sagt er að
gullnemarnir í Johannesburg og
Kimberley (í Suður-Afríku) hafi beitt
misþyrmingum og kveikt í húsum.
Verkfallið sem núna stendur yfir
getur haft afaiilJar afleiðingar fyvir
okkur íslendinga. Jæith er eina höfn-
in á Bretlandi sem tniliiiandaskipin
hafa áætlun á. Viðskifti evu því mjög
bundin við þessa borg. Og þegar svo
fæst engin afgreiðsla þar, þá er ekki
von að vel fari. Þetta er þvi baga-
legra sem sumar vörur (smjör, fros
inn lax o. fl.) þola ekki langa geymslu
í skipi.
Mörg önnur óþægindi fylgja verk-
föllunum, sem hafa áhrif á verslun-
ina að meira eða minna leyti.
Pað er liklegt að þetta verkfall
standi ekki lengi. Pað hafa gengið
svo mörg verkföll yfir Bretland þessi
síðustu ár og verkmannafélögin þar
af leiðandi veikari fyrir þegar til
lengdar lætur, þau endast, ekki til að
launa allan þann manngrúa til lengd-
ar sem verkfall gerir þar á hverju
ári núna í þrjú ár. Stjórnin mun
lika gera sitt til að koma á reglu í
landinu sem allra fyrst.
Kolaverkfallið i fyrra er hið mesta
verkfall sem sögur fara af. Bakaði
það Bretum feikna tjón, ;bæði á versl-
un og iðnaði sem nærri má geta.
En aíleiðingar þess ná miklu lengra.
Kolaverðið hefir hækkað ákaflega og
kemur það auðvitað niður á öllum
sem kolin nota. Iðnaður, sem rek-
inn er með gufuafli, hlaut auðvitað
að hækka í verði og útgerð gufuskip-
anna varð dýrari og flutningarnir þá
líka.
Á hinn bóginn fengu kolanemar
kjór sín bætt og gátu þá um leið
leið veitt sér betra- viðurværi. Peir
fóru að borða smjör í staðinn fyrir
smjörlíki; einnig gátu þeir leyft sér
að borða meira kjöt, fisk og egg.
Við þetta vex eftirspurnin á þess-
um vörum og þær hækka í verði,
það verður að flytja meira af þessu
inn í landið. Af þessu leiðir svo aft-
ur það, að framleiðendur ab þessum
vörum keppast við að flytja úi svo
mikið sem þeir geta, og við þetta
hækka svo þessar vörur í verði í
þeirra eigin landi. Kaupstaðai búar
verða svo að borga miklu meira en
áðurfyrirþessarnauðsynjar, og til þess
að geta lifað neyðist verkafólkið til
að setja upp kaupið. Á þennan hál.t
getur eitt verkfall orðið orsök í öðiu
nýju.
Boðskapur
Grikkjakonung-s.
Pann 5. f. m. lét Grikkjakonungur
birta eftirfylgjandi boðskap:
„Til þjóðar minnar!
Eg kveð þjóð mína fram í nýja
baráttu. Oss hefir auðnast, í sam-
bandi við önnur kristin ríki, að hrósa
sigri að lokinni baráttutil lausnarþjóð-
um trúbræðra vorra, að útrýma þræl-
dómnum og sjá hin grísku vopnin
ktýnast heiðri, bæði á sjó og landi.
Hið sigraða tyrkneska ríki hefir látið
löndin, sem Jeyst voru, af hendi við
sambandsþjóðirnar í félagi.
Gríska stjórnin óskaði þess, að lönd-
um yrði skift á friðsamlegan hátt að
tiltölu vib rétt hverrar sambandsþjóð-
ar og stakk enda uppá gorðardómi
ef misklíð kæmi upp. Búlgaríustjörn
sem ólíkt hinum þjóðunum gerðist
heimtufrek, færðist undan allri gerð
en reyndi að eigna sér mestan hlut
af ávöxtum sigurvinninganna. Hún
vildi ekki láta bandaþjóðirnar fá lönd
að tiltölu við það sem þær höfðu
kostað til, og vildu heldur ekki við-
urkenna þá sjálfsögðu nauðsyn sem
ber til að halda jafnvægi miJIi ííkj-
anna, en beitt allskonar brögðum og
hrekkjum, en gleymdi um leið mark-
miði ófriðarins og skyldum sínum
gagnvart bandaþjóðunum. Búlgarar
gleymdu hinni dýrkeyptu reynslu, sem
þjóðirnar á Balkanskaganum hafa
fengið í ófriðinum og þeim glæsilega
árangri sem þeir hafa boiið úr být-
um fyrir samtökin, en nú taka þeir
að berjast gegn frelsinu og bera vopn á
sambandsþjóðirnar til að fótumtroða
réttindi þeirra og gera með því að
engu hið heilaga markmið ófriðarins.
Skylda bandaþjóðanna gagnvart þess-
ari dæmalausu hát.tsemi Búlgara er
auðsæ. Þær verða að vaka yfir rétti
sínum og viðhalda samtökunum til
að bjóðafrekju Búlgara byrginn og varð-
veita heillakjór sin með þvj að ónýta
kröfur Búlgara urn yfiiráð í banda-
laginu til þess að tryggja jafnvægið
milli Balkanríkjanna, sem er nauð-
synlegt til þess að þær geti lifað í
einingu.
Gríska þjóðin, sem er samþykk
Serbum og Svartfellingum og treyst-
ir á helgi málefnis síns, tekur aftur
til vopna og byrjar aftur stríðið fyrir
föburlandið.
Eg heiti á hermenn mína, bæði á
sjó og landi, sern hafa gefið Grikk-
landi frægð, ug bib þá að berjast
áfranr hinni göfugu barattu til að
forða bræðrum vorutn, sem leystir
voru undan ánauð Tyrkja, fiá að
lenda aftur í nýjum og hræðileguin
þrældómi, sem nú vofir yfir þeim.
Eg er sannfærður um að þjóðin
hellenska inun með óbifanlegu trausti
á mátt sinn og rétt og hreysti iiðs-