Suðurland - 30.08.1913, Blaðsíða 2

46
SUÐURLAND
Hýttl Nýtt! Nýtt!
Hérmeð tilkynnist, að undirritaður opnar í dag nýja verzlun í húsi Sig. Guðmundssonar bóksala, og hefir ýmsar nauðsynjavörur
á boðstólum, svo sem:
Margskonar Tefnaðarvöru — tilbúinn fatnað — alklæði — dömuklæði — lireinlætisrörur — ágætis oiíutatnað af öllum stærðum.
Margskonar kafíibrauð — kafíi — cxport — meiis — strausykur — rúsínur — syltetöj — sjúkólaðí — karamcllur.
Margskonar Grrammophon-plötur, sungnar af Herold og Forsel, og með íslenskum söngvum.
Séé ar vörur! JEœgsfa veré!
Aðcins sclt gcgn borgun tíö móttöku. Yon á mciri Törum með næstu fcrðum. — Nánar auglýst siðar.
Eyrarbakka 3%—’13.
Yirðingarfyllst
Andrés Jónsson.
svo úr hnefa, sem ætlast er til í til-
lögu þessari, sem er afturganga frá
1911, drepin þá, en nú vakin upp
aftur af samnefndarmönnum mínum
og mögnuð af þeim á ný.
Úr því að byltingaruggurinn er
ástæðulaus, þá hverfur og afleiðing
byltingarinnar, valdmissir núverandi
kjósanda".
Hér verður ekki farið lengra út í
það sem nefndinni ber á milii, því
það skiftir ekki miklu móts við það,
sem gerast kann í deildunum.
Nú er eftir að vita hvernig þing-
inu tekst að koma sér saman og
hversu mikið kapp stjórnin leggur á
að koma málinu fram. Þess er síst
óskandi að þetta mál verði . sótt af
slíku ofurkappi, sem gert hefir vérið
fyrirfarandi. Mörg atriði eru í því
að vísu sem breyta þarf, og breyta
tii bóta, en ekki eru þau svo mörg
né meinleg, að rétt sé að leggja enn
á ný út í rifrildi og flokkadrátt og
setja til síðu bráðnauðsynleg innan
landsmál þeirra vegna. Það væri
miklu nær að snúa sér af alvöru að
þeim málum, sem meira snerta hag
og líðun þjóðarinnar. Má þar til nefna
skattamálin, samgöngumálin á sjó og
i.iudi, atvinnumálin o. fl. o. fl. Og
það er alls ekki hættulaust að tefla
djarft í þessu máli. Setjum svo að
alþingi samþykti stjórnarskrárfmmv.
sem konungur gæti ekki staðfest.
Ráðherrann mundi að sjálfsögðu fara
frá. En hvað svo? Ætti þá þingið
að leggja niður rófuna og falla frá
ágreiningsatriðinu ? Eða ætti það að
halda því til kapps? Sá kosturinn
einn væri sæmilegur ef afl stœði á
bak við, afl sem nú er ekki tiJ. Hvor -
ugur kosturinn er góður, og senni -
lega mundi þjóðin ekkí verða þakk-
lát þeim, sem efndu til slíkra vand-
ræða.
Það er sannarlega ekki stjórnar-
skrárbreyting sem oss ríður mest á.
Menning og megun þjóðarinnar er
það sem mest er um vert. Þar er
nóg verkefni fyrir þingið til að vinna
sitt ætlunarverk.
------00*0------
Stórfyrirtæki í atvinnumálum
hefir hr. Páll Torfason með höndum
og hefir hann í hyggju að sækja til
Alþingis um einkaleyfi til þess að
reka þau hér á landi, með sérstökum
aðferðum í stórum mæli. Sendi hann
flskiþinginu nokkur skjöl þar að lút-
andi og baðst umsagnar í því sem
sérstaklega kemur sjávarútveginum
við. En með því að þessi mál komu
of seint gat flskiþingið ekki sint þeim.
Hér skal minst á það merkasta sem
að sjávarútvegi Jýtur.
Páll sækir um einkaleyfl til salt-
vinslu úr sjó um næstu 30 ár, með
aðferð sem hann að miklu leyti kveðst
hafa fundið upp sjálfur, og liggja með
skjölunum iýsingar af þessari aðferð
og teikningar þar að lútandi. Eru
aðaidrættir aðferðarinnar þeir, að nota
fossafl til þess að framleiða rafmagn,
en það er aftur notað til þess að
skiija saltið úr sjónum. Segir hann
þessa aðferð margfalt ódýrari en þær
sem annarstaðar tíðkast og verði salt-
ið meðal annars ódýrara vegna Þess
að fá megi úr sjónum um leið önn- 'J
ur efni, svo sem sóda, joð og ýmsa
málma. — Verður ekki í fljótu bragði
séð hvað ætti að vera því til fyrir
stöðu að Páll fengi þet.ta einkaleyfi
til þess að nota það sjálfur eða fram-
seija það í hendur íslensku félagi, eins
og hann kemst að orði. En binda
mætti þetta leyfi því skilyrði, eins
Og hann sjálfur stingur upp á, að
það yrði notað innan tiltekins tíma.
Kaflinn um fiskverslun í þessu er-
indi Páls, ei allmerkilegur, því að
hann bendir þar eiumitt á eitt aðal-
atriði í viðskiftafárinu hérlenda.
fessi kafli hljóðar svo:
„ísland, einkum sjávarútvegur þess,
bíður stórtjón árlega (alt að 20% af
verði útflutts fiskjar) við það
1. að sala -saitflskjar og annara
sjávarafurða til erlendra notenda er
dreifð meðal margra manna, er vol
flestir eru ekki fjárhagsborgarar ís-
iands.
2. -- að henni er ekki stjórnað
með hagsmuni íslenskra framleiðenda
fyrir sjónum.
3. Varan er okki geymd hér þang-
að til þörf notenda krefst hennar,
heldur er henni veitt i blindni inn á
raarkaðinn.
4. Geymsluhús hér á landi eru
ekki eins fullkomin eins og þau eiga
að vera, þótt þau, ioftslags og hita
vegna séu skárri en hinna erlendu
milligöngumanna, er nú skemma vöru
þessa til stórtjóns fyrir hérlenda fram-
leiðendur.
5. Fiskur og sjávarafurðir eru að
visu flokkaðar hér (vraget), en það
vantar opinbera tryggingu fyrir vigt
og geymslu. Vöntun þessi fleygir
„kredit“ (lánstrausti) íslenskrar versl-
unar og útgerðarmanna yfir á hend-
ur útlendra milligöngumanna og er
traustmissir þessi (ca. 5 mijj. króna
á ári) því tiifinnanlegri, sem annað
traust landsins við margra ára van-
brúkun er mjög skert.
6. Framanskráð er aðalorsök þess,
að útlendir menn, er nú fiska hér
við strendurnar, standa sig við að
flytja afla sinn til útlanda, verka
hann þar og keppa við okkur á
heimsmarkaði. Sé framanskráð o. fl.
lagað, borgar það sig betur fyrir þá >,
að selja okkur afla sinn til verkunar
og meðferðar. Við það fengjum við
'í þau áhrif er okkur ber að hafa á
heimsverð saltaðra sjávarafurða.
Eg vil ekki teJja töium það t.jón,
sem ísland bíður árlega við ólag þetta.
Vel flestir þeir menn, er við opinber
mál eiga, eru óvanir að sjá hvílík
ógrynni fjár tapast við vanþekkingu
á heildarmálefnum. P’eim hættir við
að telja það öfgar er Þeir ekki skilja.
Menn sækja hér sjó, þó svo ósléttur
sé að hann mundi vaxa mörgum
þeim í augum, er nú tefla með hags-
muni okkar. Og aflaupphæðir okkar
eru oft svo háar, að okkur vaxa
ekki í augum þær tölur sem ýmsir
aðrir telja öfgar. En þegar til heild-
armálefna kemur, þá verða allar töl-
ur öfgar í augum okkar og allar
leiðir ófærar og það þótt við sjáum
leiðirnar farnar af okkur minni mönn-
um.
Spor til umbóta i þessu efui eru
það:
1. — að íslenskir útgerðarmenn og
framleiðendur með verslunarfróða
menn (útlenda ef innlendir menn eru
ekki til) í sinni þjónustu, myndi stór-
sölufélag íslenskra sjávarafurða. Fé-
lag það hafl reglugjörð samþykta af
Alþingi og eftirlitsstjórn skipaða af
því. (Fyrirkomulag, varasjóði og veltu-
fé mun eg benda á ef mín verður
leitað).
2. í sambandi við þessa og aðrar
stórsöludeildir á afurðum íslands og
stórkaupadeildir á aðalvörum þeim
er ísland þaifnast, séu bygð nútíma
geymsiuhús (Kreditoplag) er iandið
á eða eignast. f>au séu undir sam-
stjórn Alþingis og deildanna. Við
þau séu skipaðir opinberir embætt.is-
menn, er í embættis nafni móttaka
og afhenda vörur. Hús þessi og vör-
ur geymdar í þeim eru í vörslu hins
opinbera og njóta verndar ogiögheigi
sem opinbert fé. (Um fé til þessa
og um fyrirkomulag, mun eg gefa
bendingar er duga — ef mín verður
leitað)“.
Pannig farast hr. Páii Torfasyni
oið, og verður því ekki neitað að
hann grípur einmitt á einu sárasta
kýli viðskiftafársins íslenska. Niður-
staðan af allri nánari athugun verð-
ur sem sé einlægt sú, að afurðir ís-
lands, viðskifti, arður og þar af leið-
andi öJl hagfræðileg örlög íslands eru
í höndum útlendinga. Framieiðsla
íslands er í raun og veru hlutfalls-
lega mikil og gefur heiibrigðan grund-
völl fyrir mikið lánstraust. En þetta
lánstraust er auðvitað líka í höndum
þeirra sömu sem eiga viðskifti vor
og afurðamegn. En okkur sjálfum
þorir enginn að trúa fyrir túskilding
á meðan við látum rýja okkur þann-
ig, það leiðir af sjálfu sér.
(Eftir „Ægi“.)
Lög frá Alþingi.
— :o: —
1. Breyting á tolllögum fyrir ís-
iand
2. Breyting á lögum um mála-
flutningsmenn við landsyfirdóminn í
Reykjavík.
3. Lög um breyting á lögum um
lán úr landsjóði til byggingar íbúðar-
húsa á prestssetrum landsins.
4. Lög um breyting á lögum um
styrktarsjóð handa barnakennurum.
5. Lög um samþyktir um eftirlit
úr landi með fiskiveiðum í landhelgi.
6. Lög um sérstök eftirlaun handa
skáldinu Steingrími Thorsteinsson
rektor.
7. Lög um stofnun Landhelgis-
sjóðs íslands.
8. Lög um breyting á lögum um
skoðun á 3íld.