Suðurland - 13.09.1913, Blaðsíða 3

SUÐURLAND
55
og mætti telja hann mikla bót á skól
um vorum, ef hann væri þannig lag
aður, að hann byggi nemendurna bet-
ur undir að gegna hinurn ýmsu störf
um lífsins. Garðyrkja væri einhver
hinn þarfasti og^besti skólaiðnaður;
það ætti að gera hana að skyidu
námsgrein í batnaskólum voruro. Við
barnaskólahúsin ættu að vera urta-
gaiðar, þar'sem böi nuuum væru kend
helstu garðyrkjustörf að vorinu, en
að. vetrinum væri^Þeim veitt tilsögn
i helstu atriðum til bókarinnar, er
við koma ræktun garðjurta. Sveita-
kennarar ættu auðvitað að vera skyld-
ir til að veita börnunum sömu til-
sögn, og ef svo hittist á, að garðar
ar væru ekki til á hentugum stöðum
í sveitinni, þá væri ekki annað en
byggja þá, og græddu viðkomendur
og sveitin öll ekki lít.ið á því. Nokkr-
urn kann nú að finnast vandkvæði á
að hægt væri að koma svona lagaðri
kenslu við, en mér flnst þau ekki
mikil í samanburði við það gagn og
þann hag, sem hin unga og uppvax-
andi kynslóö hefði af þessu námi.
Kostnaðarsamt kann nú einhverjum
að flnnast, að allir barnakennendur
væru skyldir til hafa þokkingu í
þessari grein, þeir gætu ekki allir
veiið garðyrkjumetin; en því svara
eg þannig: Að aðalreglur garðrækt-
arinnar eru ekki svo vandlærðar, að
hver meðalgreindur maður getur lært
þær á skömmum tíma, en sá sem
ekki gæti það, rnundi tæplega vera
fær um að vera barnakennari."
Eitthvað svipað þessu mætt.i segja
enn í dag, og víst er leiðin ekki ófær,
en það er ófært að hafast ekki að í
þessu efni.
Skömmu síðar í sömu grein segir
höf.:
jjtaíS ot- fvill »ftu5oyn ó q ð tpnna
efnalitlum mönnum og sérstaklega
hreppslimum aðra r.auðsynlegri vinnu
en þá, að beiðast fjár eða heimta með
nokkurskonar sjálfskyldu fé úr hreppa
sjóðunum. Engin hentugri vinna er til
en garðyrkjan til þess, því jafnframt
því sem hún er skemtileg, veitir
hún yrkjandanum þrek, sjálfstæða
hugsun og löngun til að bjarga sér,
nefnilega að komast af með sín litlu
efni án þess að þiggja."
Hér er höf. eflaust á réttri leið, en
íslenskar fátækrastjórnir hafa ekki
enn tekið upp þá stefnu að útvega
þurfandi fólki vinnu ; þykir brotaminna
að veita styrkinn.
Hér er ekki rúm til að fara frekar
út í þetta mál að sinni, má vera það
verði síðar gert af öðrum.
Heimilisiðnaður og garðyrkja eiga
ágætlega saman, annað skyldi stund-
að að vetrinum hitt að sumrinu, hvort-
t.veggja í hjáverkum. Garðyrkjan
getur stutt heimilisiðnaðinn að ýmsu
Jeyti þegar fram í sækir. í garðin-
um má með tímanum fá sér spýtu
til að tálga, þar má og rækta viði á
stuttum tíma, og fást þá tágar til að
flótta úr. Hugsanlegt er líka að
þetta tvent geti stutt hvað annað að
ýmsu öðru leyti þegar til framkvæmda
komur. Verði hvorugt reynt, þá er
ekki að búast. við neinum árangri.
Hvorttveggja á það sameiginlegt, að
það eykur vinnusemi og eflir hag
leik, skapar heimilisprýði, annað inni,
hitt úti. Heimilin verða vistlegri við
það og betur lil þess fallin að halda
fólkinu heima, og þegar heimilin prýkka,
eitt eftir annað, verður sveitin öll
sviphlýrri og sælli. Þá eru meiri
likur til að fólkið hugsi sig tvisvar
urn áður en það flytur sig erindis-
laust í kaupstaðina, sem nú er þó
kvartað um.
Hér er um alvörumál að ræða, sem
skiftir miklu fyrir allan almenning, en
þó iangmest komandi kynslóð.
P. B.
Friður á Balkanskaga.
Pá er nú loksins kominn á friður
eftir hina blóðugu styrjöld á Balkan-
skaga. Er sagt að í henni hafl fallið
400 þús. manna, eða fimm sinnum
eins margir og fólkið á Islandi, og
það alt á hálfu öðru misseri. Hér
eru ekki taldir þeir sem farist hafa
úr hungri og annari eymd, sem óbein-
línis stafar af stríðinu. Herkostnað-
ur allur er talinn að nema 5 milj
örðum kr. Þetta litla hefir það kost-
að að brjóta á bak aftur veldi Tyrkja
hér í Norðurálfunni; vonandi fáum
vói- falendíngar að vera í íriöi íyrir
þeim hér eftir.
Friðarsamningarnir voru undirskiif
aðir 10. ágúst í Búkarest; þar var
friðarfundurinn haldinn og voru þar
fulltrúar frá öllum Balkanríkjunum
nema Tyrklandi. Var mikið um dýrð-
ir í Búkarest er friðurinn var saminn,
því Rúmenum þótti það mesta ham-
ingjutákn, að friðurinn skyldi komast
á heima hjá þeim. Nokkur óvissa
var á því fyrst í stað hvort stórveld-
in mundu láta sér líka þessi friðar
gerð, en Býskalandskeisari tók brátt.
af allan efa um þetta og bað hlut-
aðeigendur að halda friðinn, sem hann
var gerður í Búkarest.
Friðargerðin var auðvitað afar-
vandasöm, er margir ribbaldar áttu
í hlut. Bó fór svo að iokum, að
landamerki urðu öll nokkurnvegin á-
kveðin nerna milli Búigara og Tyrkja.
Heimta Búlgarar það land sem þeiin
var ætlað á Lundúnafundinum, en
Tyrkir vilja hvergi sleppa Adrianopel.
Segja þeir hinar voðalegustu sögur
af meðferð Búlgara á landsfólkinu
þar sem þeir hafa náð yflrráðum í
ófriðinum.
Mesta landaukning fá Serbía og
Grikkland. Albanía verður sjálfstætt
ríki með einhverjum hætti. Montenegro
fær aðeins óverulega viðbót af landi
en aftur miklar skaðabætur í reiðu
fé fyrir það að Skutari var af þeim
tekin, og svo fá þeir vonandi það sem
þeir hafa lengi þráð: að vera í friði
fyrir ofsóknum Tyrkja. Búlgarar fá
mikið land, ef þeir fá það sem þeir
krefjast, en láta á hinn bóginn nokkra
sneið af landi t.il Rúmena; það er
undirlendi sunnan við Dóná austur
að Svartahafi. Tyrkland er eina land-
ið sem ekkert fær en alt missir;það
verður nú næst minsta landið á skag
anum, aðeins I2V2 Þús. □ krn., en
var í fyrra um þotta leyti 169 □ km.
Bað er nú aðeins þrettándi eða fjórt-
ándi partur þess er þá var.
Grikkland fær Krít og mikið af
héruðum í Monastir, Saloniki og Jan-
ina og sjálfsagt flestar eyjarnar í
Grikklandshafi. Var það nær 65 þús.
□ km. fyiir ófriðinn, en verður um
120 þús. □ knr.
Tóbaksbúðin
á Laugavegi 5
selur í haust. eins og undanfarið:
niunntóbak, reyktóbak, rjóltóbak
og vindla í stórum og smáum kössum
óclýrast allra i bænuni.
Munið að koma innn á
JEaugaveg 5
og spyrja um verðið, það kost-
ar ekki neitt, ekki tíma heldur,
því allir fara um Laugaveginn.
Serbía fær nærri alt Kossovóhérað
og nokkuð af Monastir og Novibasar.
Var áður 48 þús. □ km., veiður nú 95
þús. □ km þ. e. nærri tvöföld stærð.
Búigaría var 96 □ km., en fær í
viðbót hálft Salonikihérað og mikið af
Adnanopel, ef hún fær sínu framgengt.
Vevður þá Búlgaría öll 134 þús. □ km.
en annars 119 þús. □ km.
Albanía verður nær 20 þús. Q km.
og Montenegro 10 þús. □ km.
Ekki verður með neinni vissu sagt
um mannfjöldann í ríkjunum, alt er
á ringulreið og fólkið altaf að týna
tölunni; engar skýrslur er að marka
ennþá.
Talið er að alls hafi fallið í síðari
ófriðnum 130 þús. manna, og her-
kostnaður þá hafl orðið um 1200 —
1300 miij. Bessi ófriður var alger-
lega Búlgörum að kenna og fyrir það
varð þeim svo sem ekkert úr hinum
íyrri sigurvinningum sínuin. Sannað-
ist á þeim, að „illa gefst ofstopinn".
Til kennara í Arnes- og
Rangárvallasýslum.
Svo sém kunnugt er heflr verið
gjörð tiiraun til að koma á fólags
skap með kennuium í Árnes og
Rangárvallasýslum hvorri fyrir sig.
Félagsskapnum varð komið á í báðum
stöðunum að nafninu tii, en vaila
heldur meira. Ekki fórst hann þó
fyrir af því menn fyndu hans ekki
fulia þörf; hef eg mörg bréf í hönd-
um, þar sem kennarar iýsa því skýrt
yfir að þeir teiji féiagsskapinn mjög
nauðsynlegan og teija sig reiðubúna
til að styðja hann eftir mætti. Þörf-
in fer ekki minkandi og tilveruskil-
yrðin vonandi ekki versnandi. Fyrri
félögunum varð það að falli live
mannfá þau voru. Kennurum hefir
að vísu ekki fjölgað síðan fólögin
lögðust niður, en þó má búast við
að skilyrðin hafl nokkuð batnað-
Pað heflr borist í tal milli nokk-
urra kennara í báðum sýslumim, að
reyna að koma á íót einu kennara
félagi fyrir báðar sýslurnar, sem hóldi
einn fund á ári. Með þessu móti
ætti félagið síður að leggjast. niður
fyrir mannfæð. Aftur er gert ráð
fyrir að félaginu yrði skift i smærri
deiidir, ef tiltækilegt þykir, og ætti
það nokkuð að bæta úr þeim erfið-
leikum, sem stafa af fjariægðinni
rnilli kennara á fóiagssvæðinu. Nokkrir
kennarar sem náðst hefir til, hafa
heitið félaginu liði sínu.
Bað heflr orðið að sainkomulagi,
að róttast væri að ieita undirtekta við
hlutaðeigandi kennara og fá álit þeirra
á þessu. Verði undirtektir svo góðar
sem búist er við, þá verður boðað til
fundar, líklega við Rjórsárbrú, um það
leyti sein kensla byrjar alment. i haust.
Bréfum þessu viðvíkjandi veitir
undirritaður móttöku.
Fyrir alla rnuni, látið ekki undir
höfuð ieggjast að svara — einhveiju;
best sem fyrst.
Virðingarfylst .
Stokkseyri 8. sept. 1913
PálL Bjarnason.
Hvaða bók er mest lesin áíslandi ?
___. í ._
Það væri nógu gaman að vita
hvaða bók er mest lesin hér á landi.
Fyrir einum mannsaidri hafa það lík-
iega verið Passíusálmarnir, en þeir
voru reyndar sungnir, og svo er um
nýju sálmabókina nú.
Hugsanlegt væri að Lesbókin svo-
nefnda væri lesin bókamest nú á
dögum, og þó er það ekki alveg víst.
„Suðurland" minnist annarar bókar,
ef bók skyldi kalia, sem selst ailra
bóka mest árlega og er afarmikið
lesin, miðjan úr henni. Bessi bók er
Almanakið. Pað er geflð út í Kaup-
maunahöfn og heflr Háskólinn einka-
ieyfl til þess. Sami maður hefir búið
út almanakið nú í 24 ár og mun
hann vera margfaldlega mest lesinn
allra rithöfunda veldi Danakonungs.
Þó mun hann minna þektur en flestir
aðrir rithöfundar.
Hann heitir C. F. Pechiile og varð
sjötugur í vor. Hann er fæddur í
Kaupmannahöfn en uppallnn í Róma-
borg. Nokkur ár var var hann 1
Hamborg, og siðan fór hann .rann-
sóknarför til Vestur-Indía og skrifaði
um þá ferð á Frakknesku. Bykir
hann vera gætinn og áreiðanlegur
stjörnufræðingur og er frægur i sinn
hóp fyrir nákvæmar mæiingu á stöðu
nokkurra stjarna. Hann var einn af
þeim sem dæmdu ferðalag Cook’s og
feldu dóminn yfir honum. Sagður
er hann stiltur og yfirlætisiaus eins
og sjálfar stjörnurnar.
Bað er merkilegt hvað fáir hafa
veitt nafni hans eftirtekt í öll þessi
ár er hann hefir gefið út viðlesnasta
og vanda samasta ritið, sem útkem-
ur á íslenska tungu.
Bíræfnir bófar.
Giinsteinaverzlun ein í Now York,
stór og mikils metin, skýrði lögrogl-
unni frá þvi nýlega að frarnið hefði
verið innbrot í verziunina og stolið
þar gimsteinum sem kostuðu um
250 þús. dollara. Lögreglan hóf þeg-
ar rannsókn i nrálinu og komst að
þeirri niðurstöðu að þjófnaðinn hefðu
framið einhverjir af þjónum veizlun-
arinnar og bárust böndin sérstaklega
að einum skiifstofuþjóninum, sem ekki
var hoima daginn sem þjófnaðuiinn
var framinn.
Lögreglustjórinn lét kaila h;uur til