Suðurland - 06.12.1913, Side 2

102
S'UÐURL ADN
Jgg-
Verkfæri.
II.
Síðan flagsiéttan eða rótgræðsla
fór að ryðja sér til rúms, hafa menn
eigi síst fundið til þess að nauðsyn-
legt var að fá mikilvirkri og fljót-
virkri herfi en tindaherfin sem hér
voru áður notuð eingöngu. Og þar
sem slóttað er með þessu móti koma
diska og spaðaherfin eigi síst í góðar
þarfir.
Nokkuð hafa menn verið í vafa
um það hvort hér mundi alment
betur henta diskaherfl eða þessi nýju
finsku spaðaherfi, og sýnist margt
'mæla með því að finsku spaðaherfin
verði að ýmsu leyti hentugri. Þau
eru mun auðveldari í flutningi, og
er það mikill kostur, þar sem hér
þarf alment að flytja slík verkfæri
milli bæja og oft yfir torfærar leiðir.
Yikið var að því hér í blaðinu í
fyrra vetur, að ef tii vill kynni að
mega nota þessi finsku herfi til mýra-
sléttunar — til að herfa vond mosa
þýfi í mýrum — þar sem veita ætti
vatni yfir og fá með því engið fljótt
siéttað og véltækt. Nú í haust lét
Búnaðarsamband Suðurlands gera
smá tilraun með þetta á Seli í Hruna-
mannahreppi, en ekki lánaðist sú til
raun, að því er sagt er, herfið skar
þúfurnar sundur en bitarnir sitja fast-
ir, stararræturnar svo seigar að ekki
vanst til fulls. Hafi þessi tilraun
annars verið gerð svo marka megi,
sera eg tel líklegt, virðist svo sem
heifið sé ekki fuilnægjandi til mýrar
ræktunar þar sem rótin er mjög
seig. Er þá að leita nýrra ráða um
verkfæri til þess starfs, og verður
okki út í það farið hér að sinni.
Búnaðarsambandið iét einnig gera
filraun til að herfa óplægða valiiend
ismóa, og þar vann herfið ágæt.lega,
gi.-kk verkið bæði fljótt og vel. Er
þ ir með sýnt að þar sem taka á
slíkt land til sléttunar rseð rótgræðslu
og enda þótt grasfræí sé eitthvað sáð
iil hjáipa, er hægt að spara sér plæg-
inguna með því að nota þessi herfi,
er það verksparnaður mikill og upp-
græðsla gengur fljótar.
Það er helst að athuga við þessi
spaðaherfi, að spaðarnir þurfa að bíta
vel, að öðrum kosti vinnur herfið
illa. Sjá þarf einnig fyrir nægu drátt-
arafli svo að aka megi herfinu frem-
ur hratt, að öðrum kosti festast í
þ-í hnausar og rótatægjur og þá vinn-
ur það illa.
Þessi horfi eru svo iétt í sjáifu sér
uð þau verður að þyngja með því að
loggja ofauá þau t. d. sandpoka, og
þarf að þyngja þau því meira sem
jarðvegurinn er seigari. Þó veiður
þoss að gæta að þyngja ekki herfin
meir en svo, að hestarnir geti dregið
það sæmilega hratt, á grasrótarherf
ingu þarf að beita 3—4 hesturn fyrir
þj3si herfl, en til léttari herfinga geta
2 hestar vel dregið þau, en þá. þarf
heldur ekki að þyngja þau niður.
Verðið á þessum finsku spaðaherf
um er hérumbil hið sama og á 10
diska diskherfum.
Á það hefir verið bent áður hér í
blaðinu, að hentast mundi við rót-
græðsluaðferðina að plægja landið
alls ekki, ef aðeins er um smáþýfl
að ræða, en herfa aðeins. Til þess-
arar herfingu sýnast finsku spaða-
herfln öilum öðrum hentari. Ættu
þeir sem fást við sléttun með rót-
græðsiu, að reyna rækilega fyrir sér
með þetta.
Herfl þessi eru miklu einfaldari að
gerð en diskaheríi, auðvelt að taka
þau sundur og setja saman.
Athugaverðar tölur.
fað mun satt vera að verslunar-
skýrslurnar okkar séu ekki allskostar
nákvæmar, en margt má þó eigi að
síður af þeim iæra. Við fljótan yfir-
lestur á aðalskýrslunni um aðfluttar
vörur, rekur maður sig fljótt á tölur
sem ósjálfrátt vekja sérstaka athygli
manns, þær standa í skýrslunni blátt
áfram og óauðkendar, og þó hlýtur
maður að verða þeirra var sérstak-
lega, eins og þær væiu prentaðar með
stærra letri, og haíi maður veitt þeim
eftirtekt er erfitt að gieyrria þeim,
þær ónáða hugann aftur og aftur,
þær eru áleitnar eins og vond sam-
viska.
Og hvað sýna svo þessar tölur?
Þær sýna ýmiskonar sleifarlag á versl-
un vorri og atvinnuvegum, sem við
höfum ef til vill ekkert hugsað um
áður, en lifað í þeirri sælu trú að
alt þetta væri í lagi.
Þær eru margar og margskonar
upphæðirnar í verslunarskýrslunum
sem þetta sýna. Hér skal bent á fá-
einar upphæðir sem vert er að t.aka
eftir þó þær séu af smærra taginu
og megi telja óverulegar í samanburði
við ýmsar aðrar athugaverðar tölur
í þessum skýrslum.
Árið 1911 var flutt hingað til iands
38,741 tn. af rúgmjóii og 19,384 tn,
af hveiti. í mölunarlaun á þessu
korni hefir verið borgað út úr landiuu
87 þús. kr. ef reiknað er 1,50 fyrir
hverja tunnu.
Er þelta ekkiómótmælanlegaóþarfi?
Er ekki nóg vinnuafl til í iandinu til
þess að mala þetta korn? Á því er
enginn efi. Þarna væri samvinnu-
félagsskaparverkefni.
Sama ár eru fluttar inn kartöflur
fyrir 68 ]>ús. kr. Sá innflutningur
fer vaxandi, þveröfugt við það sem
vera ætti, því þessa vöru ætti alls
ekki að þurfa að flytja inn í landið.
Niðursoðin mjólk er flutt inn fyrir
33 ]>ús. kr.t og sá innfiutningur fer
dijúgum vaxandi.
Útlend sjóklæði er innfluit fyrir
83 ]>ús. kr. Líkiega kostar efnið i þau
ekki meir en ca. 30% af þessu, hitt
væri þá vinnulaun og verslunarhagn-
aður útiendinga.
Eru ekki tii vinnuþuifandi höndur
í landinu til þess að vinna eitlhvað
af þessu að minsta kosti?
Svona mætti halda áfram að benda
á athugaverðar tölur, tölur sem virð-
ast sýna að vér borgum útlendingum
ærið fé fyrir það sem vel mætti vinna
hór heima, og sem að likindum næg
ur vinnukraftur er til að vinna heima.
íin þessar upphæðir sem hér hafa
verið nefndar, eru dágott sýnishorn
af ástandinu og umhugsunarefni, þær
nema þó samtais nær ^/4 nrilj. á einu
ári, og hér á landi munar um minnn.
Á víðaYangi.
Rað heflr lengi vevið sagt að fátt
beri fyrir augun hér á Eyrum sem
merkilegt, er í ríki náttúrunnar, nema
það er til hafsins horfir. Enginn
getur þó neitað því, að himininn höf-
um við yflr okkur sem aðrir, með
sólu, tunglj og stjörnum, enda vetrar-
braut og norðurljósum, þó dauf kunni
þau að þykja Norðlendingum. Skýin
eru hér alkunn og alt það veður sem
þeim fylgir á iandi voru.
Fjallsýn er hin fegursta hvei t sem
litið er á iand upp, bæði jökiar, eld
fjöll og heiðar. Tjarnir eru og nóg-
ar og mýrarflóar, en það þykir ferða-
mönnum ekki næsta girnilegt, og
sama er að segja um sandana, svarta
og gráa. Pað er þó sanni næst að
vér mundum naumast vilja skifta
þeim fyrir eyðiheiðar eða bera blá-
giýtishamra, þó einhver kaupahéðinn
vildi gerast svo lítiiþægur og „ganga
á milli“ og gofa skúfhólka og úrfest-
ar til sátta.
En þó náttúran sé hér einrænings-
leg til iandsins, ekki glaðleg á svip-
inn, þá fer þó fjarri að hún sé aila-
jafna eins. Veðrabrigði munu hér
tíðari en víðast annarstaðar, og fylgir
þvi auðvitað sitthvað. Allir vita að
vetrar eru ekki allir jafn snjóasamir,
eða sumur jafn þurkasöm; mikill er
og munur vinda, hita og kulda, ekki:
þó fremur á Eyium en hvar annars
staðar. Kölium vér þetta tiðaríar,
og þykir mikið undir því komið fyrir
alla framleiðslu og velliðan, sem von
er.
En eins og veðuráttan er breytileg,
þannig er gróður jarðarinnar ekki alt
af samur og jafn, svo er og um
dýraiíf bæði á sjó og landi. Er þetta
mjög bundið við veðurfar. Menn
kannast alment við töðubrest, þó
út.jörð sé sæmilega sprottin eða jafn-
vel betur, og sjaidan er það að öil
jörð er jafnsprottin, valllendi og mýr-
ar. Líka er æðimunur á flskigöngum
í sjó, og á mergð fiskjtegundanna í
ýmsum árum ; mega menn oft sanna
það hér á Eyrum; sum árin gengur
nægur þorskur, önnur nærri eingöngú
ýsa, stundum hvorttveggja, stundum
hvorugt, að ráði. Svipað er að segja
um marga aðra fiska. Fuglarnir eru
sjálfsagt að nokkru leyti sömu lögum
háðir, þó mismunurmn sé þar miklu
minni. Fuglalíflð hefir veiið betur
athugað hér en víða annarstaðar.
Hefir hr. P. Nielsen fyrrum verslun-
arsljóri gert það og orðið margs vís-
ari, enda er hann manna gjörhugul-
astur um alt dýialíf og einkar árvak-
ur. Hefir hann verið mjög þarfur
fuglafræði landsins, og sýnt það fyrir
löngu að fuglalífið á Eyium er næsta
fjölbreytiiegt, þó fáir virðist gefa því
gætur. Sjást hér oft fugiar sem eru
lítt kunnir annarstaðar og verpa hór
sumir í giendinni, t. d. þórshani og
hettumáfur. Vopjur eru hér oft á
vetrum, og smáir hrafnar (bláhrafnar)
suma vetur. Starrar og svölur sjást
hór stöku sinnum. Svartir þrestir
hafa verið hér eitthvað á hverju hausti
nú í samfleytt 5 haust, og auðvitað
margoft áður, en þó langfæstir i haust,
aftur fjölmargir haustið 1911 og þá
fram eftir öllurn vetri. Skógarþrestir
hafa verið með langfæsta móti í
haust. Aftur hafa spóar verið með
flesta móti, einkum stóri spói, sem
annars er hór sjaldgæfur. Var hann
hór í stórhópum við sjóinn um miðj-
an oktobermánnði^og'sást fram und-
ir síðustu mátiaðarmót. Það er illa
farið er menn fá sig til að ræna eða
drepa sjaldgæfa fugla, ætti það að
varða sérstökum" sektum er menn
gereyða meinlausum fuglum sem eru
að setjast að.
Skordýralíflð er hér ekki fjölbreytt,
og er það ekki mikið rannsakað.
Vita þó allir að fiskiílugan er kátari
og meira á stjái þau~vorin sem sól-
skinsdagar eru margir og eins hitt,
að gráu grassmíglarnir láta meira á
sér bera þegar rigningar ganga (þeir
e:u ekki skordýr.)
Hér hefir lauslega verið minst nokk-
uð á líf ótamirina dýra, en engu síð-
ur væri ástæða til að minnast nokk-
uð á jurtirnar. Peir munu enn vera
harla fáir hér um slóðir sem gefa
þeim verulegan gaum, nema fóður-
jurtunum. Hljóta þó ailir að sjá að
mikill er munur á blómrikum jurt-
um, eftir árforði. Sér oft mikinn mun
á raöðrum og heiluhnoðia hérna á
melflánum og móunum. Getur verið
að slíkt þyki ekki mikilsvirði, en
ómótmælanlega er það mikilsvirði að
að veita helstu nytjurtum nána eftir-
tekt á allan hátt. Margir láta sér
nægja að þykjast góðir, ef þeir geta
gei t sér ijóst hvort yfirieitt hafl sprott-
ið betur rófur eða kaitöflur þetta
sumarið. Hér þarf betur að vera.
f>að er nauðsynlegt og besta skemtun
að virða fyrir sér hver tegund kar-
taflmna hefir þrifist best eða lakast
undir hinum eða þessum skiiyrðun-
um. fað er/alment álitið að i sum-
ar hafi kartöflur þrifist illa í öilum
moldargöiðum, og eru fyrir því eðli-
legar ástæður. Betur var vaxið í
sandgörðum. Ein kartafla var vegin
á Stokkseyii, sem vóg full 73 kvint;
hún var drifhvíþ og alóskemd utan
og innan, og fallega vaxin. Ilún var
úr garði Bjarna Grímssonár óðals-
bónda. Er þessa hér getið til saman-
burðar, því vel getur verið að einhver
hafi fengið stærri kartöflu, en fróðlegt
að vita hvað- miklum vexti slik nyt-
semdarjurt getur tekið á þessu svæði
með góðri ræktun.
Þulan verður nú ekki lengri að
þessu sinni, væri vel ef Suðurland
reyndi að vekja athygii manna á
fyrirbrigðum náttúrunnar, eigi síst
hinum ómerkari, sem svo eru köiluð.
Mundi það eigi minna viiði en marg-
ur hégóminu sem blöðin lepja hvert
efLir öðru í „fréttaleysinu".
2.
---------------
TÞraumvísur,
í blaðinu „Reykjavík,, í dag er ver-
ið að segja frá draumvísum. F*egar
eg las greinarkorn þettavarð það til
þess, að mér datt í hugað framkvæma
það, sem eg reyndar hafði ætlað mér
að gera einhverntíma: að segja frá
dálítið einkennilegum draumi, er fyrir
mig bar í fyrravetur á ísafirði, þ)tt
ekki sé heil vísa i.
Eg lá vakandi iitla stund en sofnaði
svo aftui undir morguninn aðfararnótt
hins 23 nóvember 1912. Mig dreymdi
þá að eg var staddur á alfararveginum