Suðurland - 16.08.1913, Qupperneq 3
SUÐURLAND
39
ura það, að stjórriihMiafi þar hönd i
bagga og ætli sér eitthvað með þessu
undir niðri.
Landið er ilt yfirferðar og hvergi
nærri rannsakað til hlítai. Maigar
rannsóknaiferðir^eru farnar þangað;
fóru nokkrir F’jóðvorjar eina þeirra
nýlega og mishepnaðist húu algerlega.
Nú ráðgera Frakkar leiðangur. For
ingi fararinnar vorður liklega Hermann
Stoll, sá er ferðast hofrr hér um land
og raörgum er kunnur. Það stóð til
að farið yrði frá Noregi í byrjun
júlimánaðar, og skyldu þeir vera sex
saman.
Ókannaða landið er rnest á austur
og norðurhlutanum. Norðmenn gera
sér töluvert far um að kanna landið
og nota það.
Það er ekki óhugsandi, að þó nokk-
uð margt fólk flytjist þangað noiður
eftir með timanum, ef fleiii og betri
námar kynnu að flnnast þnr. I3ar
eru nú nyrstu mannabústaðir, og
væri ef tii vill réttara að kalla það
selstöð fiemur en mannaheimkynni.
Ekki er þess getið að neinir ís.
lendingar hafl faiið þangað norður
eftir. Þess ætti heldur ekki að þurfa.
ísland a ennpa svo mikið af ónotuöu
bjargræði, en nægilegan kulda, svo
af þeim ástæðum er óþarfl að fara
að brjótast norður i heimskautalönd
og gerast þar þræil útlendra auðkýf-
inga. Öðru máli væri að gegna ef
tök væru á því að gera út leiðangur
og nema land til nytja, Það dettur
víst engum í hug, enda nóg annað
að starfa heima fyrir.
En hvenær skyldum vér fá að sjá
og reyna góðu kolin ódýru frá Spitz
bergen, er svo mikið var gumað af
i fyrra? Þar er verkefni fyrir kaup
menn til að vinna landi sínu gagn.
k . _____
------o*o>o—7----
íslenskt og útlent skyr
heitir dálítill bæklingur eftir Gísla
Guðmundsson gerlafræðing, og fylgir
Búnaðarritinu.
Eins og nafnið bendir á, er efnið
um skyr ýmiskonar, og þó mest það
islenska. Nefndar eru nokkrar út
lendar tegundir til fróðleiks og sam-
anburðar.
Miklu lofsorði er þar lokið á skyr-
ið og áhrif þess. Þar segir síðast:
„Það er sist að vita nema skyr geti
orðið vorslunarvara. Bændur ættu
að reyna að flytja það í kaupstaði
til söiu og vita hvernig tekst. Skyr
ið mætti flytja i ííkum umbúðum og
smjör, t. d. þjappa því niður í kvai téj
og hafa smjörpappír utan með. Best
er þá að gera skyrið úr soðinni und-
anrennu og sauðamjólk, og láta það
standa ósíað minst 3 sólarhringa.
Vitanlega getur þetta ekki lánast nema
skyrið sé vel síað og mjög vandað.
En mér væri ijúft að láta af heudi
kyngóða gerla í skyrþétta, handa
Þeim sem kynnu að vilja ríða á vað-
ið. Gott skyr mundi eflaust vera
mjög útgengileg vara hér í Reykjavík
og öðrum kaupstöðum, og þótt það
seldist tregt í byrjun, mundi það ef
laust smám saman ryðja sér til
rúms. Mönnum mundi skiljast, fyr
eða síðar, hve viðsjárvert .er að leggja
niður þá arfgengu venju vona hraustu
forfeðra, að neyta skyrs og súrmjólk-
ur í ríkum mæii.“
Frá Ameríku.
Ofsahitar valda waimdauða og
þrautuiu um alla álfuua.
Fjóra daga vikunnar 21.—28. júní
og sunnudaginn 29. júní, gengu nhki-
ir hitar nálega um alt fastaland Ame
ríku. Þá dagana dóu þrjátíu og sjö
persónur af hita syðra, margir exu
sagðir hafa gengið af vitinu og fjöldi
manna mikið eftir sig. í bænum St.
Paul og Minneapolis urðu fimtán
dauðveikir af hita á laugardaginn, en
einn gekk af vitinu.
Hitakast þetta náði frá Klettafjöll-
um til austutstrandar og frá Mexicó-
flóa norður eftir öllu landi, eins langt
noiður og til heflr spurst, og á öllu
þessu svæði heflr hitinn valdið mikl-
um óþægindum og jafnvel kvölum.
í fáum borgum á þessu svæði hélst
hitinn fyrir neðan 90 0 F., sumstaðar
var hann mikiu meiri; til dæmis var
hann 100 gr. í borginni Bismarck í
N. Dak., og jafnve) enn hærri á sum-
um stöðum. Af öllum stöðuin, sem
fréttir hafa komið frá, var manndauð-
inn xnestur í borginni Cleveland; þar
dóu i3 af hita, í Chicago dóu 9, í
Hammond Ind. 4, í Milwaukee 2, í
Cincinnati 3, og annarstaðar færri,
en mjög margir uiðu fárveikir af
hitanum á þessum stöðum.
Úr Chicago flýðu mörg hundruð
þúsund manns til ýmsra staða við
vötnin, en góðgjörðafélög gáfu fátækl-
ingum, er í „blockum" búa, ís svo
hundruðum tonna skifti, til að lina
þrautir þeirra. í Cincinnati lögðu vagn-
akarar niður vinnu, þeir sem ísvögn-
um aka, en fólk stóð í stórum fylk-
ingum frammi fyrir íshúsunum, að
icyiio oö nó í ísmoia, par tfl allur
ís var uppgenginn, og sendi þá bæj-
arstjórn til næstu borga að útvega
fólkinu ís ókeypis. — Á einum stað
skektust járnbrautarteinar á stokk-
um, og er hitabeiskjunni um kent,
hrukku vagnar þar útaf, fullir af fólki
og meiddust um 40 manns. Það var
í Indiana ríki.
í Canada heflr veðrið verið víðast
hvar ákjósanlegt, hiti mikill að vísu,
en stórar skúrir með köflum, sem
best mátti henta jarðargróða. í borg-
um heflr þótt í heitara lagi. í Winne-
peg varð hitinn um 91 stig. Skrugg-
ur voru miklar aðfaranótt laugardags-
ins, svo að ekki hafa aðrar eins kom-
ið á þessu ári; en um kveldið undir
sólarlag þann dag var hitinn um 80
8t'K í skugganum. Sama dag í fyrra
komst hann upp í 97 stig, en þá var
heiðviðri og þurt um, og því var hit-
inn síður tilflnnanlegur. Tjón varð
ekkert af þrumunum í Winnepeg, en
í grendinni sló lofteldi niður í hus á
þrem stöðum, eyddust húsin en mann
tjón varð ekkert. Nálega hver blett,-
ur i fylkinu heflr haft gott af þessu
hita- og rigningakasti, og segja allar
fréttir sama, að uppskerunni sé borg-
ið.
Eftir að þetta er skrifað, hafa hit
arnir valdið miklu manntjóni og þraut
um, umfram það sem að ofan segir
frá. í Chicago teljast hinir dauðu
alls um 40, og 160 hafa vanmegn-
ast þar af hita, og að sama skapi
heflr hitatjónið verið í ýmsum borg-
um um miðbik Bandaríkjanna.
[Lögberg]
Elcctric Cooko.
Svo heitir raf-eldunarvél, sem hinn
velþekti landi vor, P. Johnson raf-
magnsfi æðingur heflr nýlega uppgötv
að.
Það má gera alla matreiðslu á
xessari vél, sjóða, steikja o. s. frv.
Hita sinn fær vélin frá venjuleguin
rafljósavíruin, og eyðir ekki meira
rafafli heldur en „strau járnin", sem
alment eru notuð í húsum.
Mr. Johnson hefir fengið einkaleyfl
fyrir þessari vél sinni, og er nú sem
óðast að láta smíða hana, því eftir-
spurnin er miki), þrátt íyrir það að
vélin hefir enn ekki verið auglýst
neinstaðar.
Verðið er afarlágt, samanborið við
aðrar samskonar vélar, og vér erutn
þess fullvissir, að Mr. Johnson má
hafa sig allan við að fullnægja þörf-
um fólksins.
[Heimskringla]
Tíðarfarið framvegis.
„Spegjelen" segir frá belgiskum
manni, sem hafl reynst ágæta veður-
glöggur síðan 1903. Nú spáir hann,
að yfir mestan hluta Evrópu gangi
mikil þurkatíð, og að allra þurrast
verði á árunum 1918—1935. En
jafnvel árin 1913—1918 verði stór-
rigningar sjaldgæfar, og þá muni fjara
í stórum vötnum. — Ekki lítur nú
út fyrir það í sumar.
Þá getur sama blað um annan
mann, þýskan, Rudolf Fischer. Hann
heldur því fram, segir blaðið, að sjá
megi fyrir veður yflr alla Evrópu af
veðuráttinni á íslandi; þetta þykist
hann hafa fundið af veðurskeytunum
frá Reykjavík og Seyðisfirði.
Vissast er að leggja lítinn tiúnað
á slíkar nýjungar.
----—0«p*<>-----
Rússar í Síberíu.
Rússar hafa tekið upp þann sið,
að fara austur í Siberíu í stað þess
að fara til Ameríku. Síbería er ný-
lenda þeirra og landkostir þar góðir
víða hvar. Þangað flytjast nú Rússar
1 hundruðum þúsunda til að nema
land eða reka aðra atvinnu. Síðustu
árin hafa komið þaðan margar þús-
undir manna með fullar hendur fjár.
t
Guðlaugur Guðmundsson
bæjarfógeti.
Guðlaugur Guðmundsson sýslumað-
ur og bæjarfógeti var fæddur að Ás
garði í Grímsnesi 8. des. 1856. For-
eldrar hans voru Guðmundur Ólafs-
son, bóndi þar, og Þórdís Magnúsdótt-
ir frá Austur-Ey í Laugardal.
Guðlaugur sál. var settur í skóia
og varð stúdent með I. einkunn 1876,
þá tvítugur. Sigidi til Kaupmanna-
hafnar og lauk embættisprófl í lögum
1882 og varð saina ár sýslumaður í
Dalasýslu. Þar var hann fjögur ár,
til þess er hann var settur málaflutn-
ingsmaður við landsyflrréttinn 1886;
því staifi gegndi hann fram að 1891,
er hann varð sýslumaður í Skafta-
fellssýslu. Sýslumaður í Eyjafjarðar .
sýslu og bæjarfógeti á Akuteyri varð
hann 1904 og var það til dauðadags.
Alþingismaður var hann fyrir V.-
Skaftafellssýslu 1893 —1907, og fyrir
Akureyrarkaupstað 1912 ;þingmensku-
umboð lagði hann niður síðastliðið
vor sakir vanheilsu.
Gúðl. sál. þótti atkvæðamikill em-
bættismaður og á alþingi þótti jafnan
mikið að honum kveða. Björn sál.
Jónsson ráðh. taldi hann eitt sinn
duglðgasta og mælskasta þingmann-
inn, þeirra er þá voru á þingi. Hann
tók mikinn þátt í hinum stærri mál-
um, t. d. stjórnarskrármálinu, banka-
málinu, bannmálinu o. m. fl. Bind-
indismaður var hann sjálfur um 25
ár, og er það fágætt um sýslumann.
Guðl. sál. var kvæntur sænskri
konu, og áttu þau mörg börn, flest
uppkomin og sum dáin; eitt af börn-
um þeirra er kona Jóhannesar glímu-
kappa.
Heiðursmerki hinnar þýsku Arnar-
orðu af 3. fl. var Guð). sæmdur 1902,
og riddari af dannebrog varð hann
1907.
Samgöngumálin á þingi,
Þingið er nú sem óðast að ýta
áfram þeim málum, sem það ætlar
til ásetnings að þessu sinni. Meðal
þeirra mála eru samgöngumálin í
fremstu röð. Nefndin í því máli heflr
frumvarp um heimildarlög fyrir stjórn-
ina til að taka hluti 1 Eimskipafélag-
inu fyrir alt að 400 þús. kr., með
því skilyrði, að það taki að sér strand-
ferðirnar.
Járnbrautarmálið í nefnd, og er
víst. ekki nærri útsoflð. Óskandi væri
að það fengi að koma aftur í þing-
salinn fyrir þinglausnir, svo að heyra
mætti í hvaða tón þingmenn raula
yfir því.
--------------
Á víð 0g dreif.
Slátturiun. Ágætan þurk gerði
sunnud. 3. ágúst, og hélst hann alla
vikuna. Á þeim tíma munu flestir
eða allir haía náð öllu því heyi sem
þá var laust. Var þess orðin mikil
þörf. Rættist vel úr, eftir því sem
áhorfðist, og var það mikil hepni að
fá svo góðan þurk á þeim tíma. Um
síðustu helgi brá aftur til óþurka og
hafa þeir háldist síðan; oft stórrign-
ingar og stormur.
Gjaldkcrawálið. Það heflr gong
ið heldur tregt að fá dómara í lands-
yflirdóminn til að dæma það mál.
Loksins eru þó fengnir þessir: Páli
Einarsson, borgarstjóri, Jón Krist-
jánsson, háskólakennari og Magnús
Jónsson, sýslum. í Hafnarfirði.
Garðaprestakall er veitt Árna
prófasti Björnssyni á Sauðárkrók.
Prestkosningin var ólögmæt; séra
Árni fékk ílest atkvæðin og nú ný-
lega veitingu fyrir kallinu.
Ilraunáhurðuriiiii Nokkuð ætla
að dragast framkvæmdirnar á því að
áburður veiði unuinn úr hraununum
íslensku. lleyrst hefir að ekki sé
neitt afráðið ennþá; útlitið heldur
dauft. Líklega verða þ>ó gerðar íloiri
rannsóknir, tekin fleiri sýnishorn áður
en verður alveg hætt.