Suðurland - 10.01.1914, Blaðsíða 2

118
8uð;ur,ladn
Eftirmæli.
ekki annað en leigður vinnulýður, eða
útgerðin væri rekin að mestu leyti
aííjöldanum, sjómannastéttinni sjálfri,
ýmist fjölda einstakra manna eða
samvinnuíólaga þeirra. Það er með
öllu óþarft að færa fram nokkur rök
til að sýna hvílíkur geysi mismunur
er á þessu tvennu. fað er svo aug-
Ijóst hverjum þeim sem um það vill
hugsa.
Bátaútvegurinn hefir að mestu leyti
haldið áfram að vera bjargræðisveg
ur fjöldans. Yið það að vélarbátar
hafa komið í stað róðrabáta hefir
enginn veruleg breyting orðið á þessu
frá því sem áður var. Bátaútveginn
þarf að tryggja og vermda sem allra
best, Á honum byggist enn megin-
hlutinn af fiskiframleiðslu landsins.
Annars skal ekki farið lengra útí
þetta mál að sinni, en rétt er að
minnast þess að landbúnaður og sjáv-
arútvegur eru hjá oss að ýmsu leyti
svo náið samtvinnaðir að hagsmunir
beggja þessara atvinnuvega falla sam-
an, og þótt þeir hljóti að togast á
mn sumt, verða talsmenn beggja að
gæta þess að óþarft og óholt er að
venja ríg á milli þessara aðalatvinnu-
vega vorra.
—-------------—
Hirðuleysi.
Það hefir borið raeira á því í haust
t n eg man eftir áður hvað lítið rnenn
alinent hirða um að auðkenna fjár-
rekstra glöggu rekstrarmarki, og þess
vegna hafa orðið alt of mikil brögð
að því hvað fé hefir lent í rekstrum,
því þá er ekki hægtað sjá þó ómerkt,-
ar kindur komi samanvið.
Það er ekki nóg að auðkenna fóð
þegar farið er af stað með rekstur-
inn. farf að hafa litinn með sér og
skira merkið þegar það fer að verða
óglðgt.
Ef kindur týnast úr rekstri ómerkt-
ar og lenda saman við annað fé, er
ekti auðvelt að finna þær, eða helga
séi þegar þær ðeinna koma fyrir sem
óskilakindur.
f fjallskilareglugjörð fyrir Árness-
Gullbringu- og Kjósarsýslur eru ákvæði
i;m þetta sem mór virðist vera dauð-
ur bókstafur, með því engir af þeim
sem við veginn búa hefir skyldu né
myndugleika til að stöðva rekstra og
rannsaka þá, enda mundi eg ekki,
\ æi i eg umsjónarmaður reksturs, vilja
þola það bótalaust að hann væri
stöðvaður um nokkurn tíma sem
mundi þurfa til þess að rannsaka
mörg hundruð fjár, ef þáfyndistekk
ert athugavert, því tíminn er pening-
ar fyrir rekstrarmenn, ekki síður en
nðra. Það þyrfti valinn mann fyrir
mikla borgun, og efamál að nokkur
feugist til að standa í því vikunr og
mánuðum saman að rannsaka rekstr-
ana. En það eru fljótséðar kindur
ómerktar innanum auðkent fé, þó
margt sé.
Fé sem rekið er til Sláturhússins
í Reykjavík er þannig rannsakað frá
hverjum einstökuin manni, að lítil
hætta er á að kindur sem lent hafa
í þeim rekstrum komi ekki til skila.
Öðru máli er að gegna með fé sem
slátrað er hjá kaupmönnum eða fs-
húsinu sem keypt er um allar sveitir
austan frá Skeiðarársandi.
f>að er tilviljun ef þær kindur hitt-
ast við slátrun í Reykjavík. Kaup
maðurinn fær sína tölu og hefir enga
ábyrgð þó ekki sé alt keypt sem hon
um er fengið.
Hvað margt hefir lent í rekstrum
til íshússins eða til kaupmanna, veit
eg ekki, en sennilega hefir' það verið
eitthvað. Eg set hér nokkrar kind
ur sem teknar hafa verið úr við
Siáturhúsið, og sagði sá, sem gaf mér
listann, að hann myndi ekki fleira,
þó það vel gæti verið, því hann fór
ekki að telja það straks í byrjun slát
urtíðar. Eg læt vera að greina rekstr-
armenn.
1 lamb frá Seli í Holtum,
I kind — Sigtúni í Flóa,
l lamb — Grænhól í Ölfusi,
1 lamb — Gljúfurholti í Ölfusi,
1 sauð — Hrauni í Ölfusi,
1 sauð — Leirvogsst. í Mosfellssveit
^ ær — Miðdal í Mosfellssveit,
1 — Árbæ i Mosfellssveit,
2 lömb Bústöðum Seltjarnarnesi,
1 lamb — Hátúni í Rvík,
1 lamb — Suunuhvoli Rvík.
1 lamb — Bergsstöðum Rvík,
2 kind — Tóftum Rvík,
1 lamb — Keldum Mosfellssveit,
1 lamb — Yorsabæ Ölfusi,
1 lamb — óvissum,
1 sauð Kálfakoti Mosfellssveit,
1 kind — Kotströnd Ölfusi,
1 sauð — Völlum Ölfusi,
1 lamb — Blikastöðum Mosfellssv.,
1 sauð — Hjálmholtskoti Flóa.
Auk þessara kinda hafa kindur
verið teknar hér úr rekstrum, sem
reyndust að vera austan úr Fióa.
2 sauðir voru teknir úr rekstri á
Bústöðum frá Grafarholti og Geithálsi.
Rekstur þessi lenti um nóttina á Lög-
bergí, en þurfti svo að beita fénu hérna
upp í heiðina á annað þúsund og borg-
aði hagatoll með því að taka sinn
sauðinn frá hvorum okkar, Birni í
Grafarholti og mér.
Rekslur sem fara átti til kaupmanns
í Reykjavík var skilinn hér eftir nokkra
daga, en sóttur í smáhópum og rek-
til Reykjavíkur. Seinasti hópurínn,
sem tekinn var, var rekinn hér í rétt
og skoðaður af fleiri mönnum og voru
þar margár kindur sem ekkert sýni-
legt rekstrarmark var á.
Umsjónarmann þessa reksturs hefi
eg kært fyrir sýslumanni Árnesinga,
ekki af neinum persónulegum kala
til mannsins, heldur til þess að vita
hvort ákvæðin í fjallskilareglugerðinni
væri dauður bókstafur. Mór er ekki
kunnugt, er eg skrifa þessar línur,
hvort þessi maður hefir orðið sekur
fyrir sýslumanni, en hafi hann orðið
það, er auðsætt að margir fleiri hefðu
mát.t sæta sekt fyrir hirðuleysi í því
að auðkenna féð sem' rekið var. En
tilgangur minn með þessuin athuga-
semdum er ekki sá að fá menn sekt-
aða, því sloppi og öllum mannanöfn-
ura, heldur að vekja athygli á nauð
syn á auðkenninu. Auðsætt er að
það kemur ekki í veg fyrir að stolið
verði kindum, því þeim sem það vildi
gera mundi varlagleymastað auðkenna
það einsog annað fó sem hann ræki.
Guðmvndur Magnússon
Geithálsi.
Á gamlársdag síðastliðinn andaðist
að heimili sínu Adolf bóndi Adolfsson
á Stokkseyri. Hann var fæddur að
Steinskoti á Eyrarbakka 18. april
1845. Var faðir hans Adolf Petersen,
þá verslunarmaður á Eyrarbakka, en
síðar bóndi á Stokkseyri; hann var
aldanskur maður af jóskum ættum.
Kona hans, en móðir Adolfs yngra,
var Sigríður (yngsta) dóttir Jóns í
Móhúsum hins ríka f>ói ðarsonar.
Adolf ‘sál. fluttist ungur með for-
eldrum sínum austur að Stokkseyri
og ólst þar upp. Vorið 1870 reisti
hann bú í Móhúsum og kvæntist um
haustið Ingveldi Ásgrímsdóttur versl-
unarmanns á Eyrarbakka Eyjólfsson
ar. Bjuggu þau 5 ár í Móhúsum og
fluttust síðan að Stokkseyri og misti
Adolf sál. þar konu sína eftir rúrnt
ár. Ári síðar gekk hann að riga
Sigrúnu Gísladóttur prests Thoraren-
sen á Asgautsstöðum. Misti hann
hana vorið 1882. Af bórnum Adolfs
eru á lífi Jón hreppsnefndaroddviti á
Stokkseyri, Anna, kona Jóns Pálsson-
ar fríkirkjuorganista í Reykjavík, Jón,
Asgrímur, og af síðara hjónabandi
Sigui ður; allir í Ameríku. Einn son-
ur hans andaðist fyrir nokkrum árum
í Reykjavík; hann var í stýrimanna-
skólanum.
Formensku byrjaði Adolf sál. um
fermingaraldur og var formaður síðan
alla tíð þar til núfyrir örfáum árum.
Lætur nærri að hann væri formaður
45 vetrarvertíðir og nokkuð fleiri
vor- og haustvertíðir. f>ótti hann af-
bragðs formaður, heppinn og hygginn.
Fjáður maður varð hann eigi, hann
var eigi jafnspar á fé, eftir því sem
hann aflaði, var haun rausnarmaður
og hafði jafnan í mörg horn að líta.
Adolf sál. var meðalmaður á hæð
og þreklega vaxinn, enda karlmenni
að burðum. Djarfur var hann og
einarður og lét eigi hlut sinn er því
var að skifta; óáleitinn var hann
jafnan. Hann var vel greindur að
náttúrufari, en hlaut eigi mentun í
æsku fram yfir það er þá tíðkaðist
um alþýðufólk. Margt mótdrægt fékk
hann að reyoa um dagana, en sýndi
jafnan hina mestu stillingu og þá
mesta, er helst þurfti við.
Nokkur síðustu árin varhannfarinn
aðheilsuognú siðastliðið haust lá hann
lengst af rúmfastur. Hans mun minst
vel og lengi af öllum er hann þektu ; en
þeir voru margir.
2.
----•<>*''>•«>-—
Forðagæslulögin.
Suðurland gat þess uin þessi lög
er það birti þau í haust, að það mundi
minnast nánar á þau síðar. Að það
hefir ekki verið gert fyr en nú, stafar
af því að réttast þótti að bíða þess
að einhver léti til sín heyra um lög-
in, svo svara mætti þá jafnframt
mótbárum þeim gegn þeim eða að
finslum, er fram kynnu að koma.
En enginn hefir ennþá látið til sfn
heyra í blöðunum um þes3i lög. F>eir
sem Suðurland hefir átt tal við um
þau, hafa látið vel yfir þeim.
Forðagæslulögin eiga að bæta úr
fyrirhyggjuleysinu í heyásetningnum,
og miklu meiri líkur til þess að þau
vinni gagn í þá átt en horfellislögin
gömlu.
Til þess að þetta gæslustarf sem
fyrirskipað er í lögum þessum verði
sem vandlegast og best af hendi leyst,
þaif að setja allítarlegar reglur um
framkvæmd þess framar en í lögun-
um sjálfum stendur. Betta er ætlast
til að gert sé rneð reglugerðum er
sýslunefndir semja og stjórnarráðið
staðfestir. Meðal annars er það nauð-
synlegt að forðagæslumönnum sé gert
að skyldu að mæla heyin, án þess
er ómögulegt að ákveða hve miklar
byrgðirnar eiu. Fyrningar þarf einn-
ig að mæla, með því eina móti fæst
ábyggileg sönnun þess hvernig fóður-
eyðsluáætlun forðagæslumanna hefir
staðist — og einmitt með því fæst
smámsaman sú reynsla sem starfið
grundvallast á framvegis. Vera má
að sumum virðist svo eftir lögunum
sjálfum, sem þetta staif verði allerfitt
viðfangs. Pað verður það reyndar
að sumu leyti, en ef reglugerðirnar
eru skynsamlugar, gieiða þær mjög
fyrir starfinu. Forðagæslumenn hafa
þá fyrir sér glögt og greinilegt hvað
það er sem þeim ber að gera og
hvernig það skuli gert.
Sjálfsagt er það að vanda verður
sem best valið á forðagæslumönnum,
og þegar hæfir menn og skyldurækn-
ir eru valdir til starfsins, væri æski-
legast að þeir heiðu starfið sem lengst
á hendi, tíð umskifti eru óheppileg.
Það er mjög mikill galli á lögunum
að ekki er fast ákveðin sæmileg borg-
un fyrir starfið. Hætt er við að
snmar hreppsnefndir líti mest á það
— einkum þær sem hafa litla trú á
gagnsemi gæslustarfsins — hverjir
gera vilja verkið fyrir minsta borgun,
og væri það illa farið. — Nokkuð
ætti reyudar að mega] tryggja góða
framkvæmd forðagæslulaganna með
samþyktum þeim er gera á í sýslu
hverri samkvæmt lögunum um bjarg-
ráðasjóð. í Þeim samþyktum á að
skipa fyrir um alt Það, sem álíst
nauðsynlegt til Þess að fé sjóðsins
verði ekki illa varið, og þar til heyrir
að gæslustarfið sem forðagæslulögin
fyrirskipa, sé vandlega af hendi leyst.
Og verði þessi forðagæslulög fram-
kvæmd svo sem til er ætlast, og starf-
ið vandlega unnið, hljóta þau að verða
til hins mesta gagns.
Sumum virðist reyndar svo að lítils
árangurs sé að vænta af þessum lög-
um, en þeir hinir sömu miða við
reynsluna sem fengin er af einkisnýt-
um kákskoðunum, sem framkvæmdar
hafa verið létt til málamynda til þess
að hlýðnast horfellislögunum. Slíkar
fóðurskoðanir eru auðvitað til einkis
gagns, og í hinum eldri lögum var
ekkert gert til að tryggja það að
staifið væri vandlega unnið, en nú
er það einmitt gert bæði í forðagæslu-
lögunum sjálfum og í bjargráðasjóðs-
lögunum.
Og af vandlega unnu gæslustarfi
má vænta mikils og góðs árangurs.
Pað er þegar sannað af reynslunni
í einst.öku sveitum, þar sem fóður-
skoðanir hafa verið framkvæmdar
vandlega og á réttan hátt. Að lík-
indum hefir þetta starf hvergi verið
unnið með jafnmikilli vandvirkni og
nákvæmni og í Fellshreppi í Stranda-
sýslu. Guðjón Guðlaugsson alþrn-