Suðurland - 29.11.1913, Blaðsíða 4

100
SUÐURLADN
una getur onginn maður ráðið, en eg
held að hægt só að koma í veg fytir
margar hinar skaðlegu afleiðingar
hennar, ef samhuga vilji, framsýni
og dugnaður héldust í hendur.
Mjög víða hagar svo til að iækur
eða smáá rennur í gegnum engjarnar,
oft er tiltölulega mjög auðvelt að ná
þessu vatni yfir engið. Stærri eða
minni svæði gætu við það fengið skjól
og vökva og jurtagróðrinum þar með
gart hægt að halda áfram að þrosk
ast og vaxa hvernig sem viðrar.
Flestir munu hafa heyrt nefndar
áveitur, margir sóð þær eða kynst
þeim, og þótt menn, að minsta kosti
sumir, hafi litla trú á þeim, þá geta
menn ekki annað en viðurkent þann
undramátt sem vatnið hefir í sér
fólginn, er þeir sjá mismuninn á því
landi sem hæfilegt vatn hefir flóað
yfir, og hinu sem nakið hefir verið
fyrir frosti og næðingum. Munuiinn
er geysi mikill. Vatnið getur breytt
grárri mosaþjóttu í skrúðgrænt engi.
Þar sem ekki eru uppsprettu- eða
sírennandi iækir, þar verður að nota
regnvatnið. Að vísu þrýtur það ef til
vill þegar verst gegnir, en það hjáip
ar samt mjög mikið ef hlaðið er fyr-
ir, svo það geti flóað yflr og stað-
næmst. Það þornar smámsaman og
þrýtur alveg ef langvarandi þurkar
g tnga á vorin, en jörðin verður ekki
eins lengi þur eins og ef vatnið fær
að renna tafarlaust áfram.
Eg hefi iítilsháttar reynslu fyrir mér
hvað áveitu snertir, bæði með sírenn-
andi uppsprettuvatni — og eins þar
sem ekki er kostur á því — með regn-
vatni, og hefir í báðum tilfellunum
gart gott gagn.
Þá er aftur annað sem einatt veld-
ur mönnum áhygg,u, erfiði og skaða,
að minsta kosti sumstaðar hér í Með
aliandi, og eg hygg víðar, það eru
v.itnsfyllingar um sláttinn. Hér í
suðurhluta Meðallands er landið halla-
litið og lágt, sandurinn heftir að mestu
leyti framrás vatnsins, svo þegar
losatíð er þá er ekki mögulegt að ná
í grasið fyrir vatninu sem stendur
| ar fyrir. Af þessum ástæðum deyr
oft úti óslegið meira eða minna af
brsta engi sem ekki er hægt að slá
fyrir vatni, verða menn þess í stað
að slá graslitla mosamóa. Svona er
það hér og eg býst við að viða sé
vatn til baga um sláttinn þegar regn
tið er. —
Að sjálfsögðu má bæta úr því með
samtökum, veita vatninu af. Veit eg
að það mun kosta talsverða fyrirhöfn,
ou mikið má ef vel vill. Eg held það
tækist að þurka mýrarnar að mikiu
leyti ef áhugi og samvinna haldast
1 hendur.
Bændur þurfa að fá leiðbeiningu í
þossum efnum. Búnaðarfólögin þurfa
að útvega mann sem getur leiðbeint
mönnum í þessu. Væri æskilegt að
slik leiðbeining gæti verið jafnhliða
juðabótamælingum. Mælingamaður
inn ætti að geta gert minniháttar
hallamælingar og gefið bændum ýms-
ar leiðbeiniligar sern þeir þurfa með
•rð jaiðrækt og búskap lútandi.
Þá er túnrækt.i : ••r ‘,t.uð tún
bregðast tæple.
slægju hvernig seih
fyrsta stigið að huða
drýgja hann sem mest o.
á túnin á réttum tíma og a léttau
hátt. Detta hygg eg að verði að
hafa rrokkuð mismunandi eftir því sem
til hagar á hverjum stað, best að
láta reynsluna kenrfa sór hvað best
er.
Túnin mega ekki vera of blaut, þá
kala þau, vel ræktuð tún er ánægju-
leg eign, en illa ræktað tún ber vott
um hirðuleysi og ómensku.
Bændur þurfa að taka höndum
saman betur en þeir ennþá hafa gert,
vinna í félagi og leiðbeina hver öðr-
um. Einn veit þetta, annar hitt.
Deir þurfa að keppast hver við annan
í því að bæta jarðir sínar, allar jarð-
ir má bæta. Jaiðræktin er undir-
staða búsældar, og búsæld einstakl-
ingsins er undirrót hagsældar allrar
þjóðaiinnar. Flestir viija heita föður-
landsvinir, og sá sem ræktar vel þann
jarðarskika sem hann hefir til um-
ráða, hann viunur ættjörð sinni
mikið gagn, og niðjarnir munu blessa
minningu hans. En sá sem ekki
hiiðir um að rækta sinn jarðarblett,
heldur rænir hann skrúða sínum án
þess að bæti jörðinni aítur það sem
hann tók af henni, hann er ekkj ætt
jarðarvinur og á ekki þann heiður
skiiið að heita bóndi.
ísland er gott Jand ef því er sómi
sýndur, og íslenska moldin borgar
margfaldlega þann kostuað sem geng
ur í að rækta hana. Dað dugar ekki
að láta „fljóta sofandi að feigðarósi",
að hoifa aðgjörðalausir á kuldanæð-
inginn heyja orustu við nýgræðinginn
og hindra að miklu leyti grasvöxtinn
það árið, það má ekki lengur við
gangast. Nei, hjálpið þeim sem minni
máttar eru. Hjálpum hver öðrum
með ráðum og dáð og trúum á fram
tíð lands vors og framfaramöguleika
þess.
Á meðan trúna á framtið landsins
vantar hjá svo mörgum, á meðan er
Útlitið slæmt, á meðan lítið er gert
að því að tryggja sér allgóða slægju
hvernig sem árar, á meðan menn
alment eru tregir til að færa sér í
nyt leiðbeiningar annara í ræðu og
riti, já, meira að segja virða reynsl-
una lítils, er útlitið í sannleika slæmt.
En vonandi fer bændalýð landsins
fram í því að skilja hlutverk sitt og
skildu, og áhuginn á jarðræktinni
smá vex, samvinna og félagsskapur
þarf að fara í vöxt og sönn ættjarð-
arást. I’á batnar útlitið.
J>æt eg svo úttalað um þetta rnál
að sinni.
Einar Sigurfinsson.
Jarðarí'ör Gíslabónda Hannesson-
ar frá Dalbæ fór fram þann 25. þ.
m. að viðstöddum fjölda fólks. Frí-
kirkjuprestur Gaulverjabæjarsafnaðar
ílutti ræðu á heimiii hins iátna, síðan
var iíkið borið í Gaulverjabæjarkirkju
og þar flutti ræðu séra Ólafur Briem
á Stóra-Núpi. Að því búnu varlikið
flutt að Stokkseyii og jarðsungið þar
af séra Gísla Skúlasyni, sem einnig
flutti ræðu þar í kirkjunni.
í haust var mór dreginn hvítur
‘ii-útur með mínu marki sneitt
-ueiðrifað a. v. Eigandi þess
j| við mig um markið og borgi
laiii in kostnað
BerghyliHrunam.hr. 16. nóv. 1913.
Sæmundur Eiríksson.
íslenzkir sag-naþættir.
Eftir
dbrm. Brynjúlf Jónsson fráMinna Núpi.
■> V. Jráttur.
Keltln ainan naj> áttur.
—:o:—
Frh.
Blómgaðist nú hagur Guðmundar og
varð hann auðmaður. Þorgils á Rauðnefs-
stöðum mælti þá eitthvert sinn við haun:
„Nú er þér ekki orðiu vorkun að gefa
með henni Gunnu litlu, stjúpdóttur þinni“.
Þá svaraði Guðmundur fyrst í gamni:
„Eg gef þór ekkert með henni. Konan
mín segir þú eigir hana“. l’ó gaf hann
I’orgilsi eftir hálft afgjald af Rauðnefs-
stöðum i meðlagsskyni um tvö ár. Síðan
tók hann Guðrúnu að Keldum. Olst hún
þar upp, og átti siðan Árna stjupbróður
sinn. Tóku þau Reynifell er Böðvar fór
þaðan. Bjuggu þau þar við góð efni með-
an Arni lifði. Eftir lát hans tók Jónas,
son hans, jörðina og giftist Sigríði Helga-
dóttur frá Árbæ íHoltum. Yar Guðrún hjá
þeim til þess er húu dó, 1905, hún var
fróð, minnug ogáreiðanlpg. Var það oftar
enn eínu sinni, að sá, cr þetta ritar, heim-
sótti liana til að fræðast af henni.
Mcð Guðrúnu Pálsdóttur átti Guðmund-
ur Brynjólfssou 3 sonu: Pál, Brynjólf og
Teódór. Páll hjó á Selalæk og átti I’uríði
Þorgilsdóttur 'frá Rauðnefsstöðum. Son
þeirra er Árni hreppstjóri á Hurðarbaki í
Elóa. Brynjólfur bjó á Ströud í Ut Land-
eyum og átti Guðrúnu Böðvarsdóttur frá
Reyðarvatui. Hanu drukknaði í Vest
mannaeyjaför. Son þeirra er Guðmundur
bóndi á Sólheimurn íYtri-Hrepp. Teódór
lærði unðir skóla, en hætti námi. Hann
dó miðaldra, ógiftur og barnlaus.
Guðrún Pálsdóttir dó lb52. Eftir það
fékk Guðmundur Brynjólfss. Þuríðar Jóns-
dóttur, bónda á Stórólfshvoli, dugnaðar og
manukostakona. i’au áttu 13 börn. Lifðu
8 þeirra föður sinu, Meðal þeirra eru:
Sigurður bóndi á Selalcekj stórvítUl' máð-
ur. Koua hans er Ingigei'ður Gunnars-
dóttir frá Kirkjubæ.— Jónbóndi á Ægi-
síðu, vitur maður, kvæntur Guðrúnu Páls-
dóttur frá Selalæk, bróðurdóttur sinni. —
Skúli býr á Keldum eftir föður sinn, fræði-
maður, Kona hans or Svanborg Lýðs-
dóttir hreppstjóra í Hlíð, bróður Gunnars
á Stokkalæk, sem fyr er nefndur. — Vig-
fús, bóndi í Haga og Engey, bókmentamað-
ur og þó búhöldur góður. Kona hans er
Sigríður Halldórsdóttir frá Háakoti og
lugvcldar Porgilsdóttur frá Rauðnefsstöð-
um. — Júlía er kona Ingvars prests Niku-
lássonar. — Guðrún átti Eilippus bónda á
Gufunesi. Alls átti Guðmundur Brynjólfs-
son 25 börn með öllum konum sínurn, þrem-
ur. Auk þess var honum kcnndur óskil-
getiun sonur. Það var Jón bóndi í Hlíð
í Selvogi. Er mikil ætt frá Guðmundi
komin, Hann dó 12 apríl 1883 og var
þá nær 89 ára.
Frásagnir þessar eru í fyrstu ritaðar ujrp
eftir Arnheiði Eyjólfsdóttur, fróðri konu
er á yngri árum sínum var á Rangárvöll-
urn, og vina Sigríðar Bárðardóttur. Hafði
hún flest eftir frásögn heunar. Síðan hafa
frásagnirnar verið hornar undir Bárð Sig-
urðsson, Bárðarsonar, Guðrúnu fróðu á
Reynifelli og Jórunni í Hólmsbæ á Eyr'
arbakka, Porgilsdóttur frá Rauðuefsstöðum.
Töldu þau rétt frásagt; eu bættu ýmsu
við. Sumt cr þó tekið eftir öðrum kunn-
ugum mönnum og fátt eitt cftir munúmæl'
um, sem týml cr heimild fyrir. Elest ár'
töl oru fongin frá landskjalaverði.
Tapast lrclir trá Hjálrnholti grár
hestur 9 vetra með maiki: bófbiti
aftan vinstra? vakur, gamaljámaður
með körtuskeifum.
Utan úr heimi.
Frakkar hafa gripið til alvarlegra
og skynsamlegra ráða til þess að
stilla t.il friðar á Balkanskaganum.
Franska'stjórnin hefir sem ' sé'* iátið
Balkanrikin vita, að á^ meðan þau
hafi ekki öll samið frið milli sín til
fulls, fái þau ekki einn eyri að láni
þaðan. Detta hefir sjálfsagt liaft eigi
lítil áhrif í þá átt að sefa óeirðirnar,
enda tími til kominn.
„Spilaliclvitið" svo nefnda, eða
spilabankinn í Monte Carlo er ill-
ræmdur um allan heim. Aískapleg-
nm auðæfum er þar sóað buttu. Stór-
ríkir menn verða öreigar á svipstundu
er spilasýkin heflr náð á þeim tökum.
Gróðavonin lokkar og dregur, en af-
leiðingin verður hjá fjölda manna að
síðustu örvænting, vitflrring og sjáifs-
morð. En bankinn græðir á tá og
fingri. Hingað til hefir verið litið svo
á að það væri hepni eða óhepni manna
ein sem úrslitum réði. En nú í sum-
ar heflr danskur maður, er þarna
var staddur, þóst verða þess var að
þar séu ailalvarleg svik í tafli frá
bankans hálfu. Hefir hann ritað all
ýtarlega um þetta og heflr slegið óhug
á rnarga við þá fregn, en tvísýnt mun
hvort nokkuð af þessu verður sannað.
Bankinn drotnar yfir lögreglunni þar
syðra, og finnur sjálfsagt nóg ráð til
dylja sviksemi sína.
Fjársvlk og stórþjófnaöur heflr
verið svo tíður í Danmörku í sumar,
að undrum sætir. Eru dönsk blöð
full af slíkurn frásögnum. Eru mikil
brögð að því að ýms stórnienni þar
í landi sem iifað hafa í „veiiystingum
pragtuglega" reynast alt í einu hinir
mestu þjófar og bófar. Nýjasta stór-
hneykslið af því tagi er það, að upp
víst varð um einn mikilsmetinn mála-
flutningsmann, Ludvig Holberg, að
hamr tuirðl nart l rramrm gifurlegustu
svik og féglæfia, og stungið að sjálf
um sér svo hundruðum þúsunda skifti
af nnnara fé. Meðan hann var á lífl
halði honum tekist að dyija klæki
sína, en svo dó manntetrið. Blóð
landsins fluttu langar lofræður um
hirin látna, og svo nokkrum dögum
seinna komust svikin upp.
Jörð til sölu.
Nánari uppl. gefur Páll Bjarnason
kennari á Stokkseyri.
Jörðin Hjálinholtskot fæst til
kaups og ábúðar í fardögum 1914.
Semja ber við ábúandann Guðm.
Jónsson.
.....t •...•■ irr-'g —l■■ ■■ -'.22!.-.'-'.m-u--'■ l|l|'rT‘"
AMáttarhestur til sölu nú þegar.
Uppl. á prentsmiðjunni.
IIús til lcigu og sölu hjá
Guðm. Jónssyui í Heklu.
Af hrærðu hjaita votta eg mitt
innilegasta þakklæti öllum þeim mörgu
er auðsýnt hafa inér hjálp og huggun
nú í mínurn sorglegu kringumstæð-
um, bæði á meðan minn elskaði eig-
inmaður Gísii Hannesson varaðberj-
ast við sitt kvalafulla banamein og
eitrs eftir andlát hans.
öllum þessum mörgu mönnum,bæði
skyldum og varidalausum, sem svo
að segja keptust um að létta mér
sorgina á allan mögulegan hátt, bið
eg góðan Guð að launa þá er þeim
liggur á.
Dalbæ 29. nóv. 1913.
Margrét Jónsdóttir.
Ritstjóri og ábyrgðarmaðuv:
Jón Jónatansson.
Prentsmiðja Suðurlands.