Suðurland - 04.10.1913, Síða 1

SUÐURLAND
=—==?: Alþýðublað og atvinnumála
IV. íírg.
Eyrarbakka 4. oktobcr 191B.
Nr. 17.
8 u 5 n r 1 a u d
kemur út einu sinni í viku, á
laugardögum. Argangurinn kost-
ar 3 krónur, erlendis 4 kr.
Ritstj. Jón Jónatansson á
Asgautsstöðum.
Innheimtumenn Suðurlands eru
hér á Eyrarbakka: skósmiður
öuðm. Ebcnezerson og
verzlm. JónAsbjörnsson (við
verzl. Einarshöfn). I Reykjavík
Olafur Gíslason verslm. í
Liverpool
Auglýsingar sendist í prent-
smiðju Suðurlands, og kosta:
kr. 1,50 fyrir þuml. á fyrstu siðu,
en 1,25 á hinutn.

i
Fjárlögin.
Útgjaldahækkanir þingsins.
Suðurlandi hefir ekki þótt ástæða
til að minnast á fjárlögin meðan
ekki varð séð hvernig þau litu út að
síðustu. Pjárlagafrumvarps stjórnar-
innar var getið í 5. tölubl. Suðurl.
Var þar skýrt frá helstu tekju- og
Útgjaldaliðum. En eins og vant er
hvöyttust fjárlögin allmikið við með-
ferð þingsins og tekjuhalli varð að
lokum allmikill. Fingið var allörlátt
á fjárveitingar. Sjálfsagt er mörgum
forvitni á að vita til hvers þingið
sérstaklega hefir hækkað útgjöldin,
þykir því rétt að geta hér helstu
breytinga er orðið hafa á fjárlögun-
um við meðferð þingsins, og verður
þeirra getið við hverja grein þeirra
fyrir sig, er þá fljótlegra að átta sig
á því, hvert örlæl.i þíngsins helst
stefnir.
Tekjurnar voru í frumvarpi stjórn-
arinnar áætlaðar 3,706,470 kr. Fjár-
luganefnd neðri deildar hækkaði tekju-
áætlunina um 128 þús., en feldi burt
116 þús., er talið var með tekjum
í frumvarpi stjórnarinnar. Er sú
upphæð afborgauii' af útlánum við-
lagasjóös, og þykir ekki rétt að telja
þær til tekna á fjárlögum, onda hefir
svo eigi verið gert áður. Þessar til-
lögur nefndarinnar voru samþyktar,
og ei u því tekjurnar nú á fjárlögun-
um áætlaðar 3,718,470 kr., eða 12
þús. kr. hærri en í frumvarpi stjóin
arinnar.
Alllíkiegt er að tekjurnar reynist
enn sem fyr nokkru meiri en áætlað
er, og því ætti að mega treysta sam
kvæmt reynslunni að uudanförnu, en
bó getur svo farið að boginn reyuist
öú fullhátt spentur ef verulegur mis-
brestur yrði á árferðinu. Tekjurnar
byrftu líka að reynast æði miklu
hieiri en áætlað er, þar sem þingið
hefir skilað íjávlögunum frá sér með
þús. kr. tekjuhalla.
Sumum virðist nú að vísu þessi
^kjubitíli lítt ægilegur, og bera fyrir
sig reynsiuna af þessu fjárhagstima-
bili sem yfir stendur. Fingið 1911
skilaði fjárlögunum með um 700 þús.
kr. tekjuhalla, en nú eru allar horfur
á því, að í lok fjárhagstímabilsins
verði enginn tekjuhalli, heldur tekju
afgangur ef til vill yfir 100 þús. kr.
En þess ber að gæta, að það eru
vörutollslögin frá þinginu í fyrra sem
jnfnað hafa hallann í þetta sinn, og
því verður varla neitað að varhuga-
vert er að treysta mjög djarft á að
tekjurnar reynist svo miklu moiri en
áætlnð er, enda þótt áætlunin sé
fremur varleg. Og hver sem reynsl-
an verður í þetta sinn, er það víst
að tekjuhallinn í þessurn nýju fjár-
lögum hefði áit að vera og getað
verið minni. Þó verður því ekki
neitað, að mest stafa útgjaldahækkan
ir þessa þings af nauðsynlegum fjár-
veitingum, eins og sóst á efiirfarandi
yftrliti:
Helstu útgjaldahækkanir þingsins
eru þessar (upphæðirnar taldar fyrir
fjárhagstímabilið alt):
11. gr. fjárlaganna (dómgæsla og
lögreglustjórn) hefirhækkað um 11,000
kr. Þeirii upphæð allri er ætlast til
að varið sé til eftirlits úr landi með
fiskivoiðum útlendinga.
12. gr. (útgj. við læknaskipunina)
hefir hækkað um 9,200 kr., þar af
styrkur til 3ja afskektra hreppa t.il
læknisvitjunar, 600 kr. til hvers. Til
Heilsuhælisins 3000 kr., til sjúkra-
skýla 400 kr., til sjúkrasamlaga 800
kr., utanfararstyrkur til Rögnvaldar
húsameistara Ólafssonar 1200 kr. til
að kynna sér erlend geðveikrahæli, í
því skyni að hann geri síðan upp
drætci og kostnaðaráætlun fyrir
stækkun Kleppshælisins, sem oiðið
er altof lítið.
13. gr. (til samgöngumála). Hér
er hækkunin langmest. A liður þess-
arar greinar hefir hækkað um 31
þús. Hækkunin stafar af 35 þús.
kr. fjárveiting til pósthúsbyggingar.
Aftur hafa útgjöld þau, er talin voru
á þessum lið í irumv. stjórnarinnar
lækkað um 4 þús.
B liðurinn (vegabætuij hofir verið
hækkaður um 70 þús. og 600 kr.
og þó var felt í burt 70 þús. kr.
fjávveiting lil brúar á Eyjafjatðará.
Útgjaldahækkanii' þingsins á þessum
lið eru: Eyjafjarðarbraut 20 þús.,
Grímsnesbraut 20 þús., Rangárbrú
(eystri) 18. þús., brú á Fáskrúð í
Dalasýslu 10 þús., brú á Langadalsá
í ísafjarðarsýslu 8 þús. Til þjóðveg-
ar í Austur-Skaftafeílssýslu 5 þús.
Liðurinn aðrar vegabætur og við
hald var hækkaður um 32 þús. kr.
Er það fó ætiað til ýmsra vega og
brúa á Austfjörðuni og norðanlandK.
Þá er lagfc til ýmsra vega og brúa
gegn ákveðnu framlagi frá héruðun-
um 23 þús. 800.
0 liðurinn (samgöngumál á sjó).
-Útgjöldin á þessum lið hafa hækkað
um 77,500. Þar af: Styrkur til
Eiinskipafélags fslands 40 þús. Bteiða-
fjarðarbátur 8 þús. ísafjarðar- og
Húnaflóabátur 8 þús. Til bátaferða
milli Eyrarbakka, Stokkseyrar, Víkur
og Vestmannaeyja 12 þús. Hvítár-
bátur 400 kr. Lagarfljótsbátur 100
kr. Til bátaferða milli Patreksfjarð
ar og Rauðasands 600 kr. Til und
itbúnings samgöngumála 4 þús. kr.
D liður (símamál). Hækkun á þess
um lið er 14 þús. kr. til að kaupa
símstöðvarhúsið á Akureyri.
Útgjaldahækkun þingsins til sam-
göngumála nemur alls 191,050 kr.
14. gr. (kirkju- og kenslumál) hefir
hækkað um 119,370 kr., en sú hækk-
un stafar allmikið af því, að í þessa
grein er flutt útgjöld til verklegrar
kenslu, er áður voru talin í 16. gr.
15. gr. (bitlingagreinin svonefnda)
hefir hækkað um 28,530 kr. Þar af
fá: Landsbókasafnið 2700, Landsskjala-
safnið 1240 og Landsbókasafnshúsið
2550 kr. Hitt er ætlað einstökum
mönnum eða félögum í þarfir lista
og vísinda, og er oflangt mál að rekja
það frekar hór.
16. gr. (til verklegra fyrirtækja) hefir
hækkað um 29,350 kr. og þó voru
útgjöldin til verklegrar kensiu flutt
þaðan í 14. gr. Helstu utgjaldahækk-
anir eru: Styrkur til búnaðarfélaga
4000. Til fyrirhleðslu í Álftaveri
1000 kr. Til fyrirhleðslu við Holtsá
3700. Til skógræktar 4000. Til
húsabóta á skógræktarjörðinni Vögi-
um 2500. Til Fiskifél. ísiands 21,500.
Til 2 erindreka til að annast sölu
land- og sjávarafuiða, 4000 kr. til
hvors. Heimilisiðnaðarfélagið 500
kr. Bifreiðastyrkur 5000. Til hús-
byggingar Hjáipræðishersins 1000 kr.
Námstyrkur til 2 manna að nema
vélafræði 2000 kr. Skaðabætur til
herteknu valdsmannanna í Barða
strandasýslu 1000 kr. Til bryggju á
Sauðárkróki 6000. Til brimbrjóts í
Bolungavík 20 þús. Til bátauppsát-
urs á Blönduósi 1000. Til rannsókna
og áætlunar um lending við Ingóifs-
höfða 800.
18. gr. (eftirlaun og styrktarfé) hefir
hækkað um 15,800.
19. gr. (óviss útgjöld) hækkuð um
10,000.
Af því sem hér er bent á séstljós
lega að mestur liluti tekjuliallans staf-
ar af nauðsynlegum útgjöldum, og
að miklu leyti óhjákvæmilegum, og
það hlýtur að vera öllum ijóst, að
þingið verðui' að sinna að svo miklu
leyti sem það sér sér frekast fæit,
óskum og kröfum þjóðarinnar. Og
kröfurnar voru hvorki fáar né smáar
í þetta sinn. Fyrir þinginu lágu eitt-
hvað yfii' 150 eiindi um fjárveiting
ar, þaifar og óþarfar. Vitanlega hefir
sitthvað flotið með inn á fjárlögin nú
eins og fyrri, sem þangað hefði alls
ekki átt að komast, og ýmislegt af
því tagi er áður orðið þar svo heima-
vant, að ekki verður um þokað, síst
í snöggu bili. Mun að þessu nánar
vikið síðar við tækifæri.
Á allmörgum þingmálafundum í
vor var skorað á þingið að verja fé
landsins sem mest til atvinnu- og
samgöngumála. Þetta hefii þingið
einmitt gert eins og sést á þessu
yfirliti. Að vísu er ekki ólíkiegt að
eitthvað af fjárveitingum til vega og
brúa hefði ef til vill mátt bíða, en
þeim sem hlut eiga þar að máli mun
þó hafa þótt allbrýn nauðsyn á að
fá þessum fyrirtækjum hrundið áfram.
Þess ber og að gæta, að stjórnin hafði
í fjárlagafrumv. ætlað 88 þús. minna.
til samgðngumála en veitt er til þeirra
í gildandi fjárlögum.
Útgjaldahækkanir þær er þingið hefir
gert við 11. og 12. gr. og sem getið ■
er hér að framan, verða líka að telj-
ast allar nauðsynlegar. Sama má
yfiileitt segja um hækkunina við 16.
gr. og um allmargar upphæðir í 14.
og 15. gr., en hækkanir þeirra greina
munu þó orka mest tvímælis, og er
þar að finna einkum þær fjárveiting-
ar er miður þarfar eða með öllu Ó
þarfar mega teljasf. En þó mun þetta
þing hafa lieldur færri slíkar syndir
á baki sór en hin síðustu undanförnu,
og þess var varla að vænta að veru-
leg gagngerð breyting yrði á þessu
í þetta sinn. Til þess þarf svo margt,
meðal annars nýjar kosningar. Og
fastara skipulag þarf að komast á
fjármál vor en nú er, og meðfeið
fjárlaganna í þinginu þarf að breyt-
ast, þaif í því skyni að breyta þing-
sköpunum til þess að fyrirbyggja það
háttalag sem nú var haft við eina
umræðu fjái laganna í neðri deild, þar
sem tekjuhallinn var aukinn þá á
síðustu stundu um 40 þús. og
sumpart moð nýjnm fjárveifing-
um, semekki höfðu komið til tals
áður. —
Suðurland mun síðar minnast nán*
ar á ýmislegt er fjármál vor snertir.
Þotta fjárlagayfirlit, sem hér er ritað,
ætti að geta orðið lesendum blaðsins
nokkur leiðbeining til þess að geta
dæmt létlilega um gerðir þessa þii gs
að þessu leyti. Þeir sem kynnast vilja
þessu nánar verða að lesa fjárlögia
sjálf. Arinars ættu allir kjósendur,
er fylgjast vilja með í geiðum þings-
ins að iesa rækiiega skjalapart þing-
tíðindanna, mun alment gert alt of
lit-ið að þvi. Eti þar er oft núkiu
moiri sannfróðleik að finna um geið-.
ir þingsins og framkomu ýmsra þing
rnanna en í umræðukaflanum. Surnir
láfa sér að visu mest um það hugað
hvernig þingmönnum hefir tekist a5
munnhðggvast hver við annan, en
það skiftir ininnstu og er alloft mark-
litið.
....--------------