Suðurland - 10.01.1914, Qupperneq 1

SUÐURLAND
Alþýðublað og atvinnumála
IY. árg.
Eyrarbakka 10. janúar 1914.
Nr.
30.
S n ð u r 1 a n d
kemur út cinu sinni í viku, á
laugardögum. Argangurinn kost-
ar 3 krónur, erlendis 4 kr.
Ritstj Jón Jónatansson á
Ásgautsstöðum.
Innheimtumenn Suðurlands eru
hér á Eyrarbakka: skósmiður
Guðm. Ebenezerson og
verzlm. JónÁsbjörnsson (við
verzl. Einarsböi'n). í Reykjavik
Olafur Oíslason verslm. í
Liverpool
Auglýsingar sendist í prent-
smiðju Suðurlands, og kosta:
kr. 1,50 fyrir þuml. á fyrstn síðu,
on 1,25 á hinum.
:•
CirŒur Cinarsson
yfirdúnislögniaður
Laugaveg 1<S A (uppi) Reykjavík.
Talsími 433.
Plytur mál fyi ir undirrétti og yfirdómi.
Annast kaup og sölu fasteigna. Venju-
lega heima kl. 12—1 og 4—5 c. h.
Strandferðirnar
um
Suðurlandshafnirnar.
Hafnleysið hérna austanfjalls er
höfuðmein héraðanna, og samgöngur
á sjó geta hér aldrei orðið annað en
ófullnægjandi, hvernig sem þeim verð
Ur fyiirkomið, meðan hafnirnar eru
ekki betri on þær e.iu nú. Og hins
»egar eru engar likur til þess að hafn-
itnar verði svo bættar að fulltryggar
verði. Það er ekki til noins að Ioka
augunum fyiir þeim sannleika, að
sjórinn veiður aldrei, fullnægjandi
tlutningaleið fyrir þessi héruð. Einasta
fullnægjandi samgöngubót fyrir þau
er járnbraut frá Reykjavík. En eng
inn veit ennþá hvenær þessi járnbraut
kemur. Enginn veit hvort sennilegra
er, að hennar veiði héðanaf ekki langt
að bíða, eða hitt, að þessi héruð
verði enn að súpa seyðið af hafn
loysisvandræðuuuin næsta mannsald-
utinn.
Og hvað sem annars járnbrautinni
liður, þá er riú á hitt að líta sem
hendinni er næst, og það er: að sjá
Þarf þessum liéruðum fyrir mun betri
samgöngurn á sjó en nú er. En
töluvert vandhæfi er á því að leysa
Þá spurningu hvei nig best só að haga
strandferðununr hér við suðurströnd-
'ua, svo að þær geti talist viðunan
^gar fyrir þá sem nota eiga flutning-
ana, og hinsvegar að þeim verði hald
uppi með viðráðanlegum kostnaði.
Kaupmenn og kaupfélög hér eyst a
hefðu gjarnan mátt láta þetta mál
sin taka meir en raun h'>fir á
°'ðið, þvj úr þeirri átt hefði eigi síst
*nátt búasj, við tillögum og bending-
um, sem orðið gætu að liði, en þaðan
hefir lít.ið eða ekki verið lagt til þessa
máls.
Á þinginu 1912 kom fram uppá
stunga, — sem upphaflega var komin
ffá stjórn Smjöi búasambandsins, —
um að haldið yrði uppi sérst.ökum
bátaferðum milli Vestirannaeyja,
Vikur, Stokkseyrar og Eyrarbakka.
fVirtist margt moga telja þeirri uppá-
stungu til gildis. Geiðir síðasia þings
í strandferðamálinu voru ekki annað
en bráðabyrgðarráðstafanir. fingið
leit svo á sem gera þyrfti allítarlega
rannsókn og undirbúning í þessu
máli áður en unt væri að kveða á
um fyrirkomulag feiðanna í heild sinni.
Pessvegna var stjórninni veitt nokk
uit fé til þess að fá sér aðstoð við
þennan undiibúning.
En það sem gert var í þetta sinn
til bráðabyrgða er uuðvitað ófullnæg-
jandi og þá eigi síst að því er snertir
feiðirnar hér við suðurstiöndina. Skip
Björgvinjarfélagsins koma ekki á, þesc-
ar hafnir, og þessvegna lögðu sam-
göngumálanefndir þingsins sérstaka
áherslu á það í áliti sínu að aukaskip
það sem ráðgert var að fá til strand-
ferðanna, sinti sem best Suðurlands
höfnunum. Nú hefir reyndin orðið
sú, að þessu skipi er ætlað að fara
færri ferðir austur urn land að sunn-
an, einmitt á þær hafnirnar sem
mest þaifnast þess, heldur en vestur
um land, þar sem dönsku millilanda
skipin og Björgvinjarfélagsskipin koma
á flestar hafnir. Þetta er náttúrlega
hentara fyrir eiganda skipsins, en
styikurinn sem veittur er til þessara
ferða, er svo í íflegur, að útgerðarmað-
nr skipsins hefði átt að geta verið
skaðlaus þó aukið hefði verið einni
ferðinni að minsta kosti á Suðurlands-
hafnirnar, Þessar strandferðir hér
verða því mjög ófullnægjandi, og það
var þegar fyiirfram vitanlegt. En
þingið varð að sætta sig við það að
þetta millibilsástand strandferðanna
yrði ekki fullnægjandi, heldur en að
lúta í auðmýkt því sameinaða, hvaða
afaikosli sem því hefði þóknast 'að
bjóða, og hinsvegar að því er inn-
fjarðabátaferðirnar snertir, heldur en
að fara að reyna svona í flaustri að
öllu órannsökuðu að koma því í fast
horf til frambúðar.
Til þess að bæta upp ófullnægjandi
strandferðir hér um Suðurlandshafn
irnar á næsta fjáihagstímabili, og til
þess jafnframt að unt væri að þieifa
fyrir sér um það hvernig gefast mundi
vélarbátaferðir milli Vestmannaoyja,
Víkur og Árnessýsluhafnanna, veitti
þingið nokkuin styrk, 6000 kr. á ári.
Styrkurinn er þeim takmörkum bund-
inn, sem allir slikir styrkir nú á fjár-
lögunum, að hann má aldrei nema
nieir on helmingi reksturskostnaðar.
En verður nú þessi styrkur notað-
ur? Vill nokkur taka að sér þessar
ferðir fyrir hinn framboðna styrk?
Ennþá hefir ekkei t heyrst um þet.ta,
þó tæplega ráð fyrir því gerandi að
enginn fáist til að gera þessa tilraun.
En eigi nokkuð að verða af þessum
fefðum nú á þessu ári, mundi ekki
veita af að fara eit.thvað að hugsa
til framkvæmda. Hverjir vilja gerast
hvata og forgöngumenn að þessu?
Flestir þessir bátaferðastyrkir sem
veittir eru á fjárlögunum, eru veittir
þannig, að hlutaðeigandi sýslui leggja
einnig eitthvað dálítið til ferðanna og
hafa þá sýslunefndir forgöngu í að
útvega tilboð í ferðirnar, Hér er engu
slíku t.il að dreifa og þá eru það
verslanirnar sem stendui það næst
að sinna mátinu, þær eiga að nota
ferðirnar.
Þab ev illa favið ef ekkert verður
gert til að reyna fyrir sér moð að
halda uppi þessum ferðum, væri mik-
ilsvert að fá reynslu um þær áður
en til þess kemur að ákveða fyrir
komulag strandferðanna hér sunnan-
lands til frambúðar.
Eað er vitanlegt að ekki er jafn-
hægt um að halda uppi þessum ferð-
um nú, og síður mundi verða þegar
búið er að byggja höfnina í Vest
mannaeyjum. En hafi sú hugmynd
veiið rétt sem íyrir mónnum vakti
í fyrra með uppástungunni um sér-
stakan strandferðabát milli þessara
hafna, þá er lika reynandi að koma
þessum vélabát eða bátaferðum á.
Vitanlega munu verslanirnar hér
og kaupfélögin, þó slíkar ferðir kæm-
ust á, taka eftir sem áður mestallan
vöruforða sinn af aðfluttri vöru með
leiguskipum í heilum förmum. En
þessar ferðir mundu þó geta orðið
þeim að miklu liði til þess að þær
gætu bætt við sig vörum smátt og
smátt um sumarmánuðina og einnig
sent frá sér vöru sem fara á til út
landa.
Væri fenginn sérstakur bátur til
þessara fei ða, hæfllega stór, ætti hann
að líkindum að vera til taks til ferða
þessara frá marsmáriaðarlokum til
septemberloka. En vitanlega hefir
báturinn ekki nóg að gera hér allan
þennan tíma, síður en svo, gæti þá
komið til mála að hann færi líka
nokkrum sinnum bæði vestur á Faxa
flóa og austur, á Hornafjörð. Færi
svo að í verstöðvunum hér þætti t.il-
vinnandi að fást eitthvað við eftirlit
úr landi með fiskiveiðum botnvörp-
unga, rnætti ef t.il vill einnig sam
eina þetta að einhverju leyti við flutn
ingabátinn. Þessu er varpað hér fram
til athugunar.
Annars hefði þetta strandfeiðamál
okkar hér eystra gott af því að á það
væri minst svolítið meir hér eftir en
hingað til — þó ekki værinemaupp
úr svefninum.
Bændaflokkurinn
og
sjáYarútYegurinn.
Suðurland hefir heyrt því fleygt,
að sumum þætti. eigi nógu skýrt
kveðið á um það í stefnuskrá Bænda-
flokksins, hver afskifti hann ætli sér
sérstaklega að hafa af sjávarútvegs-
málum. Skal þá farið nokkrum orð-
um um þetta ákvæði stefnuskrár-
innar. Flokkurinn hefir lýst því yfir
að hann vilji vinna að því að sjávar-
útvegurinn geti sem mest verið
bjargræðisvegur fjöldans. Hversvegna
þannig er til orða tekið skal nú skýrt
nokkru nánar.
Eins og kunnugt er hefir sjávar-
útvegurinn áður verið, eins og land-
búnaðurinn, atvinnuvegur margra
sjálfstæðra framleiðenda, þetta hefir
nú breyst og breytist meir og meir
í þá átt að þessi atvinnurektsur færist
yfir á fáar hendur, verður að gróða-
fyrirtæki fárra einstakra manna eða
hlutafélaga, við þetta verður sjó-
mannastéttin að verkamannastétt,
sem verður meira eða minna háð
vinnuveitendum sínum, þeir geta ráð-
ið kostum og kjörum. Þessi« þreyt-
ing er þjóðfélaginu ekki holl, og hún
er þveröfug við samvinnufélagshug-
sjónir nútímans, hún miðar ekki til
þess að gera sjómennina að sjálfstæðri
framleiðslustétt, sem nýtur óskorðað
ágóðans af atvinnu sinni þegar vel
gengur, en sem lika verður að bera
skellinn þogar því er að skifta. En
þett.a væri einmitt farsælasti vegur-
inn. Móti þessu er því auðvitað
haldið fram að breytingin sé óhjá-
kvæmileg, vegna þess að hinar nýrri
og dýrari veiðiaðferðir séu efnalitla
fjöldanum ofvaxnar, og hljóti því að
færast í þeirra hendur sem peninga-
ráðin h’afa. Það er rétt, að þessu
er þannig varið, en því œtti 'ekki að
vera þannig varið. Samvinnu hug-
sjónin hefir en ekki náð að festa ræt-
ur hjá sjómannastéttinni og samtök-
in vantar, en þetta þaif að breytast.
Með samvinnu og sameignaifélagsskap
sjómannanna sjálfra ætti útgerðin
sem mest að vera rekin, og frá þessu
sjónarmiði er það sem Bændaflokk-
urinn iítur á málið, og á því er bygð
afstaða hans sú er fram er tekin í
stefnuskránni.
En svo virðist sem ýmsum veiti
eifitt að skilja þetta, að minnsta
kosti var þeirri skoðun haldið fram
A siðasta þingi, að einu gilti í hverra
höndum þessi atvinnuvegur væri, og
hvoit heldur margra eða fárra ef at-
vinnuvegurinn að eins blómgaðist sem
best.
Eftir þessari kenningu ætti það að
vera einskisvei t frá þjóðhagslegu sjón-
armiði hvoit sjávarútvegurinn hér við
land væri allur í höndunr örfárra
einstakra manna, og sjómannsstéttin