Suðurland - 06.12.1913, Qupperneq 1

SUÐURLAND
Alþýðublað og atvinnumála
IV. árg.
Eyrarbakkii 6. descmbcr 1913.
Nr. 26.
f”
S u ð u r 1 a n d
kemur út einu sinni í viku, á
laugardögum. Argangurinn kost-
ar 3 krónur, erlendis 4 kr.
Ritstj Jón Jónatansson á
Ásgautsstöðum.
Innheimtumenn Suðurlands eru
hér á Eyrarbakka: skósraiður
Guðm. Ebenezerson og
verzlm. JónÁsbjörnsson (við
verzl. Einarshöfn). I Reykjavík
Olafur Gíslason verslm. í
Livorpool
Auglýsingar sendist í prent-
smiðju Suðurlands, og kosta:
kr. 1.50 fyrir þuml. á fyrstu síðu,
en 1,25 á hinum. J5
••••••••••••••••••••••
CiríKur Cinarsson
yfirdómsiögmaður
Laugavcg 18 A (nppi) Kcykjavík.
Talsími 433.
Plytur mál fyrir undiriétti og yflrdómi.
Annast kaup og sölu fasteigna. Venju
lega heima ki. 12—1 og 4—5 e. li.
Fánamálið.
Konungsúrskurður.
Arangurinn af meðferð ])ingsiiis
á málinu.
Þes3 var getið í síðasta blaði eftir
símfrétt fr.á Reykjavík, að konungur
hefði heitið að staðfesta lög um ís
lenskan fána. Þossu víkur þó nokk-
uð annan veg við, að því er nýrri
og áreiðanlegri fregnir segja.
Á ríkisráðsfundi í Kaupmannahöfn
22. f. m. var útgefinn konungsúr-
skurður um málið. Er úrskurður sá
svohljóðandi:
danncbrogsfáiiaiiu cins og að
undanförnu."
Því var haldið fram í sumar þegar
deilurnar á þingi um fánamálið voru
sem harðastar, að líkur væru til þess
að fá mætti staðfestingu konungs á
lögum um íslenskan fána, miklu víð
tækari en frumvarp það, er nærri
lá að snmþykt yrði á þinginu. En
til þess væii nauðsynlegt að bera
máiið fyrst undir konung áður en
samþykt'vævi í lagaformi af þinginu.
Ef þessu hefði mátt treysta mátti
segja að þeir hefði nokkuð til síns
máls er svo mællu, að eigi væri það
nema tillátssemi nf þinginu að fresta
málinu í þetta sinn og bíða átekta.
En sumir voru vantrúaðir á söguna,
vildu heldur, úr því þetta mál á ann-
að borð var upp tekið, samþykkja
það í frumvarps formi.
Nú fór svo að engin lög urðu
samþykt, og var þá vegurinn opinn
til þess að ná öllum þeim góðu kost-
um í málinu, sem sumir töldu spilt
með því að samþykkja frumvarpið.
Og þegar svo var komið var ekki
annað að “gera að sinni en bíða átekta,
sjá hve sannspáir þeir reyndust er
töldu málinu betur borgið með því
að fara þessa leiðina.
Og nú er árangurinn kominn i
Ijós.
í fljótu bragði vorður ekki séð að
í konungsúrskurðinum sé neitt annað
en það sem oss að guðs og manna
lögum var haimilt áður.
Um formið — konungsúrskurð í
stað laga, má búast við að sitt sýn-
ist hverjum — en ekki verður hér
farið út í þá sálma að þessu sinni.
En nú þarf enginn að vera í óvissu
lengur um árangurinn af meðferð
þingsins á máiinu. Hann er kominn
í Ijós í konungsúrskurðinum. Þakki
nú hver svo sem honum þykir vert.
„Vér Krlstjáll liliin tiundl o.
s. frv. gcrum kunuugt, að sam
kvæmtþegnlcgumtlllögum stjórn
arráðs íslands liöf'um Vór allra
mlldllcgast úrskurðað þannig:
Fyrir Island skal vera löggilt-
ur sérstakur fáni. tícrð lians
skal ákvcðin með nýjum konungs-
úrskurði, þcgar ráðherra lslands
lielir liaft tök á að kynna sór
óskir maiina á íslandl um það
atriði.
Þennaii fána má draga á stöng
hvarvctna á Isiandi, og íslcnsk
skip mcga sigia undir lionum í
landhelgi Íslands. Þó cr það
vllji vor, að á húsi cða ióð stjórn
arráðs Íslands só jafuframt dreg
J*in upp hinn klofni danncbrogs
J’áni á ekki óvcglcgrl stað iié
r^rari að stærð licldur cn íslenski
fáiiiim. tcssi vor ailramildilcg
asti úrskurður skcrðir að cngu
rótt manna til að draga upp
Ábúðarlögin.
Þingið hefir öðiuhvoiu verið að
reyna að fást við breytingar á ábúð
ariögunum, en allar þær tilraunir
hafa orðið að engu.
Á þinginu í sumar fór enn á sömu
leið, og annars var varla heldur að
vænta um svo umfangsmikið mál og
vandasamt, þegar alla nauðsynlega
rannsókn og undiibúning vantar.
Stundum hefir virst svo sem þing
og stjóm væii hiætt, við að snerta
nokkuð á þessum lögum, heíir jafnvel
virst, svo sem þingið hafl álitið ábúð
arlögin frá 1884 einhverja alfullkom
leikans og óskeikulleikans völundar-
arsmíð, srm ekki yrði umbætt. Er
það reyndar falleg viðui kenning á
vandvirkni, þekkingu, hyggindum og
framsýni þeirra er þessi lög sömdu,
og um leið hreinskilnisleg játning
þingsins á sínum eigin vanmætti.
Á þinginu síðasta voru þó undir-
tekt.irnar undir þetta mál nokkuð á
annan veg. Meiri hluti beggja deilda
viðurkendi að þörf væri á að breyt.a
lögunum, þó hiusvegar yrði allveru-
legur ágreiningur um það hve veru-
legar breytingar skyldi gei a. Og end-
irinn var sá að ekkert af breytingum
gekk fram, rn málinu var vísað til
stjóinarinnar til undirbúnings.
Ábúðarlög verða ekki sett svo
nokkur mynd sé á nema með mjög
rækilegum undirbúningi, og sá undir-
búningur er hlutverk stjórnarinnar.
Stjórnin taldi alimikil vandkvæði á
að afla þeirra upplýsinga sumra er
nefndin í efri deild taldi nauðsynlegt
að fá, og taldi annars mikil vand
kvæði á að fást við það mál, og
hvort hún sinnir málinu nokkuð frek-
ar, skal ósagt látið.
En um það verður ekki iengur
deilt að brýn þöif er á að breyta
þessum lögum allverulega, og það er
eitt af þeim verkefnum í landbúnað-
arlögggjöfinni sem bráðast kallar að.
Það er kunnugt flestum sern nokk-
uð eru kunnir íslenskum landbúnaði,
að leiguliðaábúðin með þeim ábúðar-
lögum sem nú gilda, er meingallað
fyrirkomulag, sem stendur búnaðar-
framförum allverulega í vegi. Ábúð
arlögin eru að ýmsu leyti úrelt orðin
og á eftfr tímanum, og yfir þeim er
miklu minna kvartað en ástæða væri
til. Yenjan er búin að sætta menn
við rangindin og misfellurnar á þess
um lögum, svo að þeir eru hættir
að vænta þess að þetta geti öðruvísi
verið.
Skoðunarmenn jarðabóta og aðrir
þeir er náin kynni fá af ástandinu,
reka sig hvervetna á áþreifanleg dæmi
þess hve þessi lög eru ranglát og
óheppileg orðin.
Um þörfina á því að breyta þess
um lögum þarf því ekki orðum að
eyða.
Vandinn er sá er til þess kemur
að semja ný ábúðarlög, að með þeim
sé hagsmunir leiguliða sem best trygð
ir án þess að þó sé gengið of nærri
rétti jarðeig9nda. Og meðalvegurinn
sá kann að verða vandfarinn. En
ástæðulaust er fyrir þingið og stjórn-
ina að gefast upp að óreyndu. Þing-
ið heflr reyndar áður tekið þann kost-
inn fremur með þjóðjarðirnar að selja
þær ábúendum heldur en að royna
að koma fyrir hagkvæmri leiguábúð
á þeim. Það hefir ekki treyst sér
Lil að sannýma hagsmuni landssjóð*
sem landsdrottins og hagsmuni leigu
liðanna. Sú skoðun hefir þar oiðið
ofaná, að sjalfsábúðin væri hið eina
rétta, leiguábúðin yrði alt.af galla
gripur hveruig sem henni yrði fyrir
komið.
Þessvegna væri það bein aíleiðing
af gerðum þingsins í þjóðjaiðasölu-
málinu, að það héldi fram sömu stefnu
að því er snertir jarðeignir einstakra
manna, stuðlaði að því að þær einnig
kæmust í sjálfsábúð. Og vilji þingið
vera sjálfu sér samkvæmt í þessu
rnáli, hlýtur það fyrst og fremst. að
lita á hagsmuni leiguliðans. Þeir
sem landið nota og landið rækta eiga
að hafa mestan réttinn. Þeir eiga
að fá að geta notið sin óhindr-
aðir.
En þótt þetta sé viðurkent og þeirri
stefnu haldið, ætti að mega takast að
búa svo um að landsdrotnum sé eng-
inn óréttur ger. Og þótt sií yrði af-
Jeiðingin að ýmsir jarðeigendur kysu
heldur að selja ábúendum jarðir sín-
ar en að leigja þær eftir hinum nýju
ábúðarlögum, væri enginn skaði skeð-
ur, heldur þvert á móti, svo framar-
lega sem svo er um búið að jarðeig
andi ekki neyðist til að selja jörðina
undir sannvirði.
Til þess að geta metið sanngjarn-
lega milli hagsmuna leiguliða og lands-
drotna í ábúðarlögum, þyrfti að vanda
mjög til undirbúnings slíkra laga.
Nefnd sú er fjallaði um þetta mál í
sumar í efri deild, benti í áliti sínu
á nokkur at.riði er útvega þyrfti upp-
lýsingar um. Yrði slikum upplýsing-
um safnað mundi greiðar takast að
koma fram nauðsynlegum umbótum
á þessum lögum.
En hvernig sem fer um þennan
undirbúning,^ þá er það víst að þetta
mál ætti að vera rniklu meiia rætt
og athugað en raun er á orðin. Það
ætti að vera eitthvert mesta
áhugamál allia þeirra sem bera
framtiðarhag landbúnaðarins fyrir
brjósti.
Sýni stjórnin einhverja viðleitni til
að undirbúa þetta mál, ætti Búnað-
arfélag íslands og Búnaðarsambönd
að veita henni aðstoð sína af fremsta
megni. En geri stjórnin ekkert í mál-
inu, væri það eigi síst hlutverk þess-
ara félaga að reyna þá að láta eitt-
hvað til sín taka til undirbúnings mál-
inu.
Á búnaðarmálafundum og búnaðar-
námsskeiðum ætti að taka þetta mál
til unrræðu nreir en verið hefir, gæti
að því orðið talsvert gagn fyrir fram-
gang málsins síðar.
Annars er það dálít.ið einkennilegt
að þetta eitt af hinum allra mikil-
vægustu búnaðarmálunr vorunr skuli
vera svo ofurselt afskiftaleysinu og
vanadeyfðinni sem raun er á.
Suðurland num síðar nrinnast á
þær breytingar á ábúðarlögunum sem
ftanr komu á siðasta þingi, og þá
jnfnframt minnast nánar á þau lög,
benda á helstu gallana.